Ιστορικά

«Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία…»

maxresdefault.jpg
Ακούστε το άρθρο

Γράφει ο ΓΙΑΝ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

H Aμαλιάδα τιμά σήμερα τη μνήμη -63 χρόνια από την  εκτέλεσή του – ένα από τα ιστορικά της πρόσωπα – τον Νίκο Μπελογιάννη, τον μεγάλο αυτό λαϊκό αγωνιστή και ήρωα που ο ηρωϊσμός και το αντρείο παράδειγμά του μένουν σαν φωτεινό σύμβολο του αγώνα των λαών για ειρήνη, ελευθερία και Δημοκρατία.

«Ο Μπελογιάννης μας έμαθε άλλη μια φορά πώς να ζούμε και πώς να πεθαίνουμε. Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία. Μ’ ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώσει» έγραψε ο Γ. Ρίτσος, λίγες ημέρες μετά την εκτέλεσή του. Κι ο Γάλλος ποιητής Πωλ Ελινάρ θα αναφωνήσει: «Ο Μπελογιάννης είναι νεκρός. Δε θυσίασε τίποτα απ’ την τιμή και την ελπίδα μας». Στην πρώτη δίκη του (Οκτώβριος 1951) θα πει:

«Υποχρεωθήκαμε να παλέψουμε  κάτω από απαράδεκτα άνισους όρους. Αλλά παρ’ όλα αυτά αποδείχτηκε ότι το ΚΚΕ είναι κόμμα πατριωτικό με τίτλους εθνικούς, που κανένα άλλο κόμμα δεν έχει να παρουσιάσει. Γιατί στο βωμό της ελευθερίας  και της ανεξαρτησίας της Ελλάδος έχει προσφέρει φοβερές εκατόμβες».

Για ένα αύριο φωτεινό. Χαμογελούσε…

Η πορεία προς τον θάνατο

 Την ταραγμένη περίοδο – απελευθέρωση – εμφύλιος, ο Μπελογιάννης ήταν επικεφαλής του Τομέα Διαφώτισης του ΚΚΕ στην  Πελοπόννησο. Το 1947 γίνεται πολιτικός επίτροπος της 10ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού «με το βαθμό του αντισυνταγματάρχη». Στις του Γράμμου, αρχές Αυγούστου 1948, τραυματίστηκε στο χέρι. Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού βρίσκεται στην Ανατολική Ευρώπη.

Το Π.Γ του ΚΚΕ στα μέσα του 1950 στέλνει τον Ν. Μπελογιάννη στην Ελλάδα, με σκοπό να καθαρίσει τις Οργανώσεις και να τις ανασυγκροτήσει. «Η αποστολή του θα  πει η Έλλη Παππά – μετέπειτα σύζυγός του- ήταν κύρια πολιτική. Ο αγώνας για την απαλλαγή από την τρομοκρατία και για τη Δημοκρατία». Ήρθε στην Αθήνα με το αργεντίνικο διαβατήριο με το ψευδώνυμο Ερρίκος Πανόζ. Με αυτή την ταυτότητα θ’ αναπτύξει την κομματική του δραστηριότητα. Μετά από 6 μήνες θα συλληφθεί μαζί με άλλα 30 ηγετικά  στελέχη  του ΚΚΕ. Η ανακοίνωση της σύλληψής του θα γίνει στις 4 Ιανουαρίου 1951. Από την ημέρα εκείνη και μέχρι τη δίκη βρίσκονταν όλοι θαμμένοι στα μπουντρούμια της Ασφαλείας. Του επέτρεπαν μια φορά μόνο στη μητέρα του Βασιλική Μπελογάννη να τον δει.

 Η πρώτη καταδίκη

 Η πρώτη δίκη ξεκινά στις 19 Οκτωβρίου 1951 το απόγευμα στα δικαστήρια της οδούς Σανταρόζα όπου συνεδρίαζε το έκτακτο Στρατοδικείο. Στις 16 Νοεμβρίου βγήκε η απόφασή του. Από τους 93 κατηγορούμενους ο Νίκος Μπελογιάννης, η Έλλη Ιωαννίδου – Παππά και άλλοι 10 καταδικάζονται σε θάνατο. Την επόμενη ο τότε πρωθυπουργός Ν. Πλαστήρας θα σπεύσει να δηλώσει ότι: «Ο Ν. Μπελογιάννης και οι μετ’ αυτού καταδικασθέντες σε θάνατο δεν πρόκειται να εκτελεστούν…».

