Κοσκινά: Η…αδικημένη «γειτονιά», της Ολυμπίας

Το χωριό είναι περιτριγυρισμένο από βουνά και, κοιτώντας το από ψηλά, μοιάζει με κόσκινο. Αυτή είναι η μια εκδοχή για την ονομασία της Τ.Κ Κοσκινά, αν και μια άλλη εκδοχή, μιλά για έναν τεχνίτη που κατασκεύαζε και πουλούσε κόσκινα, στη θέση του σημερινού χωριού, όπου διερχόταν ο δρόμος από την Αρκαδία για τον Πύργο. Απέχει μόλις λίγες εκατοντάδες μέτρα από το κέντρο της Ολυμπίας και δεν είναι λίγοι εκείνοι που κάνουν αυτή τη διαδρομή με τα πόδια, καθώς πια, το Κοσκινά, έχει γίνει μια «γειτονιά» της Ολυμπίας.

Η ιστορία του χωριού ξεκινά από πολύ παλιά. Οι πρώτοι κάτοικοι – οι οικογένειες Μίχου, Σκαλτσά, Δεββέ, Κονδύλη και Σορβανή – προερχόμενοι από τη Βυτίνα, τα Μαγούλιανα και την Κορφοξυλιά Αρκαδίας, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή «Καζάνι», στο ψηλότερο σημείο του χωριού. Ήταν ξυλοκόποι και κτηνοτρόφοι, ενώ αργότερα, «κατέβηκαν» στον κάμπο, στη σημερινή θέση του χωριού, για να βρίσκονται κοντά στις καλλιέργειές τους – σταφίδα και ελιές – και άρχισαν να χτίζουν τα πρώτα σπίτια. Σήμερα μεγάλος αριθμός κατοίκων εργάζεται στον δημόσιο τομέα, σε υπηρεσίες στον Πύργο και στην Αρχαία Ολυμπίας αλλά κυρίως στον ιδιωτικό τομέα – κυρίως στον τουριστικό.

«Ένα» με την Ολυμπία

Με τα χρόνια το χωριό «απλώθηκε» και ενοποιήθηκε με τον οικισμό «Φαναρά» όπου ζουν 30 περίπου οικογένειες, ενώ εκεί ανεγέρθηκε πριν το 2007 και το Δημοτικό Σχολείο Αρχαίας Ολυμπίας, που φοιτούν μαθητές όχι μόνο από την Ολυμπία, το Κοσκινά και άλλα γειτονικά χωριά.

Έτσι, σιγά – σιγά, έγινε ένα και με την Ολυμπία, την έδρα του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας όπου ανήκει διοικητικά από το 1998, με την διοικητική διαίρεση του Σχεδίου «Καποδίστριας». Άλλωστε, από το 2004, οπότε και παραδόθηκε στην κυκλοφορία η Περιμετρική Οδός της Αρχαίας Ολυμπίας, το Κοσκινά έχει γίνει η επίσημη είσοδος/έξοδος της πόλης, για όσους έρχονται από (ή φεύγουν προς) το ορεινό τμήμα του δήμου αλλά και την Αρκαδία. Αυτό όμως, δεν «ευνόησε» το χωριό. Αντίθετα, φαίνεται πως πρόσθεσε προβλήματα, τεχνικά αλλά και λειτουργικά. Αφενός γιατί το οδόστρωμα δέχεται τεράστια καταπόνηση από τα λεωφορεία και τα φορτηγά που διέρχονται από το χωριό και αφετέρου γιατί η αυξημένη κυκλοφορία «έδιωξε» τα παιδιά από το δρόμο και την ανοιχτή πλατεία της Εκκλησίας, όπου μέχρι τότε έπαιξαν αμέριμνα.

