Αντάλλαγμα από… το Ναό του Δία!

«Για ένα δάνειο από τη Γαλλία, πολύτιμα ανάγλυφα μετοπών μεταφέρθηκαν με την άδεια της ελληνικής κυβέρνησης στο μουσείο του Λούβρου…»

Στα μέσα του 18ου αιώνα μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, τομείς όπως η φυσική, η γεωγραφία, η αστρονομία και η αρχαιολογία, όπως και άλλα επιστημονικά πεδία, εμπλουτίζουν τα αντικείμενά τους με γνώσεις που οι Ευρωπαίοι εξερευνητές, στέλνουν από διάφορα μέρη του κόσμου.

Είναι ακριβώς η περίοδος, που κάποιοι αποκάλεσαν «δεύτερη μεγάλη εποχή των ανακαλύψεων» μετά από εκείνη των μεγάλων θαλασσοπόρων (του Κολόμβου, του Βάσκο Ντε Γκάμα κ.λπ.) κατά τον 15ο και 16ο αιώνα.

Τί έχει αλλάξει; Οι εξερευνητές τώρα, δεν περιορίζονται στην ανακάλυψη των νέων πολιτισμών, αλλά αναζητούν και δουλεύουν εντατικά για το εσωτερικό των νέων τόπων. Αυτή είναι η σταθερή και βασική επιδίωξη των αποστολών που διεγείρει και την άσβεστη επιστημονική περιέργειά τους…

Δύο από τις πλέον συγκροτημένες αποστολές που εστιάζουν περισσότερο στους αρχαίους πολιτισμούς και στη φύση είναι οι γαλλικές αποστολές που ξεκίνησαν το 1798 στην Αίγυπτο και το 1829 στον Μοριά και την χώρα μας.

Την ίδια εποχή, θεμελιώνεται το Ελληνικό Κράτος, με τις προστάτιδες δυνάμεις για το μερίδιο της επιρροής τους και τα… κέρδη που θα αποκομίσουν.

Στην Πελοπόννησο, η επιτόπια συλλογή στοιχείων γίνεται μεταξύ 1829-1832. Πληθώρα αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων και επιγραφολόγων καταγράφουν μνημεία, σχεδιάζουν γλυπτά και αποτυπώνουν επιγραφές της κλασσικής και της ύστερης αρχαιότητας. Και ακόμη: βυζαντινές Εκκλησίες, φράγκικα και μεσαιωνικά ερείπια, σύγχρονους για την εποχή οικισμούς και φυσικά σπάνια τοπία.

Διευθυντής του Τμήματος Αρχιτεκτονικής και Πολιτικής Γαλλίας, είναι ο 34χρονος Γκιγιόμ Μπλουέ που έβγαζε επιτυχώς σε πέρας την αποστολή του και επιμελήθηκε την έκδοση αποτελεσμάτων σε τρίτομο έργο στο Παρίσι. Ήταν ο αρχιτέκτονας με τον οποίο, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες για την Αψίδα του Θριάμβου στη γαλλική πρωτεύουσα το 1836.

Στον Μπλουέ, πιστώθηκε και η ανασκαφή του ναού του Δία στην Ολυμπία. Εκεί, εντοπίσθηκαν η θεμελίωση και οι πρώτοι σπόνδυλοι των δύο κιόνων του πρόναου. Η Ολυμπία εξ άλλου όπως και η Φιγαλεία από την Ηλεία και αξιόλογα μνημεία σε άλλες περιοχές του Μοριά όπως η Σπάρτη, το Ναβαρίνο, Μεθώνη – Κορώνη, Επίδαυρος κ.λπ. με το ανάλογο υλικό της εξερεύνησης και των ανακαλύψεων (και με πίνακες!) περιλαμβάνονται στην πρόσφατη έκδοση «Το έργο της γαλλικής αποστολής του Μοριά 1829-1832» σε επιμέλεια Γ. Σαΐτα.

Τον αναγνώστη, εντυπωσιάζουν αναμφίβολα, η ακρίβεια των καταγραφών, η αισθητική ποιότητα των εικόνων, η τεχνική αρτιότητα της αναπαραγωγής των σχεδίων και η ζωηρή μαρτυρία για τον γεωγραφικό χώρο και την κοινωνία στην Ελλάδα, όπως σημειώνει σε μια δημοσιογραφική αναφορά της για το βιβλίο, η Λαμπρινή Κουζέλη.

Ωστόσο, από όλες τις τοποθεσίες οι έρευνες στην Ολυμπία, ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Οι περιγραφές του Παυσανία αποδείχθηκαν εξαιρετικά ακριβείς όταν ήρθαν στο φως θραύσματα των ανάγλυφων μετοπών με τους άθλους του Ηρακλή στον υπό ανασκαφή ναό, απόδειξη ότι επρόκειτο για το ναό του Δία!

Και όμως. Τα πολύτιμα ανάγλυφα μετοπών μεταφέρθηκαν με την άδεια της ελληνικής κυβέρνησης στο Μουσείο του Λούβρου. Ήταν το αντάλλαγμα που ζήτησε η Γαλλία από τον Καποδίστρια για να χορηγήσει δάνειο προς την Ελλάδα…