Φυτοπροστασία

Αλόη: Το φυτό της αθανασίας

Ακούστε το άρθρο

Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα της κρίσης η στροφή σε εποχιακές ή ενναλακτικές καλλιέργειες και οχι τόσο σε παραδοσιακές γίνεται ολοένα και πιο έντονη απο τους περισσότερους αγρότες, κυρίως τους νεότερους βλέποντας την απήχηση που έχουν αυτές σε αγορές του εξωτερικού με τα προιόντα τους να μοσχοπουλιούνται. Τριγυρνόντας σε μια απο τις γειτωνιές του Πύργου τα μάτια μου έπεσαν σε μια μικρή φυτία Αλόης, η οποία μου κίνησε πολύ την περιέργεια γεωπονικά, ψάχνοντας για εναλλακτικές καλλιέργειες που δεν είναι συνηθησμένες και γνώριμες στον τόπο μας και οι οποίες μπορούν να αποφέρουν κέρδος ακόμα και σε μικρές εκτάσεις.

Το φυτό της αθανασίας, σύµφωνα µε τους αρχαίους, γνωστό εδώ και 5.000 χρόνια για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, η Αλόη Βέρα αναφέρεται σε κείµενα του Χριστόφορου Κολόµβου ως ένα από τα απαραίτητα φυτά για τον άνθρωπο. «Τέσσερα φυτά είναι απαραίτητα για την υγεία του ανθρώπου: το σιτάρι, η άµπελος, η ελιά και η αλόη βέρα. Το πρώτο τον τρέφει, το δεύτερο αναζωογονεί το πνεύμα του, το τρίτο τού χαρίζει αρμονία, το τέταρτο τον θεραπεύει», έγραψε ο Κολόμβος. Οι χιλιάδες αναφορές για τις θεραπευτικές ιδιότητες της Aloe Vera (Αλόη βέρα) στο πέρασμα των χρόνων δεν είναι κάτι τυχαίο. Την Αλόη βέρα χρησιμοποιούσαν, τουλάχιστον από το 3500 π.χ., για τις θεραπευτικές της ιδιότητες, αλλά και ως καλλυντικό για τη φροντίδα της γυναικείας ομορφιάς όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί: στην Ελλάδα, την Αίγυπτο, την Ινδία, το Μεξικό, την Ιαπωνία και την Κίνα. Υπάρχουν αναφορές για το φυτό ακόμη και στη Βίβλο. Πριν από 2.000 χρόνια, οι ‘Ελληνες επιστήμονες θεωρoύσαν την Αλόη βέρα ως την παγκόσμια «πανάκεια» (κατάλληλη για όλες τις θεραπείες).

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΛΟΗΣ

Η αλόη μπορεί να φυτρώσει και να αναπτυχθεί και σε πετρώδη και ξηρά εδάφη, ωστόσο συνίσταται η καλλιέργεια της σε εδάφη που αποστραγγίζονται εύκολα. Το καλύτερο είδος εδάφους για την καλλιέργεια της αλόης είναι αυτό με ελαφρώς αλκαλικό pH, γιατί αν το έδαφος είναι πολύ όξινο (πχ με pH 8) η ανάπτυξη του φυτού θα είναι πιο περιορισμένη και αργή. Σύμμαχοι του φυτού είναι ο ήλιος και το εύκρατο κλίμα, ενώ δεν αντέχει τις χαμηλές θερμοκρασίες και την υπερβολική υγρασία. Το χρώμα του φυτού είναι καφετί όταν έχει πολύ ήλιο και λίγο νερό και καθαρό πράσινο όταν έχει λίγο ήλιο.​ Έτσι, οι πιο κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργεια της αλόης είναι οι περιοχές με θερμό κλίμα και με αρκετό νερό, έτσι ώστε να μην αναγκάζεται το φυτό να καταφεύγει στα δικά του φυσικά αποθέματα. Σε περιοχές με μεγάλη ξηρασία συνίσταται η χρήση του κατάλληλου συστήματος ποτίσματος. Για να διασφαλίσετε τη σωστή ανάπτυξη του φυτού πρέπει να το προστατεύσετε από τα ρεύματα αέρα που θα μπορούσαν να σπάσουν το βλαστό του.​