Ο Άγιος Δημήτριος – ο Παραδοσιακός Μύλος ο Κλαδέος ποταμός

Οι κάτοικοι, πριν την μόνιμη εγκατάστασή τους στη σημερινή θέση του χωριού, με χρήματα που είχαν συγκεντρώσει από τις ενοικιάσεις των χωραφιών τους – έχτισαν την πέτρινη εκκλησία που δεσπόζει στο κέντρο του χωριού και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο. Η αποπεράτωσή της έγινε το 1864, ημερομηνία που αναγράφεται στη Νότια πόρτα του ναού αλλά και στο ιερό Δισκοπότηρο που διατηρείται ακόμα και σήμερα.

Την ίδια χρονική περίοδο υπολογίζεται ότι φυτεύτηκε στον χώρο του παλιού Δημοτικού Σχολείου – το κτίριο του οποίου μετέπειτα αγοράστηκε από την οικογένεια Καραχάλιου – και ο πλάτανος στη Δυτική πλευρά της εκκλησίας. Μέχρι και πέρσι το καλοκαίρι πρόσφερε «απλόχερα» τον ίσκιο του σε κατοίκους και διερχόμενους, αλλά, λόγω της προσβολής του από μεταχρωματικό έλκος, οι ιδιοκτήτες, αναγκάστηκαν να τον «θανατώσουν».

Λίγο πιο μακριά, στην είσοδο του Κοσκινά, στον «Φαναρά», αν και ανενεργός, εντυπωσιάζει τους διερχόμενους ο Παραδοσιακός Νερόμυλος, που αποτελεί σημείο κατατεθέν του χωριού. Χτίστηκε από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ολυμπίας για να «βοηθήσει» τη λειτουργία του Ελαιοτριβείου του, κι όταν η απαιτούμενη για την λειτουργία του ενέργεια εξασφαλίστηκε από την γεννήτρια πετρελαίου, νοικιάστηκε σε ιδιώτη ο οποίος το λειτούργησε μέχρι το 1970 περίπου, ως αλεστικός Μύλος. Από τα νερά του αρδευόταν ολόκληρη η περιοχή, ενώ πριν το νερό καταλήξει στον Κλαδέο ποταμό, «λειτουργούσε» και το Κλωστοϋφαντουργείο που βρισκόταν κοντά στο σημερινό ξενοδοχείο «Olympic Village» της οικογένειας Μαμούση.

Το Κτήμα «Ολύμπια Γη»

Λίγα μέτρα μακριά από το κέντρο του χωριού, στο δρόμο προς Μάγειρα, λειτουργεί το Κτήμα «Ολύμπια Γη» της Οικογένειας Λιαρομάτη. Στον αμπελώνα των 100 στρεμμάτων , ο οποίος διασχίζεται από τον ποταμό Κλαδέο, φυτεύτηκαν και καλλιεργούνται με ιδιαίτερη φροντίδα Ελληνικές και όχι μόνο ποικιλίες.

Στο Οινοποιείο, εκτός από τον χώρο της παραγωγής, υπάρχει ένα εντυπωσιακό πετρόχτιστο αρχοντικό, με υπόγεια κάβα όπου ωριμάζουν-παλαιώνουν τα ερυθρά κρασιά του κτήματος αλλά και τη μεγάλη σάλα γευσιγνωσίας.

Το Κτήμα, τα τελευταία χρόνια αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες – Έλληνες και ξένους – της περιοχής. Οι επισκέπτες – μεμονωμένοι ή ομαδικά σε γκρουπ – ακολουθώντας τους «Δρόμους του Κρασιού», μια δράση όπου συμμετέχει το Κτήμα ΟΛΥΜΠΙΑ ΓΗ, μπορεί να διασχίσει τα πιο γραφικά σημεία της αμπελουργικής ζώνης, να ξεναγηθεί σε όλους τους χώρους και να δοκιμάσουν τα προϊόντα του και την γαστρονομία της περιοχής είτε δίπλα στο αναπαλαιωμένο πηγάδι είτε στον κατάφυτο περιβάλλοντα χώρο του οινοποιείου.

