Ηλεία

Έντεκα χρόνια μετά τις φονικές πυρκαγιές στην Ηλεία… Δε μάθαμε τίποτα;

Ακούστε το άρθρο

Έντεκα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που η πολύπαθη Ηλεία και μαζί της ολόκληρη η Ελλάδα δεχόταν το μεγαλύτερο πλήγμα. 

Έντεκα χρόνια μετά, η φρίκη της πύρινης λαίλαπας που σάρωσε απ’ άκρη σ’ άκρη την Ηλεία συνεχίζει να στοιχειώνει το μυαλό όλων. 

Τέτοιες μέρες όμως, κάθε χρόνο, ο νους μας γυρνάει ξανά στο 2007, στη μαρτυρική Μάκιστο, την Αρτέμιδα, τη Ζαχάρω, τη Σαλμώνη, το Σαμικό, τη Βαρβάσαινα και φυσικά στο λίκνο του πολιτισμού, την Αρχαία Ολυμπία.

Στη σκέψη μας στριφογυρνούν οι σπαρακτικές φωνές από τους συγγενείς των νεκρών, στις δραματικές εκκλήσεις για βοήθεια, στα ζωντανά που έτρεχαν να ξεφύγουν από τον πύρινο εφιάλτη.

Ακόμα και έντεκα χρόνια μετά οι πληγές παραμένουν ανοιχτές και δεν πρόκειται να κλείσουν ποτέ. Ο πόνος για τους συγγενείς των 44 νεκρών παραμένει ανείπωτος και όλοι ζητούν έστω και τώρα τη δικαίωση που θα απαλύνει τον πόνο τους.

Το χρονικό της καταστροφής

Ήταν 2:25 το μεσημέρι της Παρασκευής 24 Αυγούστου 2007. Η φονική πύρινη λαίλαπα αρχίζει το καταστροφικό της έργο και το ολοκληρώνει μέσα σε δέκα μέρες. Από τους 63 σε όλη την Ελλάδα οι 44 βρίσκουν τραγικό θάνατο στις πυρκαγιές της Ηλείας και οι 26 είναι μόνο από ένα χωριό. Ένα εκατομμύριο στρέμματα στάχτη και αποκαΐδια.

Η φωτιά εκδηλώθηκε τις μεσημεριανές ώρες της 24ης Αυγούστου, στη Ζαχάρω. Τα χωριά Γεράκι Αμαλιάδας, Κρέστενα, Γρύλλος, Ολυμπία, Καϊάφα, Νεοχώρι, Βρεστό, Καλλιθέα, Σαμικό, Πλατιάνα, Ζαχάρω, η Ανδρίτσαινα, η Κλινδία, το Μουζάκι, το Φανάρι , η Σαλμώνη, η Βαρβάσαινα, ο Πλάτανος, η Μάκιστος, η Αρτέμιδα και πλειάδα μικρότερων οικισμών παραδίνονται στη μανία της πυρκαγιάς.

Η πύρινες γλώσσες έφτασαν μέχρι τον χώρο της αρχαίας Ολυμπίας, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τον αρχαιολογικό θησαυρό της περιοχής. Η φωτιά κατέκαψε το περιβάλλον δάσος και απετράπη μόνο όταν συγκεντρώθηκε στον χώρο μεγάλη πυροσβεστική δύναμη. Η επέμβαση της πυροσβεστικής δεν πρόλαβε να αποτρέψει όμως καταστροφές στον Κρόνιο Λόφο, ο οποίος κάηκε σχεδόν ολοσχερώς.

Η μεγαλύτερη καταστροφή όμως αφορούσε το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Μέχρι την 26η Αυγούστου είχαν καταγραφεί 44 θάνατοι εκ των οποίων 26 στο ίδιο χωριό στην Αρτέμιδα.

Σήμερα, έντεκα χρόνια μετά, η εικόνα των πυρόπληκτων περιοχών έχει αλλάξει. Τα σπίτια ξαναχτίστηκαν, οι λόφοι πρασίνισαν και η ζωή συνεχίζεται… Οι μνήμες όμως για όσους έζησαν εκείνες τις ημέρες, είναι ακόμα ζωντανές… σαν να μην πέρασε μια μέρα και η δοκιμαζόμενη Ηλεία ακόμα περιμένει βοήθεια από το κράτος.


