Ανώτερες και ανώτατες σπουδές: Σημαντικό εφόδιο ή… περιττή πολυτέλεια

Είναι αναντίρρητη αλήθεια ότι οι ανώτερες και ανώτατες σπουδές γοητεύουν τον άνθρωπο, ειδικά το νέο, και τον ωθούν στην αναζήτηση της επιστημονικής γνώσης. Μάλιστα ειδικά στις μέρες μας η πλειοψηφία των νέων επιθυμεί να λάβει πανεπιστημιακή μόρφωση. Η ροπή αυτή των νέων του καιρού μας προς τις ανώτερες σπουδές έχει σαν αποτέλεσμα κάθε χρόνο να συνωθούνται στην είσοδο των πανεπιστημιακών σχολών χιλιάδες υποψήφιοι. Μάλιστα πολλοί από αυτούς και σε σχολή που δεν επιθυμούσαν ή και δεν ήταν η πρώτη τους επιλογή. Στο σημείο αυτό αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι η ροπή αυτή προς την επιστήμη είναι ένα οικουμενικό φαινόμενο, αφού σε όλες τις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες οι νέοι θέλουν να σπουδάσουν. Καταφαίνεται λοιπόν ότι το φαινόμενο αυτό έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις και τείνει να εξελιχθεί σε πρόβλημα, αφού εγκαταλείπονται άλλες εναλλακτικές λύσεις, αφού όλοι πρέπει να σπουδάσουν. Στο σημείο αυτό με έμφαση τονίζουμε ότι δεν είμαστε αντίθετοι στην γνώση και στην επιστημονική μόρφωση. Αντίθετα σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά αποκτά απόλυτη ισχύ η αδιαφιλονίκητη γνώμη του Βάκωνα ότι «η γνώση είναι δύναμη» που προστιθέμενη στις φυσικές δυνάμεις του ανθρώπου τις πολλαπλασιάζει και τον καθιστά κυρίαρχο της φύσης. Η μεγαλοδύναμη συνεισφορά των γνώσεων επαλήθευσε για μια ακόμη φορά την περιλάλητη ρήση του Σωκράτη ότι ο άνθρωπος είναι το «δεινότερον» από όλα τα όντα της γης. Η γνώση είναι μια τρομακτική δύναμη στα χέρια του ανθρώπινου πλάσματος και με αυτή μπορεί να αποκτήσει την αλήθεια που πρέπει να είναι και ο βασικός στόχος. Με την προσέγγιση της αλήθειας ο άνθρωπος απαλλάσσεται από τις σκοταδιστικές πλάνες, απολυτρώνεται από τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες, αποδεσμεύεται από τη βασανιστική αμάθεια, ολοκληρώνεται και καταξιώνει τη ζωή του. Η μόρφωση και οι γνώσεις καθοδηγούν την πρακτική ζωή του, τον κατευθύνουν, φωταγωγούν και συστηματοποιούν όλες τις ενέργειές του.

Η χρησιμοθηρία όμως που χαρακτηρίζει τη σημερινή εποχή έχει επηρεάσει κάθε προσπάθεια των νέων. Έτσι ο νέος της εποχής μας έγινε περισσότερο αποθησαυριστής γνώσεων και λιγότερο ηθικοπνευματική προσωπικότητα. Αγωνίζονται για πτυχία, πασχίζουν να αποκτήσουν θώκους και αξιώματα για να ικανοποιήσουν την αρρωστημένη φιλοδοξία τους και πολλές φορές τα κόμπλεξ και τις εμμονές των γονιών τους. Όλοι έχουμε ακούσει την στερεότυπη πρόταση-προτροπή ‘να σπουδάσεις για να γίνεις άνθρωπος’ στοιχείο που προσεπικυρώνει την παραπάνω διαπίστωσή μας. Δυστυχώς πολλοί νέοι φοιτούν και σπουδάζουν σε λάθος σχολές, μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν όλα τα παραπάνω, σπαταλώντας τεράστια χρηματικά ποσά για σπουδές και πτυχία. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι όλοι αυτοί που διακαώς επιθυμούν να αποκτήσουν τίτλους, ειδικεύσεις, προσόντα και άλλα, είναι μειωμένης ηθικής αντίστασης και γίνονται εξωνημένα όργανα των διάφορων πολιτικών και πολιτικάντηδων, των διάφορων οικονομικών και άλλων παραγόντων, βολεύονται, πιθηκίζουν, αφού πολλές φορές οι σπουδές λειτουργούν σαν πρόσχημα, σαν Δούρειος Ίππος για περαιτέρω έκνομες, προβληματικές και ανήθικες πράξεις. Λίγοι από αυτούς ορθώνουν ανάστημα και τιμούν τις σπουδές τους καθημερινά και προσφέρουν απλόχερα τις γνώσεις τους στο συνάνθρωπό τους. Ας αναρωτηθούμε και ταυτόχρονα ας προβληματιστούμε σχετικά με τον τεράστιο αριθμό των πτυχιούχων που στο βωμό ενός σταθερού εισοδήματος δεν τόλμησαν να υπηρετήσουν την επιστήμη τους και βολεύτηκαν κάπου και με κάποιον-συγκεκριμένο τρόπο. Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν γιατί αληθινά μορφωμένος δεν είναι ο κάτοχος πολλών πτυχίων και διπλωμάτων αμφίβολης αξίας, αλλά αυτός που έχει πετύχει στον ύψιστο βαθμό την πνευματική του συγκρότηση και την ηθική του τελείωση.

Συνοψίζοντας λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι η κατάσταση έχει βγει εκτός ελέγχου. Πολλοί νέοι με πανεπιστημιακά ‘προσόντα’ είτε πλέον δεν βρίσκουν δουλειά είτε δεν καλύπτονται με αυτά που έχουν κάνει. Απογοητεύονται, στεναχωριούνται και πολλοί από αυτούς δυστυχώς ακολουθούν παραβατικές συμπεριφορές. Επιβάλλεται να τεθεί επιτέλους το πρόβλημα επί τάπητος και να αναζητηθούν οι ιδανικότερες λύσεις. Πρέπει οι νέοι να στραφούν και προς άλλα επαγγέλματα, κυρίως τα χειρωνακτικά. Μόνο λοιπόν στην περίπτωση που θα εγκαταλειφθεί αυτή η αντικοινωνική και προκλητική νοοτροπία, μπορούμε να περιμένουμε την ουσιαστική αλλαγή και καλυτέρευση της ζωής μας.