Η αλόη αντέχει στις αυξημένες θερμοκρασίες του καλοκαιριού, παρόλο που αυτές ενδέχεται να επιβραδύνουν  ελαφρά την ανάπτυξη της αν παραμένουν συνεχώς αυξημένες. Επειδή πρόκειται για φυτό με μεγάλη ικανότητα προσαρμογής, το συναντούμε σε διάφορα μήκη και πλάτη της γης. Η ιδανική θερμοκρασία για τη σωστή ανάπτυξη και εξέλιξη του φυτού είναι μεταξύ 20 και 25ο C, ενώ πρέπει να αποφεύγονται όσο είναι δυνατό οι απότομες αλλαγές θερμοκρασίας μεταξύ ημέρας και νύχτας. Δεν απαιτείται απαραιτήτως αυξημένη μέση ετήσια βροχόπτωση, αλλά η ανάπτυξη του είναι πιο αργή όσο πιο λίγες είναι οι βροχοπτώσεις.

Τα κλίματα στα οποία μπορεί να αναπτυχθεί η αλόη κυμαίνονται από τα εύκρατα έως τα τροπικά. Το φυτό δεν αντέχει στο κρύο και έτσι σε ορεινές περιοχές όπου η θερμοκρασία πέφτει στο μηδέν ή και κάτω από το μηδέν πρέπει να καλλιεργείται σε εσωτερικούς χώρους. Σ’ αυτήν την περίπτωση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι το φυτό προτιμά το φιλτραρισμένο και λαμπερό φως  με προσανατολισμό προς το νότο ή την ανατολή.

Η προετοιμασία του εδάφους για τη φύτευση είναι πολύ απλή υπόθεση και δεν απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες ή δεξιότητες, αφού η αλόη είναι είδος με σύστημα ριζών που δεν προχωρά σε μεγάλο βάθος. Το μόνο που πρέπει να έχετε στο νου σας είναι να αποστραγγίζεται το έδαφος ακολουθώντας την κλίση του, ώστε να αποφεύγεται η συγκέντρωση νερού κατά την διάρκεια της περιόδου μεγαλύτερων βροχοπτώσεων. Αν το φυτό βρίσκεται σε γλάστρα είναι καλό να βάλετε μια στρώση δύο εκατοστών από χαλίκια, έτσι ώστε να αποστραγγίζεται τέλεια το νερό ποτίσματος.

Κατά τη διάρκεια του παραγωγικού κύκλου του φυτού το έδαφος πρέπει να λιπαίνεται με βιολογικά λιπάσματα μικρής περιεκτικότητας σε άζωτο, που μπορεί να είναι ξηρή κοπριά ζώων, ή κομπόστ, σε μια ποσότητα δύο ή τριών κιλών ανά φυτό. Το λίπασμα πρέπει να τοποθετείται κάθε μήνα, εκτός από τους χειμερινούς μήνες που είναι μήνες ξεκούρασης, και είναι πολύ σημαντικό να μην έρχεται σε άμεση επαφή με τη ρίζα.
Εξίσου σημαντική με τη λίπανση είναι και η αποφυγή του πολλαπλασιασμού των ζιζανίων, που πρέπει να ξεριζώνονται τακτικά κάθε φορά που φυτρώνουν ανάμεσα στα φύλλα και τη βάση του φυτού, αλλά χωρίς ξύσιμο του εδάφους, γιατί έτσι μπορεί να καταστραφεί το επιφανειακό σύστημα ριζών. Σε πολλές χώρες αυτή η εργασία γίνεται με τα χέρια, χωρίς τη χρήση εργαλείων και χωρίς ζιζανιοκτόνα. Ο καθαρισμός των ζιζανίων αυξάνει τη ζωντάνια του φυτού. Όλες αυτές οι εργασίες γίνονται για να εξασφαλιστεί η καλή κατάσταση του εδάφους, έτσι ώστε η αλόη να μπορεί να απορροφά όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται από το χώμα.

Η αναπαραγωγή του φυτού

Ο τρόπος αναπαραγωγής του φυτού της αλόης γίνεται με φύτευση των σπόρων που υπάρχουν στα λουλούδια της αλόης, με τρόπο που να αποστραγγίζονται καλά ή με καταβολάδες (το μέρος του φυτού που κλίνει προς το έδαφος και βγάζει δικές του ρίζες) ή παραβλαστήματα που θα τα πάρετε αν κόψετε τα μεγάλα φύλλα από τα ενήλικα φυτά, είτε πρόκειται για άγρια, είτε για καλλιεργούμενη αλόη, και τα οποία θα δημιουργήσουν νέα φυτά που θα ωριμάσουν μετά από περίπου τρία χρόνια.

