Αποδράσεις Ηλεία

Αστράς (Νουσά): Ένα αυθεντικό Αλπικό τοπίο στις παρυφές της Ηλείας

Ακούστε το άρθρο

Αστράς (Νουσά): ένα αυθεντικό Αλπικό τοπίο στις παρυφές της Ηλείας

Ξεκινώντας από τα Τριπόταμα και ακολουθώντας τον κατάφυτο φιδωτό δρόμο δίπλα στο Νουσαΐτικο ποτάμι, τον σημαντικότερο κλάδο του Ερυμάνθου, μέσα από πυκνά πλατάνια, ιτιές και καρυδιές, η ομάδα εργασίας της Βάσως Χαριτοπούλου με τους δύο φοιτητές Erasmus Interns από την Άγκυρα, τους Eren Zülüfdar και Emre Çağatay Bilgin με αντικείμενο το Διεθνές Μάρκετινγκ, έφθασαν στα μέσα του Σεπτέμβρη 2019 στον Αστρά του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας. Σκοπός της έρευνάς τους ήταν να μελετηθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει το χωριό και να εξεταστεί το πώς αυτά μπορούν να γίνουν μοχλός για την τοπική ανάπτυξη.

Ο Αστράς είναι χτισμένος στις «Αλπικές» πλαγιές του όρους Αστερίωνα ή Αστρά που ανήκει στο σύμπλεγμα του όρους Ερύμανθος, σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρων. Ψηλές επιβλητικές κορυφές, πλαγιές καταπράσινες από τα έλατα και υδάτινοι μαίανδροι που γεννιούνται και κυλούν στο τοπίο, δημιουργώντας το Νουσαΐτικο ποτάμι που παρακάτω ενώνεται με τον Σειραίο και τον Αροάνιο για να ξεκινήσει έτσι το μακρύ ταξίδι του Ερύμανθου ποταμού, συνθέτουν αριστοτεχνικά τον καμβά της Νουσάς.

Φωτογραφία από τη διαδικτυακή ομάδα ΑΣΤΡΑΣ ΗΛΕΙΑΣ-ΝΟΥΣΑ

Νουσά είναι η παλαιότερη ονομασία του Αστρά, του οποίου τα πρώτα επίσημα καταγεγραμμένα ίχνη εντοπίζονται στη βυζαντινή εποχή σύμφωνα με τους ιστορικούς. Στον συνοικισμό «Καλύβια» του Αστρά, υπάρχουν σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα όπως κεραμικά, ειδώλια κτλ, τα οποία ωστόσο δεν έχουν μελετηθεί για να γνωρίζουμε ακριβώς πότε πρωτοκατοικήθηκε το χωριό.

Κατά την Φραγκοκρατία αποτελούσε μέρος του Πριγκηπάτου της Αχαΐας, ενώ κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας η Νουσά ανήκε στην επαρχία των Καλαβρύτων.

Φωτογραφία από τη διαδικτυακή ομάδα ΑΣΤΡΑΣ ΗΛΕΙΑΣ-ΝΟΥΣΑ

Στην Τουρκοκρατία ανήκε στο Βιλαέτι της Γαστούνης και στους Λαλαίους, ως τσιφλίκι του Σεϊνταγά. Κατά την ίδια περίοδο, οι Νουσαΐτες οπλαρχηγοί και μαχητές, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ήταν ξακουστοί για την αυταπάρνηση με την οποία μάχονταν για την απελευθέρωση του έθνους.

Την ομάδα εργασίας των ξένων φοιτητών με επικεφαλής την Βάσω Χαριτοπούλου από το Λάλα, υποδέχθηκε θερμά στην είσοδο του χωριού ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Αστρά, Κωνσταντίνος Κούλης, ο οποίος ανέλαβε προσωπικά την ξενάγηση των φιλοξενουμένων, σε συνεργασία με τον Αντιδήμαρχο Αρχαίας Ολυμπίας, Βασίλη Αρβανίτη.

Πρώτος προορισμός για τη μελέτη των ξένων φοιτητών ήταν το περίφημο «Ασκητήριο (ή Σκήτη ) της Νουσάς» το οποίο χρονολογείται από τον 10ο αιώνα μ.Χ.