«Κάθε πρόβλημα που δημιουργείται, παραμένει πρόβλημα»

Τα προβλήματα, δεν λείπουν από το χωριό και τα τελευταία χρόνια, αυξάνονται και πληθύνονται. «Κάθε πρόβλημα που δημιουργείται, παραμένει πρόβλημα», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του χωριού, Γιάννης Μαντάς. Εκτός από τη μη αποκομιδή των απορριμμάτων – ένα πρόβλημα που ταλαιπωρεί τον δήμο και τους κατοίκους του τα τελευταία 3 και πλέον χρόνια – μεγάλη «πληγή» για το Κοσκινά και δη για τον οικισμό «Φαναρά» είναι η έλλειψη Αποχέτευσης. Αν και ο κ.Μαντάς, το 2014, είχε προτείνει τη σύνδεση της – τουλάχιστον – περιοχής όπου ζουν 30 οικογένειες και λειτουργεί το Δημοτικό Σχολείου, με τον αγωγό που βρίσκεται λίγα μέτρα μακριά από το Δημ. Σχολείο, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει καμία εξέλιξη, ούτε όσον αφορά τη σύνταξη της σχετικής μελέτης. «Η ΣΑΤΑ από το 2011 έως το 2015 είναι ανεκτέλεστη», εξηγεί ο κ.Μαντάς, σημειώνοντας μάλιστα ότι πλέον, οι πρόεδροι δεν λαμβάνουν ούτε τα χρήματα της Πάγιας Προκαταβολής για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών.

Στο κομμάτι της οδοποιίας, τα προβλήματα δεν αφορούν μόνο την έλλειψη συντήρησης του κεντρικού δρόμου που καταπονείται από τη διέλευση μεγάλων οχημάτων, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και την αγροτική οδοποιία, αφού κατά την άποψη του κ.Μαντά η συντήρηση πρέπει να γίνεται μέσα στο καλοκαίρι και όχι τον Οκτώβρη, γιατί τότε, αντί για λύση, το πρόβλημα οξύνεται.

«Πονεμένη» ιστορία όμως, παραμένει και το θέμα του ηλεκτροφωτισμού – ειδικά – στην είσοδο του χωριού και μετά την λειτουργία τη Πετριμετρικής οδού, καθώς ο κόμβος βρίσκεται στο «σκοτάδι» και ο κίνδυνος ατυχήματος, είναι καθημερινός.

Το Καφενείο του χωριού

Στο χωριό, δεν υπάρχει ποδοσφαιρική ομάδα, δεν λειτουργεί ποδοσφαιρικός σύλλογος και ούτε πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις, αφού η πλειοψηφία των κατοίκων μετακινούνται στην Ολυμπία για την ψυχαγωγία τους. Γι’ αυτό και το μοναδικό καφενείο που λειτουργεί στο χωριό, όπως χαρακτηριστικά λέει ο κ.Μαντάς «…επιτελεί κοινωνικό έργο, αφού αποτελεί τόπο συνάντησης, ενημέρωσης, ψυχαγωγίας, για τους γηραιότερους που δεν μπορούν να μετακινηθούν», μη παραλείποντας να ευχαριστήσει τους ιδιοκτήτες για την προσπάθεια που κάνουν, να το κρατήσουν ανοιχτό για τους κατοίκους. Βέβαια, την τελευταία 10ετία, στο χωριό ιδρύθηκε και λειτουργεί και το ΚΑΠΗ του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας. Στο ίδιο κτήριο στεγάζεται το Κοινοτικό Κατάστημα αλλά και το Αγροτικό Ιατρείο, το οποίο – παραδόξως και σε αντίθεση με πολλά άλλα χωριά – κάθε εβδομάδα επισκέπτεται αγροτικός ιατρός για την εξυπηρέτηση των κατοίκων.

Νάνσυ Σπυροπούλου

(n_spyropoulou@yahoo.gr)