Ιστορικά Σαν Σήμερα

17 Νοεμβρίου 1973: «Πώς είναι δυνατόν να πυροβολήσετε τα αδέρφια σας, να χυθεί ελληνικό αίμα;»

Ακούστε το άρθρο

Σαράντα πέντε χρόνια πέρασαν από τον ηρωικό ξεσηκωμό της νεολαίας το Νοέμβρη του 1973, από τα ξημερώματα εκείνου του Σαββάτου στις 17, που οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο βάζοντας το σώμα τους μπροστά στο τανκ έγραψαν μία από τις κορυφαίες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Η αντίσταση απέναντι στη χούντα των συνταγματαρχών, ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου για Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία αποτελούν πολύτιμη πηγή γνώσης, έμπνευσης και παραδειγματισμού για τους αγώνες του σήμερα και του αύριο.

Από αυτόν τον αγώνα δεν μπορούσε να απουσιάζει η Τέχνη και ειδικότερα το θέατρο, με τους σπουδαίους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς και ηθοποιούς να «περνούν» μέσα από τις παραστάσεις τους κρυμμένα μηνύματα.

Τα γεγονότα στην Ελλάδα

Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και ξεκίνησαν διαδηλώσεις εναντίον του βάναυσου στρατιωτικού καθεστώτος. Οι φοιτητές που αυτοαποκαλούνταν «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου. Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη. Το, πλέον ιστορικό, μήνυμά τους ήταν: «Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για την Δημοκρατία». Εκφωνητές του σταθμού ήταν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.

Polytexneio.JPG

Το πρώτο βράδυ της κατάληψης του Πολυτεχνείου μια ομάδα περίπου εκατό χουντικών νεολαίων της οργάνωσης Κόμμα 4ης Αυγούστου (Κ4Α) του Κώστα Πλεύρη μαζί με ασφαλίτες και παρακρατικούς αποφάσισαν να οργανώσουν εισβολή στο Πολυτεχνείο, αλλά ελλείψει σχεδιασμού και ηγεσίας περιορίστηκαν στην παρεμπόδιση της τροφοδοσίας των φοιτητών από εξωτερικές ομάδες περιφρούρησης.

Οι διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια και οι εκδηλώσεις ενάντια στο καθεστώς της Χούντας αυξήθηκαν. Κυρίως στην Αθήνα αλλά και σε σημεία της επαρχίας δημιουργήθηκαν συνθήκες εξέγερσης. Από τις 14 Νοεμβρίου μέχρι και τις 17 Νοεμβρίου (και πιο περιορισμένα μέχρι τις 18 Νοεμβρίου) στήθηκαν οδοφράγματα και διεξήχθησαν οδομαχίες μεταξύ εξεγερμένων και αστυνομίας.

Τη νύχτα της 16ης Νοεμβρίου η ίδια ομάδα νεολαίων του Κ4Α που είχε συγκεντρωθεί το πρώτο βράδυ, μεταξύ των οποίων ο μελλοντικός αρχηγός της Χρυσής Αυγής Νίκος Μιχαλολιάκος, εκτός όσων είχαν αποφασίσει να συνδράμουν τις δυνάμεις καταστολής, όπως ο Ηλίας Τσιαπούρης, που μαζί με άλλους παρακρατικούς πυροβολούσε διαδηλωτές από την ταράτσα του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως, συγκεντρώθηκαν έξω από τα γραφεία της οργάνωσης, στη διασταύρωση των οδών Μπουμπουλίνας και Αλεξάνδρας. Διασκορπίστηκαν, ωστόσο, μετά την επίθεση ενός αγήματος αστυνομικών που δεν αντιλήφθηκε την ταυτότητά τους.

Στις 3 π.μ. της 17ης Νοεμβρίου, και ενώ οι διαπραγματεύσεις για ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών από το χώρο του Πολυτεχνείου βρίσκονταν σε εξέλιξη, αποφασίστηκε από την μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρέμισε την κεντρική πύλη. Κατά την είσοδο του άρματος συνθλίβονται 2–3 φοιτητές που βρίσκονται πίσω από την πύλη (γεγονός «λίαν πιθανό αλλά ανεπιβεβαίωτο» σύμφωνα με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά).

Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας άνοιξαν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες της ΚΥΠ καταδίωξαν τους εξεγερθέντες. Οι εκφωνητές του σταθμού του Πολυτεχνείου παρέμειναν στο πόστο τους και συνέχισαν να εκπέμπουν για 40 λεπτά μετά την έξοδο, οπότε συνελήφθησαν.

Τα τρία άρματα του στρατού έχουν φτάσει στο Πολυτεχνείο. Στήνονται αριστερά, δεξιά και μπροστά από την πύλη. Οι φοιτητές δεν λυγίζουν. Μαγκωμένοι στα κάγκελα, φάτσα με το τανκ.

Ο εκφωνητής Δημήτρης Παπαχρήστος κάνει συνεχώς εκκλήσεις: «Είμαστε άοπλοι. Είμαστε άοπλοι. Είμαστε άοπλοι. Αδέρφια μας στρατιώτες, δεν θα σηκώσετε όπλο. Δεν θα σηκώσετε και δεν θα πυροβολήσετε. Δεν θα σκοτώσετε τα αδέρφια σας».

Η Συντονιστική Επιτροπή ζητάει διαπραγματεύσεις. Το αίτημα απορρίπτεται.
Κοντεύει 3 τα ξημερώματα. Οι εξεγερμένοι βρίσκονται αντιμέτωποι με το σκληρό πρόσωπο του φασισμού.

«Πώς είναι δυνατόν να πυροβολήσετε τα αδέρφια σας, να χυθεί ελληνικό αίμα; Όλοι πιστεύουμε στη λευτεριά και ΄γω πάλι πρώτος αρχίζω τον Εθνικό Ύμνο, αυτό το αιώνιο σύμβολο της Ελευθερίας. Σε γνωρίζω από την κόψη…», λέει με τρεμάμενη φωνή ο εκφωνητής.

Αστυνομικοί και λοκατζήδες παίρνουν θέσεις μάχης. Το άρμα μαρσάρει, κινείται και ρίχνει την πύλη. pyli_polytexneioΕίναι η κορύφωση της εξέγερσης.
Οι φοιτητές οπισθοχωρούν στο εσωτερικό του Πολυτεχνείου και η έφοδος με πραγματικά πυρά αφήνει, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 34 νεκρούς.

Κανείς δεν ξέρει πόσοι πέθαναν αργότερα, επειδή δεν διακομίστηκαν σε νοσοκομεία προκειμένου να διαφύγουν τη σύλληψη.
Έπειτα από λίγα λεπτά οι εξεγερμένοι σχηματίζουν φάλαγγα και με τα χέρια πίσω από το κεφάλι βγαίνουν, συνοδεία αστυνομικών, περνώντας μπροστά από τη γκρεμισμένη πύλη.

Μέχρι τις 3.30 το πρωί το Πολυτεχνείο και η γύρω περιοχή έχουν αδειάσει. Που και που γίνονται κάποιες συγκρούσεις.

Η αστυνομία ανακοινώνει ότι συνέλαβε 840 άτομα. Μετά τη μεταπολίτευση όμως είπαν ότι ίσως να έφθασαν και τους 2.500.

Στις 5 το πρωί τα άρματα μάχης αποχωρούν. Στις 6 εκκενώνεται και η Θεολογική Σχολή της Θεσσαλονίκης.

Στις 11 κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος. Είναι η αρχή του τέλους της επταετούς χούντας.

Στις 25 Νοεμβρίου ο δικτάτορας Παπαδόπουλος φεύγει όπως ήρθε. Με πραξικόπημα από τον Ιωαννίδη.

Ακολουθεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Διαβάστε ακόμη:

Τα σημεία όπου έπεσαν νεκροί οι 24 του Πολυτεχνείου

“Ντρέπομαι γι’ αυτό που ήμουν, γι’ αυτό που έκανα”: Η συγκλονιστική εξομολόγηση του οδηγού του τανκ που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο

Βασίλης Φάμελλος: Ο νεκρός Πυργιώτης της εξέγερσης του Πολυτεχνείου

Πηγή: Μηχανή του Χρόνου 

Όλη η επικαιρότητα