Πριν ένα χρόνο, με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από τις φονικές πυρκαγιές του 2007 στην Ηλεία, όπου χάθηκαν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες, η εφημ. «Πατρίς» ζήτησε από τον Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος ε.α, Νίκο Μιχαλόπουλο, να γράψει δυο σκέψεις για το τι έφταιξε το 2007, τι πιστεύει ότι πρέπει να γίνει και τι να αποφευχθεί, ώστε να μην επαναληφθεί το κακό.

Όσα αναφέρονται στο άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο ειδικό ένθετο της εφημ. «Πατρίς» πριν ένα χρόνο, αποδεικνύουν ότι 11 χρόνια μετά, όχι μόνο δεν βελτιώθηκε τίποτα, αλλά τα λάθη και οι παραλείψεις επαναλαμβάνονται και έχουν διαχρονική ισχύ. Κι αυτό «αποδείχθηκε» – δυστυχώς για πολλοστή φορά – στη φονική πυρκαγιά στο Μάτι της Αττικής, τον περασμένο Ιούλιο.

Τελικά, δε διδαχθήκαμε τίποτα…

Παραθέτουμε το άρθρο,

όπως δημοσιεύτηκε στις 24-8-2017

Με απροθυμία στη μάθηση, πως θα εμποδίσουμε ένα τέτοιο κακό όταν ξανάρθει;

Σαν σήμερα, στις 24/8/2007, ημέρα Παρασκευή και ώρα 14:40 στο οικισμό «Παλαιοχώρι» του Δ/Δ Χρυσοχωρίου του Δήμου Ζαχάρως, εκδηλώθηκε πυρκαγιά σε παλιά πλινθόκτιστη αποθήκη, η οποία χρησίμευε και ως βοηθητική κουζίνα.

Στις 15:10, την ίδια ημέρα, εκδηλώθηκε άλλη πυρκαγιά στη θέση «Αμπαρόβραχος» του οικισμού «Αμπάρια» του Δ/Δ Σέκουλα του Δήμου Ανδρίτσαινας. Αυτές οι δύο πυρκαγιές κατέστρεψαν ολόκληρη την Επαρχία Ολυμπίας.

Οι ανωτέρω πυρκαγιές, λόγω των ακραίων καιρικών και περιβαλλοντικών συνθηκών, τις οποίες συνθήκες δεν ωφελεί να αναλύσουμε, ανέπτυξαν τεράστιες διαστάσεις με κυρίως νοτιοδυτική κατεύθυνση, αλλά και με άλλες δευτερεύουσες κατευθύνσεις.

Στην πυρκαγιά «Παλαιοχωρίου» το εμπροσθοπορευθέν μέτωπο (ακολουθούσε την πορεία του ανέμου), έτρεχε με μεγαλύτερη ταχύτητα και απείλησε κατοικημένες περιοχές του Δήμου Ζαχάρως.

Η πυρκαγιά «Σέκουλα» είχε επεκτάθει και αυτή, ως εμπροσθοπορούσα, κυρίως νοτιοδυτικά και γι’ αυτό, έσμιξε με αυτήν του «Παλαιοχωρίου», σε μία ώρα από την έναρξή της.

Η δημιουργηθείσα, αρχική εστία της πυρκαγιάς του «Παλαιοχωρίου» απείχε μόνο πενήντα (50) μέτρα βόρεια – βορειοδυτικά του μεγάλου δασικού συμπλέγματος «Λαπίθας», με αποτέλεσμα στις 15:00 να εισέλθει στο ανωτέρω δασικό σύμπλεγμα, το οποίο αποτελείτο από αμείωτη κάλυψη της επιφανείας του από χαλέπιο πεύκη. Λόγω αυτού του γεγονότος, η ένταση, η ταχύτητα και η επικινδυνότητα της πυρκαγιάς έγινε τόσο μεγάλη που κανένα μέσο δασοπυρόσβεσης, τις πρώτες πέντε (5) ώρες δε θα μπορέσει να επέμβει για να καθυστερήσει, να περιορίσει και επομένως αδύνατο να σβήσει την πυρκαγιά.