Το Ασκητήριο του ‘Αι-Γιάννη όπως είναι ευρύτερα γνωστό, είναι λαξευμένο επιδέξια μέσα στον βράχο σε υψόμετρο 840 μέτρων απέναντι από τον Αστρά. Είναι διώροφο και η κατασκευή του αποδίδεται στον Όσιο Λουκά σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, ενώ κατά άλλους δημιουργήθηκε από τον Όσιο Μελέτιο.

Η Σκήτη της Νουσάς γιορτάζει στις 29 Αυγούστου και συγκεντρώνει πλήθος πιστών και επισκεπτών από ολόκληρη την περιοχή.

Επόμενος σταθμός της ομάδας εργασίας ήταν το παλιό σχολείο του Αστρά χτισμένο εξ ολοκλήρου με πέτρα, το οποίο διατηρείται σε άριστη κατάσταση και φιλοξενεί στις μέρες μας όμορφες τοπικές εκδηλώσεις και συνεστιάσεις. Με την προσωπική φροντίδα της Δώρας Μπατζή και των υπόλοιπων μελών του δραστήριου τοπικού πολιτιστικού συλλόγου,  ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει στον περιποιημένο χώρο τοπικό τσίπουρο ή ούζο με μεζέ, ή να επιλέξει να πιει τον καφέ του ατενίζοντας την θέα των βουνών ολόγυρα.

Μπροστά από το σχολείο περνά και το μονοπάτι που οδηγεί στο «Βρυσούλι», την όμορφη παλιά πέτρινη βρύση που δροσίζει ως και τις μέρες μας τον διαβάτη.

Στον Αστρά λειτουργούσε επίσης νερόμυλος ως και τη δεκαετία του ’70, ενώ σώζεται και τμήμα του σχιστηρίου ξύλων που υπήρχε το 1940.

Η τοπική οικονομία του Αστρά στηρίζεται τις τελευταίες δεκαετίες αποκλειστικά στην κτηνοτροφία, με την εκτροφή αιγοπροβάτων να έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται προσπάθεια να αξιοποιηθεί και τουριστικά η Νουσά, με κυριότερο μέσο τα μονοπάτια πεζοπορίας αλλά και το κανό – καγιάκ και ράφτινγκ στα καθάρια νερά που πηγάζουν από τις πλαγιές του όρους Ερύμανθος.

Φωτογραφία από τη διαδικτυακή ομάδα ΑΣΤΡΑΣ ΗΛΕΙΑΣ-ΝΟΥΣΑ

Ο Αστράς προσφέρεται επίσης και για canyoning-διάσχιση φαραγγιών περπατώντας και χρησιμοποιώντας σχοινιά για κατάβαση (ραπέλ), αναρρίχηση (ανάβαση σε βράχους), ιππασία, off road 4Χ4 (μηχανοκίνητη δράση και εξερεύνηση στη μοναδική φύση της περιοχής).

Καθώς τα βήματα για την καθιέρωση του Αστρά σε προορισμό εναλλακτικού, χειμερινού αλλά και θρησκευτικού τουρισμού, γίνονται με αργούς ρυθμούς προς το παρόν, η κτηνοτροφία της Νουσάς έχει μεγάλη παράδοση, παρά το γεγονός πως τελευταία έχει αρχίσει να συρρικνώνεται.

Η ομάδα εργασίας είχε τη χαρά να ξεναγηθεί σε μια ντόπια παραδοσιακή κτηνοτροφική μονάδα επάνω στο βουνό, σε υψόμετρο 1200 μέτρων. Η εμπειρία ήταν πρωτόγνωρη για τους φιλοξενούμενους, που έζησαν στιγμές αυθεντικής ποιμενικής ζωής.

Παρατήρησαν για ώρες τα ζώα να βόσκουν ελεύθερα στο βουνό και τον κτηνοτρόφο να εκτελεί τις εργασίες του με τέτοια ευλάβεια και γαλήνη που σπάνια πλέον συναντά κανείς στη σύγχρονη ζωή.

