Αρθρογραφία

Το κατεστημένο – Επισημάνσεις και διευκρινήσεις για το ρόλο του

Ακούστε το άρθρο

Ο όρος προέρχεται από το ρήμα καθίσταμαι που η μετοχή του ΄΄ καθεστώς’’ σημαίνει κάτι που υπάρχει, κάτι που έχει καθιδρυθεί, κάτι που ισχύει. Σαν ΄΄καθεστώς’’ θεωρείται η παρούσα κατάσταση των πραγμάτων, η πολιτειακή κατάσταση μιας χώρας, το υπάρχον πολίτευμα. Τα ΄΄καθεστώτα’’ είναι τα παρόντα πράγματα, η κατάσταση των πραγμάτων, όπως έχουν σήμερα. Με την έννοια δηλαδή καθεστώτα δεν αναφερόμαστε μόνο στο πολίτευμα αλλά και στην κοινωνική κατάσταση μιας χώρας, τους πολιτειακούς, κοινωνικούς, ηθικούς, πνευματικούς και οικονομικούς θεσμούς κάτω από τους οποίους διατελεί μια χώρα. Στις μέρες μας γίνεται πολύς και συχνός λόγος για την έννοια του κατεστημένου και κυρίως από τους νέους. Για όλη την κακοδαιμονία της ανθρωπότητας φταίει κατά την άποψή τους η δομή της σημερινής κοινωνίας, φταίει το ΄΄σύστημα’’ και οι εκφραστές του και μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης πέφτει στους ώμους όχι τόσο των συγκεκριμένων καταστάσεων, όσο των προσώπων που εκπροσωπούν τις διάφορες μορφές εξουσίας.

Ενώ, λοιπόν, το κατεστημένο θεωρείται ο αποδιοπομπαίος τράγος κάθε κοινωνικής αδικίας, καθυστέρησης και ανωμαλίας, δεν έχει ξεκαθαριστεί καλά-καλά η έννοιά του. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο όρος είναι σχετικά νέος και συγγενεύει με τον όρο ΄΄ελίτ’’ που σημαίνει  την ιδιαίτερη φυσιογνωμία και τον ολιγαρχικό χαρακτήρα μιας πολιτικής ομάδας που εξουσιάζει. Συνοψίζοντας λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι κατεστημένο είναι όχι μόνο οι ισχυρές εξουσιαστικές ομάδες στις διάφορες εκδηλώσεις της κοινωνικό-πολιτικό-οικονομικής ζωής, αλλά και ο αντιδραστικός και γραφειοκρατικός τρόπος δράσης των ομάδων αυτών και το όλο πλέγμα του αρτηριοσκληρωτισμού, της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης που ασκούν σε βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας.

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι, όπως ο κόσμος υπόκειται στους νόμους μιας διαρκούς εξέλιξης και αλλαγής, έτσι και η κοινωνική ζωή δεν γνωρίζει σταθερούς και αναλλοίωτους νόμους που ρυθμίζουν τη λειτουργία της. Όλες φυσικά οι κοινωνίες και τα συστήματα υπάρχουν, επειδή όλοι οι άνθρωποι ενεργούν με βάση κάποια πρότυπα και αντιλήψεις. Με όση δυσπιστία όμως και επιφύλαξη αποδέχεται ο κοινωνικός άνθρωπος τις καινούργιες ιδέες με άλλη τόση δύναμη και ορμή εκδηλώνει την αμφισβήτησή του προς αυτές. Ο Αρχαιοελληνικός κόσμος προσφέρεται από κάθε άλλη περίπτωση για την μελέτη της σύγκρουσης ανάμεσα στις παλιές, τις κατεστημένες αξίες και αρχές και τις νέες κοινωνικές δυνάμεις που προσπαθούν να τις εκτοπίσουν. Το κατεστημένο της αρχαιότητας δέχεται το πρώτο και σοβαρό πλήγμα  με το λεγόμενο αρχαιοελληνικό διαφωτισμό. Πρώτοι οι Σοφιστές αφαίρεσαν το μύθο από τα φυσικά φαινόμενα διατυπώνοντας σε αντίθεση με το κατεστημένο ότι όλα είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα και όχι θεϊκές αποκαλύψεις.

Στο σημείο αυτό μπορούμε με έμφαση να πούμε ότι στα γιγάντια αυτά βήματα της ανθρωπότητας πρωτοπόροι στάθηκαν πάντα οι νέοι άνθρωποι που, επειδή ήταν πιο ευαίσθητοι, πιο δυναμικοί και ενθουσιώδεις, εξάντλησαν την απεριόριστη δυναμικότητά τους για την απαλλαγή του ανθρώπου από το ζυγό του πολυπρόσωπου κατεστημένου. Χαρακτηριστικά υπογραμμίζουμε ότι ο Ελληνικός λαός με πρωτοπόρα την άφθαρτη και δυναμική νεολαία πρωτοστάτησε στους κοινωνικούς αγώνες για ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα, δημοκρατία και αξιοπρέπεια. Ο λαός πρόβαλε με ένταση και δυναμισμό τα δικά του ιδανικά, τα δικά του όνειρα και ελπίδες, αγωνίστηκε κατά της γραφειοκρατίας, κατά του ραγιαδισμού και κατά του σκοταδισμού. Αγωνίστηκε κατά των αναχρονιστικών κοινωνικών θεσμών, όπως ο θεσμός της προίκας και του στείρου βερμπαλισμού στο χώρο της παιδείας. Βέβαια δίπλα στον περήφανο ιδεολόγο, τον σωστό και ηθικά απροσπέλαστο άνθρωπο, σέρνεται ταπεινό ανθρωποειδές ο κομπιναδόρος, ο αμοραλιστής και ο βολεμένος υπάλληλος που προσπαθεί να αναρριχηθεί με κάθε τρόπο. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι ο έλληνας πέρα από τα παραπάνω αγωνίζεται και θυσιάζεται για την πρόοδο, την ειρηνική ζωή, την δημοκρατία και την ελευθερία.

Όλη η επικαιρότητα