Αυτό που απόμενε πλέον, ως το ενδεικνυόμενο, ήταν η αποφυγή προσέγγισης των μετώπων της πυρκαγιάς, αλλά κυρίως του μπροστινού μετώπου της, από κάθε ανθρώπινο παράγοντα ή υλικό. Όποιος βρέθηκε μπροστά στα κινούμενα ταχύτατα μέτωπα, τυχαία ή από λάθος εκτίμηση είχε πολύ λίγες πιθανότητες να επιζήσει. Αυτός ήταν ο λόγος που είχαμε θύματα.

Το περιπολικό όχημα Η42, με πλήρωμα τρεις (3) εποχικούς δασοπυροσβέστες στάθμευσε για λίγο έξωθεν της Αρτέμιδας, προς Ζαχάρω. Ήταν τύπου STEYER, με διπλό άξονα. Ήταν πρώτα στρατιωτικό όχημα, κατόπιν παρεχωρήθει στη Δασική Υπηρεσία, όπου άλλαξε χρήση και μετά κληρονομήθει από το Πυροσβεστικό Σώμα. Η παλαιότητά του δεδομένη.

Το πυροσβεστικό όχημα, βρέθηκε στο σημείο συνωστισμού εξερχομένων κατοίκων από τα χωριά Μάκιστο και Αρτέμιδα και κάποιων άλλων που σταμάτησαν αργότερα. Οι τρεις (3) εποχικοί δασοπυροσβέστες, ξαφνικά κλήθηκαν να διαχειριστούν ανθρώπινες ζωές. Η διάχυση μικρών παιδιών, γυναικών, γερόντων σε ανηφορικό έδαφος, αφού εγκατέλειψαν τα ΙΧΕ αυτοκίνητά τους, αύξησε τον πανικό όλων, ιδιαίτερα το άγχος των εποχικών δασοπυροσβεστών, που εκτελώντας το καθήκον τους έμειναν για να βοηθήσουν και δεν αποπειράθηκαν να φύγουν. Αυτό τους αναδεικνύει ως ΗΡΩΕΣ, άξιους ως κοινωνικά, συναδελφικά και πατριωτικά πρότυπα, άξιοι των παραδόσεων και των προσδοκιών που επιλέγουμε, αλλά λίγοι εφαρμόζουμε, γιατί μάθαμε σ’ αυτό που εξάγει κι έχει μέσα του αυτός ο τόπος, τους προδότες. Ίσως οι τρεις να σκέφτηκαν ότι: η παραμονή στο καθήκον παρέχει τιμή, η δε φυγή εξευτελισμό.

Για τη συμφορά, των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους και των συγγενών τους, είναι ακλόνητη η μνήμη και ανείπωτη η θλίψη μας. Αλλά η πιο συνεπής υποχρέωσή μας για την αμείωτη μνήμη τους, πρέπει να είναι ο αποκλεισμός κάθε περίπτωσης επανάληψης της τραγικότητας αφαίρεσης ανθρώπινων ζωών.

Με έκπληξη όμως διαπιστώνουμε ότι δέκα (10) χρόνια μετά τις φονικές πυρκαγιές, την αδυναμία, την αδράνεια και την ανευθυνότητα της πολιτείας να εφαρμόσει τη λογική. Μία λογική απλή, που υπαγορεύει, πως θα εμποδίσουμε ένα τέτοιο κακό όταν ξανάρθει;

Η Ελλάδα είναι η χώρα της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη αναλογία δαπανών ανάμεσα σε πρόληψη και καταστολή (εις βάρος της πρόληψης). Δε θα αναφέρω τετριμμένα προληπτικά πράγματα, αυτά πλέον είναι «στοιχειωμένα» δεν έχουν εφαρμοστεί και δεν πρόκειται. Πρέπει όμως να καινοτομήσουμε, ως πολιτεία, με κριτήρια και χαρακτηριστικά την Εθνική μορφολογία και ανάγλυφο και όχι αντιγράφοντας ξένες μεθόδους διαφορετικών μορφολογιών και χαρακτηριστικών.

