Αρθρογραφία

Είδη ψυχαγωγίας

Ακούστε το άρθρο

Επειδή στην εποχή που διανύουμε, εποχή των συγκεχυμένων στόχων και σκοπών, τα πράγματα και οι έννοιες έχασαν το αληθινό νόημά τους και καταβάλλεται προσπάθεια να ερμηνευτούν τα πάντα με καθαρά υποκειμενικά κριτήρια, είναι αναγκαία η διασάφηση και η σωστή τοποθέτηση του όρου της ψυχαγωγίας. Αυτό επιβάλλεται εκ των πραγμάτων, γιατί σύμφωνα με τη γνώμη πολλών, η γενική κατάπτωση και παρακμή της ζωής δεν άφησε ανέπαφη και την έννοια της ψυχαγωγίας, που ερμηνεύεται εντελώς αυθαίρετα και αντεπιστημονικά. Ακολουθώντας, λοιπόν, την ετυμολογία της λέξης ορίζουμε την ψυχαγωγία σαν την αγωγή της ψυχής, σαν μια δηλαδή καθαρά παιδαγωγική λειτουργία που πρέπει να διαχωρίσει τη θέση της από την υποβάθμιση και τον ευτελισμό της ζωής. Ψυχαγωγία είναι η δημιουργική και ψυχοφελής απασχόληση του ανθρώπου  κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου του, χωρίς φυσικά να τον καλύπτει ολοκληρωτικά. Η απασχόληση αυτή του ανθρώπου μπορεί να αποβλέπει στην πνευματική καλλιέργεια, σε κάποια δράση, στην ικανοποίηση κάποιου χόμπι, αλλά και στη ξεκούραση, στη χαλάρωση και την ανάκτηση των δυνάμεων που ξοδεύτηκαν κατά τη διάρκεια της καθημερινής εργασίας. Μια διαχρονική εξέταση της έννοιας καταμαρτυρά τον παμμέγιστο ρόλο της. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στη δημοκρατική Αθήνα είχε ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα για την ψυχαγωγία των πολιτών, ώστε να αξιοποιείται επωφελώς ο ελεύθερος χρόνος τους. Οι θεατρικές παραστάσεις θεωρούνταν άριστο μορφωτικό και ψυχαγωγικό μέσο και η δωρεάν παρακολούθησή του από το λαό κοινωνικό μέτρο πρώτου μεγέθους. Με τα ‘θεωρικά’ χρήματα μπορούσε και ο φτωχότερος πολίτης να γευτεί τη συγκίνηση μιας ανώτερης ποιότητας ψυχαγωγία και με το πλήθος των εορτών, των πανηγύρεων, των λατρευτικών εθίμων, των πολιτικών ενασχολήσεων και των πνευματικών αναζητήσεων έλαβε σάρκα και οστά το ιδανικό της καλοκαγαθίας.

Στο σημείο αυτό επιβάλλεται να υπογραμμίσουμε ότι η ψυχαγωγία του ανθρώπου κάθε ιστορικής περιόδου είναι ανάλογη με την κοινωνική κατάσταση που ισχύει σε κάθε χώρα. Ξεκινώντας από αυτή την αδιαφιλονίκητη αλήθεια καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν δυο είδη ψυχαγωγίας, δυο βασικές μορφές, αυτή που είναι για τον πολίτη και εξυπηρετεί το συλλογικό συμφέρον και αυτή που προσιδιάζει πιο πολύ σε όσους εκμεταλλεύονται τους πολίτες και στοχεύει στη διαφθορά και την αποσύνθεσή της κοινωνίας. Στην πρώτη περίπτωση ο στόχος είναι εμφανής, να βοηθήσει το άτομο να αποδιώξει το άγχος, την αγωνία, τον σωματικό και πνευματικό κάματο. Η σωστή ψυχαγωγία θα ανοίξει διάπλατα το δρόμο στη διαμόρφωση μιας βιοθεωρίας και μιας κοσμοθεωρίας που δεν επιδέχεται κομπογιαννίτικους ακροβατισμούς και νεφελώδεις φαντασιώσεις, αλλά στηρίζεται στην αλήθεια και τα επιστημονικά δεδομένα. Η γνώμη μας είναι ότι  πραγματική ψυχαγωγία χωρίς την αξιοποίηση των γνήσιων παραδοσιακών στοιχείων , ούτε υπήρξε, ούτε μπορεί να υπάρξει. Μπορούμε με έμφαση να τονίσουμε ότι οι γάμοι, τα πανηγύρια, τα γλέντια, τοπικά ήθη και έθιμα, όλα απλά και απέριττα, αυθόρμητα και πολυσήμαντα μακριά από χυδαιότητες και ζωώδικους ερεθισμούς διατηρούσαν αμόλυντη και ανέπαφη την ψυχή του ατόμου. Βασικό χαρακτηριστικό της παραπάνω ψυχαγωγίας είναι η ομαδικότητα, η κοινή προσπάθεια και συμμετοχή, η ύπαρξη ιδανικών και το άνοιγμα καινούργιων δρόμων στη σκέψη και τη δράση.

Εξίσου όμως εμφανής είναι ο στόχος και του δεύτερου είδους ψυχαγωγίας. Πρόκειται για την κοινή και πρόστυχη ψυχαγωγία που πλασάρουν με όλα τα μέσα οι διαφθορείς των νέων. Παράλληλα δηλαδή με την οικονομική αφαίμαξη  των νέων  που τους αποδίδει πολλά δισεκατομμύρια εγκλωβίζουν τους νέους  σε ψεύτικους και υποδουλωτικούς παραδείσους που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Διακηρύσσουν ότι η απόρριψη των γνήσιων  παραδοσιακών στοιχείων  αποτελεί δείγμα εκμοντερνισμού και καλλιεργούν το μίσος και την απέχθεια προς κάθε παραδοσιακή αξία. Σήμερα, το πέρασμα του ξενόφερτου τρόπου ζωής που κάνει ορισμένους νέους να πιθηκίζουν, πετυχαίνεται εύκολα με τα άφθονα και ποικίλα μέσα που διαθέτει το οργανωμένο έγκλημα κατά της νεολαίας. Δεν μιλάμε βέβαια  εδώ μόνο για τη θεοποίηση του ποδοσφαίρου που φτάνει σε καταστάσεις μανίας και υστερίας σε ορισμένες περιπτώσεις, που απολιτικοποιεί, αποπροσανατολίζει, περιθωριοποιεί και οδηγεί στο οδυνηρό φαινόμενο του χουλιγκανικής βίας. Εφόσον λοιπόν το πρόβλημα της ψυχαγωγίας δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από τη δέσμη των προβλημάτων που απασχολούν την εποχή μας, η λύση του, λύση κοινωνική και πολιτική, θα εξαρτάται πάντα από την επιτυχία των κοινωνικών αγώνων και προσπαθειών για την πραγματοποίηση των ελπίδων και των στόχων κάθε ατόμου.

Όλη η επικαιρότητα