Το χάσμα των γενεών – Επισημάνσεις για την επίδραση και τη σημασία του

Θέμα καυτό της εποχής μας αποτελεί το πρόβλημα της ένταξης των σημερινών νέων στο κοινωνικό σύνολο και το πολυσυζητημένο σύνδρομο του χάσματος των γενεών. Υπάρχει φυσικά ένα πλήθος θεσμών που σκοπό έχουν την ομαλή ένταξη των νέων στο σύστημα της σημερινής κοινωνικής ζωής. Από την ορθότητα και τη σωστή λειτουργία των θεσμών αυτών εξαρτάται, αν και κατά πόσο θα περάσουν οι νέοι στο στάδιο της κοινωνικοποίησης με ομαλό και απρόσκοπτο τρόπο που, αν θα προκαλέσει η είσοδός τους κοινωνικούς κραδασμούς κι αντιρρήσεις ή αν θα μείνουν στο κοινωνικό περιθώριο, σαν αμφισβητίες και αρνητές των πάντων. Η παιδεία για παράδειγμα αποβλέπει στην επιτυχία αυτού του σκοπού. Για να αποδώσει όμως καρπούς το εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας πρέπει να ανταποκρίνεται στα μηνύματα των καιρών, να ευαισθητοποιεί τις κεραίες του νέου, να εξυπηρετεί τους πόθους και τις απαιτήσεις της νέας γενιάς, να παρέχει τα εχέγγυα για μια ανώτερη, ηθοκοπνευματικότερη και ανθρωπινότερη ζωή. Στην αντίθετη περίπτωση δεν θα είναι  σε θέση να βοηθήσει την ένταξη των νέων στην κοινωνική πραγματικότητα. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους υπόλοιπους κοινωνικούς θεσμούς, που όσο ξεπερασμένοι, οπισθοδρομικοί και ανεδαφικοί είναι, τόσο και πιο πολύ δυσχεραίνουν το προτσές της κοινωνικής ένταξης. Οι νέοι, παράλληλα με τους θεσμούς, ζητούν παραδείγματα απτά και πρότυπα ζωντανά, ζητούν ανακαίνιση θεσμών και ανανέωση προτύπων. Δεν ικανοποιείται ο σημερινός νέος με κηρύγματα λόγου χάρη σωβινιστικά, δεν μπορεί να ζήσει με βρικολακιασμένες ιδέες, με μαθήματα φιλοπατρίας από ανθρώπους που θεωρούν πατρίδα τους, τους τόπους των τραπεζικών τους καταθέσεων και θεό τους την καπήλευση των ιερών και των οσίων. Καθόλου λοιπόν παράξενο, αν οι σημερινοί νέοι επαναστατούν και ορθώνουν οδοφράγματα, που τους χωρίζουν αποφασιστικά από την προηγούμενη γενιά. Σήμερα είναι η εποχή των πυραύλων, του διαδικτύου και των διαστημοπλοίων και είναι φυσικό οι πιο ηλικιωμένοι, που δεν εννοούν να αποχωριστούν ‘ το τόξο και τη σφεντόνα ’ να συγκρουστούν βίαια με τους φορείς της προόδου και της κοινωνικής εξέλιξης.