Όλοι υποθέτουμε ότι, αφού πέρασε ο δύσκολος πρώτος καιρός, θα τιμήσουμε εμείς ως Πυροσβεστικό Σώμα την μνήμη των θυμάτων με τον σωστότερο τρόπο, δηλαδή, του «διαβάσματος» των πυρκαγιών του 2007. Περιμέναμε να μαζευτούμε, να κατευθυνθούμε στα σημεία έναρξης, να βγούμε «αγνάντιο» και να βάλουμε στο μυαλό μας πράγματα και εικόνες, τον αέρα, την πορεία τους, τους οικισμούς, τις αφηγήσεις των πρώτων αφιχθέντων το σημείο μηδέν (εγκλωβισμού), να κουβεντιάσουμε επί τόπου. Εμείς ως ντόπιοι. Το Αρχηγείο δεν το εκμεταλλεύτηκε εκπαιδευτικά. Η Διοίκηση της Πυροσβεστικής Ακαδημίας στέλνει τις τάξεις των Δοκίμων Αξ/κών, εκδρομή στην Ολυμπία για να δουν το Μουσείο και όχι να διδαχτούν από το μεγάλο «εκπαιδευτικό μάθημα» επισκεπτόμενοι τα σημεία έναρξης και εξάπλωσης των πυρκαγιών, που θα εμπλούτιζε και θα προβλημάτιζε την καριέρα τους, αλλά δεν επιδίωξε ούτε η τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία την ανάπτυξη έστω εκπαιδευτικού διαλόγου, μαζί τους. Ήρθαν όμως ξένες αποστολές Πυροσβεστών, έδειξαν ενδιαφέρον για τυχόν λάθη, παραλείψεις, έλλειψη συντονισμού, διορθώνοντας πιθανόν δικές τους πρακτικές και εκτιμώντας συμπεράσματα. Συνεκτιμώντας λοιπόν το ενδιαφέρον, αντιλαμβανόμαστε γιατί οι ξένοι μαθαίνουν από τα λάθη τους και προοδεύουν και εμείς όχι.

Η δημιουργία ενιαίου φορέα που θα έχει και την πρόληψη και την καταστολή των δασικών πυρκαγιών επιβάλλεται. Δεν είναι δυνατόν άλλος φορέας να απαιτήσει να έχει την πρόληψη και άλλος την καταστολή. Ο ενιαίος αυτός φορέας να απαιτήσει νέο προληπτικό και κατασταλτικό σχεδιασμό του δασοπυροσβεστικού μηχανισμού, αφού λάβει υπ’ όψιν και τον προσαρτήσει στις νέες περιβαλλοντολογικές συνθήκες που έρχονται και γιατί όχι να τον προσαρτήσει και στην αλληλοβοήθεια των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως υποχρέωσής τους.

Φανταστείτε, ακόμη ότι το «Επιχειρησιακό σχέδιο επέμβασης σε δασικές πυρκαγιές των αντιπυρικών περιόδων» παραμένει το ίδιο από το 1998. Δεν διδαχτήκαμε από το 2007; Γιατί δεν αναρωτήθηκε η Πυροσβεστική Υπηρεσία;

Όλα αυτά όμως απαιτούν ανθρώπους και δεν μιλώ αριθμητικά.

Οι συμμετέχοντες στην κατάσβεση, ειδικά νέας ηλικίας άτομα, στερούνται παραστάσεων υπαίθρου και κυρίως χειρονακτικών αγροτικών – κτηνοτροφικών και άλλων ασχολιών, στοιχεία χρήσιμα στην δασοπυρόσβεση. Σκεφτείτε έναν υλοτόμο, έναν αγρότη, έναν κτηνοτρόφο και την επίδοσή του.

Τέλος πάντων, όλοι, μηδενός εξαιρουμένου και περισσότερο τα πληρώματα των περιπολικών πρέπει να γνωρίζουν το ανάγλυφο των περιοχών, το αγροτικό οδικό δίκτυο, τις θέσεις υδροληψίας, της ευφλεκτότητας του οικοσυστήματος, των κατάλληλων θέσεων ανάσχεσης της πυρκαγιάς, των θέσεων που επιδέχονται «αντιπύρ», την συμπεριφορά του ανέμου στο μικροκλίμα, και κυρίως τη συμπεριφορά της ιδιαιτερότητας των δασικών πυρκαγιών ως προς τη δασική βλάστηση.

