Από γεωργίας άρξασθαι

Του Μάκη Μπαλαούρα

Η έξοδος από την οικονομική και κοινωνική κρίση, παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει, θέλει μεγαλύτερη προσπάθεια, τόλμη και αποφασιστικότητα. Η καταστροφή της πρωτογενούς παραγωγής στα προηγούμενα χρόνια ήταν πρωτοφανής πανευρωπαϊκά. Για να γίνει κατανοητό σημειώνω ότι η συνεισφορά του αγροτικού τομέα στη συνολική εγχώρια προστιθέμενη αξία, ενώ το 1995 ήταν 9,9%, κατρακύλησε στο 3,8% το 2014!

Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα η χώρα μας είναι ελλειμματική στα κυριότερα αγροτικά προϊόντα. Εισάγουμε το 65% του αγελαδινού γάλακτος, 90% βόειου κρέατος, 65% χοιρινού και 30% πουλερικών. Οι εισαγωγές αυτές ξεπερνούν τα 2,5 δισ. το χρόνο.

Εισάγουμε εκατομμύρια αυγά. Στο μαλακό σιτάρι παράγουμε μόλις το 1/3 από ότι χρειαζόμαστε. Η εγχώρια παραγωγή οσπρίων καλύπτει μόλις το 1/4. Εισάγουμε δημητριακά 13 εκατ. τόνους. Επίσης, ζάχαρη, τυροκομικά, αιθέρια έλαια.

Υπάρχουν όμως και καλά νέα: για πρώτη φορά κλείνει η ψαλίδα στο αγροτικό ισοζύγιο. Συγκεκριμένα, ενώ το 2009 το έλλειμμα στο αγροτικό ισοζύγιο της χώρας ήταν στα 2,4 δισ. ευρώ, το 2016 μειώθηκε στα 0,5 δισ. ευρώ. Αυτό οφείλεται στη μείωση των εισαγωγών λόγω οικονομικής κρίσης, αλλά και στην αύξηση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων.

Το 2016 το ισοζύγιο στα φρούτα και τα λαχανικά ήταν θετικό, ξεπερνώντας τα 1,2 δισ. ευρώ.

Αλυσίδες διαφθοράς

Αυτό που συνέβη στη χώρα μας τα τελευταία τριάντα χρόνια δεν έχει προηγούμενο στην ευρωπαϊκή αγροτική οικονομία: κατασπατάληση και κλέψιμο ευρωπαϊκών πόρων, αμαρτωλά δάνεια της ΑΤΕ. Ξεπούλημα της ΑΤΕ και κορυφαίων συνεταιριστικών επιχειρήσεων. Σκάνδαλα π.χ. ΣΕΒΑΘ και ΕΑΣ, δημιουργία προβληματικών συνεταιρισμών, όπως ΑΓΝΟ, ΣΕΚΑΠ, ΣΕΠΕΚ, ΚΥΔΕΠ, ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ, ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ, ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ, κ.ά.

Δυστυχώς, δεν έχει τέλος ο μακρύς κατάλογος της λεηλασίας των χιλιάδων συνεταιρισμών- σφραγίδων που καταχράστηκαν δημόσιο χρήμα και ευτέλισαν την αξία της συνεταιριστικής ιδέας. Η Δικαιοσύνη επιτέλους να αποκαλύψει τα μεγάλα σκάνδαλα, στην οποία παραπέμφθηκαν δεκάδες περιπτώσεις. Πάνω από 5 δισ. ευρώ υπολογίζεται η ζημιά που υπέστη το Δημόσιο από τις παράνομες χορηγήσεις δανείων της ΑΤΕ μόνο το διάστημα 2000-2012, βάσει πορίσματος του Αρείου Πάγου.

Η ελληνική γη, βατήρας ανάπτυξης

 Η λεηλατημένη από το παλιό σάπιο πολιτικό σύστημα χώρα μας, προκειμένου να προχωρήσει στην ανασυγκρότησή της πρέπει να στηριχθεί πρωτίστως στον πρωτογενή τομέα, ο οποίος, παρά και τη δική του καταστροφή, διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Με άλλα λόγια μπορεί να γίνει ο βατήρας για την εκτίναξη της ανάπτυξης. Η ανασυγκρότησή της πρέπει να γίνει με περιφερειακό σχεδιασμό, εθνική στρατηγική, με σύγχρονα και ισχυρά συνεργατικά σχήματα.

Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας με στόχο την βελτίωση της αυτάρκειας και την παραγωγή Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και  Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ), υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας είναι μονόδρομος. Επιπλέον, αναγκαία είναι η σύνδεση της πρωτογενούς παραγωγής με το τουριστικό προϊόν, τον πολιτισμό και την τοπική γαστρονομία.

Η ανάπτυξη της αιγο-προβατοτροφίας είναι σε προτεραιότητα, γιατί το πρόβιο γάλα αποτελεί τη βάση της φέτας. Σήμερα η παγκόσμια ζήτηση ανέρχεται στους 500 χιλιάδες τόνους. Η ελληνική παραγωγή πλησιάζει τους 92 χιλιάδες, εκ των οποίων οι 43 χιλιάδες εξάγονται. Επιβάλλεται, ιδίως με τις εξελίξεις των συμφωνιών της ΕΕ με τρίτες χώρες, η χάραξη εθνικής στρατηγικής προστασίας της ΠΟΠ φέτας που απαντά στον ανταγωνισμό των λευκών τυριών.

Παρόμοια στρατηγική απαιτείται και για το άλλο εθνικό μας προϊόν, το λάδι. Δυστυχώς σήμερα πάνω από το 85% της ελληνικής παραγωγής πωλείται χύμα και μάλιστα, σε μεγάλο ποσοστό, στους ανταγωνιστές!

Εκκίνηση Παραγωγικής Ανασυγκρότησης

 Η πολυδιάσπαση της μικρής παραγωγής και η έλλειψη σύγχρονων μεθόδων εξαγωγής δεν μπορεί να στηρίξει την εξωστρέφεια και την είσοδο του προϊόντος στα μεγάλα σημεία πώλησης. Απαιτούνται συμπράξεις, συνεργασίες και clusters (σύμπλεγμα ομάδας εταιρειών γεωγραφικής περιοχής που συνδέονται αλληλεξαρτώμενες με πρόσβαση σε εξειδικευμένες αγορές, οικονομίες κλίμακας) για εξασφάλιση ποσοτήτων και προώθηση με τη στήριξη εθνικών brand name.

Το πρόσφατο περιφερειακό συνέδριο στην Κοζάνη, καθώς και η συνάντηση του Πρωθυπουργού με τους δεκατρείς Περιφερειάρχες της χώρας, με αντικείμενο τον εθνικό διάλογο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση, σήμανε την εκκίνηση της εκπόνησης ενός εθνικού περιφερειακού- χωροταξικού αναπτυξιακού σχεδίου μέσα από διευρυμένο και δημόσιο διάλογο.

Ήδη προχωρά η στήριξη της εξωστρέφειας μέσω του νέου Αναπτυξιακού Νόμου και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, ενώ χρησιμοποιούνται πια νέα χρηματοδοτικά εργαλεία. Σημαντικό ρόλο να παίξει η παροπλισμένη από τις προηγούμενες κυβερνήσεις οικονομική μας διπλωματία, με τους εμπορικούς μας ακολούθους στο εξωτερικό. Η απουσία εθνικής και περιφερειακής στρατηγικής για τα εθνικά μας προϊόντα (λάδι, φέτα, ψάρια, οπωροκηπευτικά, μέλι, φυτά, κλπ), καθώς και η έλλειψη διεπαγγελματικών ενώσεων για την προστασία τους, έχουν αποδυναμώσει την διείσδυση και ισχυροποίηση της εθνικής παραγωγής στο εξωτερικό. Το παράδειγμα της φέτας είναι ενδεικτικό!

Δεν είναι μόνο ευθύνη της κυβέρνησης. Περιφερειακοί και κοινωνικοί φορείς, καθώς και παραγωγικές δυνάμεις έχουν την υποχρέωση να συμβάλουν στην ανατροπή, προκειμένου να υπάρξει ένα αναπτυξιακό σχέδιο, ρίχνοντας στο παρελθόν το στρεβλό μοντέλο του παρελθόντος. Η αντιμετώπιση αυτών των παθογενειών αποτελεί πράξη ευθύνης για όλους μας!