Η παρατήρηση αυτή έδωσε το έναυσμα στην ομάδα εργασίας να ερευνήσει περαιτέρω και να ανακαλύψει πως, μαζί με την οικονομική τους αξία, τα αιγοπρόβατα και η ποιμενική ζωή έχουν συνδεθεί στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη με μια πλούσια πολιτιστική παράδοση. Αν μελετήσουμε τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της νομαδικής ζωής των βοσκών, θα δούμε πως πρόκειται για έναν τρόπο ζωής που συνδέεται στενά με τη φύση, διατηρώντας μια σχεδόν αρχέγονη σχέση με αυτήν, γεγονός το οποίο αφήνει τη σφραγίδα του στις τοπικές πολιτιστικές εκφράσεις, όπως στα έθιμα, τον ρουχισμό, την αρχιτεκτονική, αλλά και την κουζίνα.

Επιπλέον, οι διαδρομές νομαδικής διαχείμασης, οι διαδρομές δηλαδή που ακολουθούν οι βοσκοί και τα κοπάδια μετακινούμενα από τα ορεινά στα πεδινά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του χειμώνα αντίστοιχα, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής κληρονομιάς κάθε τόπου.

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα δρομολόγια της νομαδικής διαχείμασης είναι διατηρημένα, αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο. Οι διαδρομές αυτές εξελίχθηκαν σε διαδρομές οικονομικής ανάπτυξης, ενισχύοντας την προώθηση εμπορικών δραστηριοτήτων καθώς και στέγασης, εστίασης και συμπληρωματικών γεωργικών δραστηριοτήτων.

Η ομάδα εργασίας βρέθηκε μπροστά στο συμπέρασμα πως αυτή η πλούσια και σημαντική πολιτιστική κληρονομιά που συνδέεται με τις διαδρομές νομαδικής διαχείμασης στη Νουσά, μπορεί να προσφέρει στη σύγχρονη κοινωνία μας πολύτιμα μηνύματα βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων και να αποτελέσει μοχλό για την ανάπτυξη της περιοχής.

Το συμπέρασμα αυτό είναι ακόμα πιο κρίσιμο αν αναλογιστούμε πως η πολύτιμη κληρονομιά που περιβάλλει τη δραστηριότητα της εκτροφής αιγοπροβάτων τείνει σήμερα να χαθεί εντελώς, ειδικά με τις νέες μεθόδους εκτροφής και εκμετάλλευσης η οποία κατά τον 21ο αιώνα λαμβάνει μια νέα μορφή, πιο εντατική και ελεγχόμενη, προκειμένου να επιβιώσει οικονομικά το επάγγελμα του βοσκού.

Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί πως η εκτροφή αιγοπροβάτων διαδραματίζει ρόλο καθοριστικής σημασίας στην προστασία του περιβάλλοντος, που περιλαμβάνει τη φυσική συντήρηση των λιγότερο εύφορων περιοχών, τη βιοποικιλότητα, τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και της ποιότητας του νερού. Επιπρόσθετα, βοηθά στην πρόληψη της διάβρωσης του εδάφους καθώς και στην πρόληψη από πλημμύρες, χιονοστιβάδες και πυρκαγιές.

Εάν η Νουσά καταφέρει να αναδείξει το πολιτιστικό υπόβαθρο των κτηνοτροφικών της δραστηριοτήτων σε όλα τα επίπεδα, βοηθώντας παράλληλα ένα σημαντικό μέρος της ευρωπαϊκής κληρονομιάς να διατηρηθεί, μπορεί να ενθαρρυνθεί και η καλλιτεχνική δραστηριότητα της χειροτεχνίας στον Αστρά, να προωθηθεί περαιτέρω ο τουρισμός και να επιτευχθεί η αναβίωση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που έχουν υποβαθμιστεί ή χαθεί στις μέρες μας. Στην κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει και η δημιουργία μουσείου που θα προβάλλει την τοπική ποιμενική ζωή.

Από αυτό το πορτρέτο της γνήσιας ποιμενικής ζωής επάνω στα βουνά της Νουσάς, δεν θα μπορούσε ασφαλώς να λείπει το καλό ντόπιο κρασί, η ευωδιαστή ντομάτα από το περιβόλι πασπαλισμένη με τη ρίγανη του Ερυμάνθου, το τσοπανίσιο τυρί και το ψωμί.

Η Νουσά κρατά αναμφίβολα το κλειδί της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής, απομένει η αποφασιστική κίνηση από την τοπική κοινότητα να το γυρίσει…

Όλη η επικαιρότητα