Επεξεργασία των φύλλων

Στις περισσότερες επαγγελματικές φυτείες αλόης θεωρείται ότι τα φύλλα του φυτού είναι έτοιμα για επεξεργασία όταν ζυγίζουν 700 με 800 γρ., έχουν μήκος περίπου 60 έως 90 εκ. και 10 εκ. πλάτος στη βάση, και όταν το πάχος τους είναι 2,5 έως 3,75 εκ. Αυτό το ιδανικό μέγεθος διασφαλίζει ότι οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού θα είναι πράγματι αποτελεσματικές, και επιτυγχάνεται μετά το τρίτο έτος, όταν το φυτό είναι ήδη ώριμο και η σύνθεση στο ζελέ του έχει φτάσει στο επιθυμητό επίπεδο.
Η περισυλλογή των φύλλων της αλόης είναι πολύ απλή: γίνεται με τα χέρια και το φύλλο κόβεται με πολλή προσοχή από το φυτό έτσι ώστε να μη χυθεί ο χυμός που υπάρχει στο εσωτερικό του, ενώ πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι δεν πρέπει να κόβονται όλα τα φύλλα, αφού είναι αυτά που διατηρούν το νερό και τα θρεπτικά συστατικά όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για το φυτό. Γι’ αυτό το λόγο το υπερβολικό κόψιμο μπορεί να βλάψει την επιβίωση του φυτού.

Μετά τη συγκομιδή, η επεξεργασία της αλόης πρέπει να γίνεται σχεδόν αμέσως, την ίδια την ημέρα της περισυλλογής, ειδικά το καλοκαίρι που η ζέστη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη διατήρηση των ευεργετικών ιδιοτήτων του φυτού. Μόνο το χειμώνα μπορεί να μεσολαβήσουν μία ή δύο μέρες μέχρι την επεξεργασία, αρκεί τα φύλλα να διατηρούνται σε δροσερό μέρος.

Για να μη μολυνθεί η αλόη, που είναι πλούσια σε θεραπευτικές ουσίες, έχει αναπτυχθεί μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος. Πρόκειται για τον τεμαχισμό με το χέρι. Κόβουμε δηλαδή με ένα μαχαίρι, ξεκινώντας περίπου 2,5 εκ. από τη βάση του φύλλου, καθώς επίσης και το πάνω άκρο και τις πλευρές όπου βρίσκονται τα μικρά αγκάθια.
Αργότερα, τα φύλλα πλένονται με βακτηριοκτόνο απορρυπαντικό για την απομάκρυνση των υπολειμμάτων σκόνης, των λιπασμάτων και των άλλων ρυπαντικών ουσιών. Η επόμενη φάση επεξεργασίας είναι η εισαγωγή ενός μαχαιριού στο στρώμα του παχύρρευστου υγρού που είναι κολλημένο στο φύλλο και η αφαίρεσή του από το πάνω μέρος. Έπειτα επαναλαμβάνεται η ίδια διαδικασία με τον ίδιο τρόπο για το κάτω μέρος.

Αποδόσεις, τιµές και έσοδα

Για τους Έλληνες αγρότες του σήμερα αποτελεί όαση στην έρημο της αβεβαιότητας, αφού η καλλιέργειά της είναι επαγγελματική ευκαιρία, µε την ζήτηση να αυξάνεται διαρκώς, να µην καλύπτεται από την εγχώρια παραγωγή και να γίνονται εισαγωγές από την Γερµανία. Με μεγάλη στρεµµατική απόδοση, σχετικά εύκολη καλλιέργεια χωρίς ιδιαίτερες προσβολές από ασθένειες, η αλόη βέρα αντιπροσωπεύει ένα προϊόν που δεν σε εγκλωβίζει. Αν έχει καλή τιμή κόβεις φύλλα, αν όχι τα αφήνεις χωρίς τον κίνδυνο σαπισμάτων που έχουν άλλα προϊόντα. Η τιμή της αλόης σήμερα κυμαίνεται από 0,80 – 1,50 ευρώ το κιλό, ενώ ένα στρέµµα µπορεί να αποδώσει µέχρι και 10 τόνους ετησίως. Αυτό σημαίνει απόδοση σε ιδανικές συνθήκες για τον παραγωγό από 8.000-15.000 ευρώ ανά στρέµµα, µε μέση απόδοση 4.οοο-8.000 ευρώ ανά στρέµµα και αισιοδοξία για το μέλλον της στην χώρα µας.

Όλη η επικαιρότητα