Έτσι αποφεύγονται η σύγχυση και η ασυνεννοησία και έρχεται ο συντονισμός. Η έλλειψη συντονισμού έχει πολλές αιτίες, αλλά δύο (2) είναι οι βασικές. Η υποχωρητικότητα του Πυροσβεστικού Σώματος στις παρεμβάσεις των Πολιτικών Προσώπων, κυρίως στη διαχείριση των εναερίων μέσων, εν προκειμένω εις βάρος της καταστολής μεγάλης πυρκαγιάς. Ένα άλλο ζήτημα μεγάλο που προκύπτει είναι ότι οι επίγειες δυνάμεις τρέχουν μπροστά από το μέτωπο της πυρκαγιάς, για να σώσουν κατοικίες και όχι να σταματήσουν την πυρκαγιά. Έτσι σε ένα πλαίσιο φυγής και «ο σώζων εαυτό σωθήτω» η πυρκαγιά προχωρά και οι πυροσβέστες τρέχουν να σώσουν τις επόμενες κατοικίες και έτσι η πυρκαγιά συνήθως παίρνει διαστάσεις.

Στη χώρα μας έχει επικρατήσει το «φέρτε αεροπλάνα», ειδικά από τους πολιτικούς που κακώς αναμιγνύονται. Ο ρόλος των αεροσκαφών είναι βοηθητικός. Όμως όλα τα περιμένουμε από τα εναέρια μέσα. Η τακτική αυτή είναι λανθασμένη και μακροχρόνια θα φανεί. Τα εναέρια μέσα θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν σβήνουν την πυρκαγιά, αλλά μειώνουν την ένταση και την ταχύτητά της. Το νερό τους γρήγορα θα εξατμιστεί και η φωτιά θα συνεχίσει το έργο της.

Η Πολιτεία πρέπει να αλλάξει νοοτροπία, την ίδια στιγμή που καίγεται ο τόπος και προκύπτει «συμφορά» τα κόμματα αρχίζουν να αλληλοκατηγορούνται. Το ποιος είναι Κυβέρνηση και ποιος αντιπολιτεύεται, αδιάφορο.

Και το πιο φοβερό; Με το που έρθει ο Σεπτέμβρης και σταματήσουν τα μελτέμια και οι πυρκαγιές, ουδείς θα ξανασχοληθεί, ούτε με την πρόληψη ούτε με την καταστολή, αρκεί που κερδίσαμε επικοινωνιακά και δεν είχαμε απώλεια ψήφων.

Έτσι στο τέλος μένει το «καίμε και χτίζουμε» και μετά το χτίσιμο έρχεται η νομιμοποίηση με ένα πρόστιμο και έτσι το «Τι κάνουμε για να μην ξανακαούμε του χρόνου» πάει περίπατο από όλους μηδενός εξαιρουμένου.

Νομίζετε ότι αν πραγματικά το ενδιέφερε το Κράτος, να μην κάνουν τόσες ζημιές οι πυρκαγιές, δεν θα είχε πάρει τα μέτρα του;

Στοιχεία, εξηγήσεις, μαρτυρίες, πράξεις, υπηρεσιακές εκτιμήσεις, αδυναμίες υπηρεσιακών προσώπων και υλικών, τις δύσκολες εκείνες στιγμές δεν καταγράφηκαν και έτσι δεν θα διορθωθούν ποτέ.

Οι πυρκαγιές είναι δυσκολομεταχείριστες και το μεγαλύτερο κακό με αυτές είναι, ότι οι χειρότεροι εξουσιάζουν και διατάζουν τους καλύτερους. Έτσι μοιραία γινόμαστε εικόνα τους.

Απεχθάνομαι και δεν προσδοκώ να φανώ πολυπράγμων. Μόνο το ελάχιστο δικαίωμα του ΠΑΡΟΝΤΑ χρησιμοποιώ και διατυπώνω τις λιγοστές απόψεις μου. Αν ήμουν ΑΠΩΝ δεν θα μιλούσα, όπως κάνουν κάποιοι.

Νίκος Μιχαλόπουλος

Αξ/κος Π.Σ. ε.α.

Αρχαία Πίσα

Όλη η επικαιρότητα