Υπάρχει πραγματικά στην εποχή μας ένα αγεφύρωτο χάσμα γενεών. Στη ζυγαριά της δικαιοσύνης όμως η πλάστιγγα κλείνει περισσότερο προς το μέρος των νέων. Δεν πρόκειται όμως με τις αυστηρές επικρίσεις, τις νουθεσίες, τα από καθέδρας κηρύγματα, το χλευασμό, την υποκριτική επιβράβευση, την διαστρέβλωση της αλήθειας,  την ειρωνεία ή και την ανοχή ακόμα να γεφυρωθεί το υπάρχον χάσμα των γενιών. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι κάθε ηλικία έχει τα δικαιώματά της στη ζωή και ότι κάθε μια συμπληρώνει τις ελλείψεις που χαρακτηρίζουν την άλλη. Οι πρεσβύτεροι διαθέτουν και ασύγκριτα ωριμότερη σκέψη αλλά και άφθονη πείρα, που λείπει συνήθως από τους νέους. Μολονότι δε η σημερινή κοινωνία είναι έντονα υποκριτική και χαρακτηρίζεται από μια επίπλαστη και ψεύτικη ευγένεια, από μια ηθικότητα φαρισαϊκή και ένα βρώμικο και γραφειοκρατικό κατεστημένο, η ευθύνη βαραίνει περισσότερο το γενικότερο πολιτικοκοινωνικό σύστημα και όχι η συγκεκριμένη ηλικία. Το μόνο που θα μπορούσαν ίσως να καταλογίσουν οι νέοι σε βάρος των ηλικιωμένων, είναι ότι δεν φρόντισαν να απαλλάξουν την κοινωνία από τις φοβερές πληγές που την καταδυναστεύουν. Οι πελατειακές σχέσεις, το ‘μέσο’ παντού και για όλα, η κομπιναδόρικη δραστηριότητα, ο υπαλληλισμός, η πλήρης εξάρτηση από το κράτος και το ‘δημόσιο’ οι στρατιές υπερμορφωμένων αμφίβολης αξίας που εξαργύρωσαν τα ‘προσόντα τους’ με μερικά ευρώ παραπάνω, η οίηση και η κουτοπονηριά είναι μόνο μερικά στοιχεία που προσεπικυρώνουν το παραπάνω.  Οι νέοι δεν επιτρέπεται να λησμονούν όμως  ότι μέσα στις γραμμές της συμπαθέστατης τάξης των ηλικιωμένων υπάρχουν πολυάριθμοι αγωνιστές που υποβλήθηκαν σε αμέτρητες θυσίες για να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος, ανθρωπινότερος και δικαιότερος. Το γεγονός της υπερβολικής επιφυλακτικότητας που δείχνουν απέναντι στη νεολαία πηγάζει πιο πολύ από την απογοήτευση που αισθάνονται από ορισμένες ενέργειες των νέων που κάθε άλλο παρά τιμητικές για τη νεολαία μπορούν να χαρακτηριστούν.

Υπάρχουν βέβαια στη σημερινή κοινωνία, οι χούλιγκανς, οι τσαντάκηδες, οι ναρκομανείς και οι κάθε λογής αποπροσανατολισμένοι και περιθωριοποιημένοι νέοι, που εκτονώνονται με τη βία και άλλες αντικοινωνικές εκδηλώσεις. Πρόκειται για τους νέους των οποίων οι ενέργειες οδηγούν στην πολιτεία ‘ του ποτέ και πουθενά’ αλλά ευτυχώς αποτελούν μια μικρή μειοψηφία στο σύνολο της νεολαίας. Στην περίπτωση όμως που το σύνολο των νέων κατηγορείται για απρέπεια, ασυδοσία, ανευθυνότητα, αδιαφορία, μικρή μόνο δόση αλήθειας ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Είναι γεγονός ότι πολλοί νέοι έχουν αρκετά ελαττώματα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης ή γέννημα των συνθηκών της σημερινής ζωής. Η πλειοψηφία όμως δεν έχει τα παραπάνω ελαττώματα ή έχει τόσες αρετές που καλύπτουν και εξουδετερώνουν κάθε ελάττωμα. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η διαφορά σκέψης και εν τέλει το ίδιο το χάσμα μέχρι ενός σημείου είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο.  Πρέπει λοιπόν να παραδεχτούμε ότι τα νιάτα όπως και τα γηρατειά έχουν το δίκιο τους και ότι μόνο η συμπαράταξή τους στους κοινούς αγώνες μπορεί να φέρει την πολυπόθητη αλλαγή και να εξαλείψει την κοινωνική αδικία.