Ο Μπελογιάννης μεταφέρεται στην Κέρκυρα. Λίγες ημέρες πριν η Ασφάλεια ανακοίνωσε την ανεύρεση  ασυρμάτων του ΚΚΕ στην Γλυφάδα και Καλλιθέα. Αρχές Ιανουαρίου 1952, ο Μπελογιάννης  μεταφέρεται από την Κέρκυρα στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών. Εκεί ο διευθυντής της Αστυνομίας του λέει: «Για τη δική σου αξιοπρέπεια και τη δική μας δεν σου ζητάμε δήλωση. Σου ζητάμε μόνο να προσχωρήσεις σε μας και αύριο θα είσαι υπουργός»!. Του  υπογραμμίζει  ότι δεν έχει την αξίωση να του καταδώσει πρόσωπα και πράγματα».

Ο Νίκος Μπελογιάννης φυσικά αρνείται και έτσι παραπέμπεται σε νέα δίκη μαζί με 28 συντρόφους του, στις 15 Φεβρουαρίου 1952, με νέα κατηγορία. Θα δικαστεί για κατασκοπία με βάση το νόμο 375  του 1936.

 Την 1η Μαρτίου 1952, ημέρα Σάββατο το πρωί, το Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών αποσύρθηκε για να εκδώσει την απόφαση. Μετά από τρισήμισι ώρες, στη 1 το μεσημέρι, αποφάσισε: Οκτώ από τους 29 κατηγορούμενους, καταδικάζονται σε θάνατο. Οι κατηγορούμενοι είχαν μεταφερθεί στις φυλακές Καλλιθέας.
Ο συνήγορος Μ. Γαλέος επισκέπεται τον Μπελογιάννη και του προτείνει να καταθέσουν αίτηση αναψηλάφησης της δίκης. Ο Μπελογιάννης τελικά δεν προχώρησε στην αίτηση.

Η έκκληση της μάνας

Στις φυλακές ο Μπελογιάννης έδινε κουράγιο στους συγκρατούμενους – μελλοθάνατους.

Έξω  από τις φυλακές ένα τεράστιο λαϊκό κίνημα για τη σωτηρία τους είχε ξεσπάσει σε όλο τον κόσμο. Εκατομμύρια άνθρωποι κινητοποιούνταν με όλους τους τρόπους να ματαιώσουν  την εκτέλεσή τους.

Η ίδια η μητέρα του Μπελογιάννη Βασιλική, έκανε  έκκληση καλής θέλησης σε όλους: «Άνθρωποι όλου του κόσμου!, έλεγε  η ραγισμένη καρδιά της μάνας,  που οι ιμπεριαλιστές δήμιοι, με θηρωδία σκότωσαν το παιδί της, σας εκδηλώνει την υποχρέωσή της, σε σας που απλώσατε τα τίμια χέρια σας για να σώσετε τον γιο μου από την εκτέλεση… Ας γίνει το αίμα του γιου μου, η σημαία για την ειρήνη, και ευτυχία του δικού σας και του δικού μας λαού…».

 Στο εκτελεστικό απόσπασμα

Ξημερώματα, ώρα 2.30, της Κυριακής 30 Μαρτίου, οι πόρτες της φυλακής Καλλιθέας ξεκλειδώνονται. Ο Μπελογιάννης πετάγεται όρθιος. Ο υπαρχιφύλακας μπήκε στο απομονωτήριο στο οποίο κρατούνταν οι μελλόθανατοι. Πλησιάζει τον Μπελογιάννη και του λέει:

-Νίκο σήκω…

Ατάραχος ο Μπελογιάννης του λέει:

-«Πάμε για καθαρό αέρα;»

– «Ναι, του απαντά αυτός, σας πάνε για εκτέλεση…»

Η πρώτη ακτίνα του ηλίου βρήκε τον Μπελογιάννη πεσμένο και τρυπημένο το στήθος, στη ματωμένη γη του Γουδιού. Οι εφημερίδες της ημέρας σ’ έκτακτη έκδοσή τους  έγραφαν: «Σήμερα πριν ανατείλει ο ήλιος, ώρα 4 και 11 λεπτά, στον καθιερωμένο χώρο στο Γουδί, εκτελέστηκαν από το Στρατοδικείο της Αθήνας κατάδικοι για την υπόθεση του ραδιοπομπού (κατασκοπεία),  4 κομμουνισταί: Νίκος Μπελογιάννης, Δημ. Μπάτσης, Ηλ. Αργυριάδης, Νικ. Καλούμενος. Η αίτηση χάριτος απορρίφθηκε  από το Βασιλιά».

Μια εβδομάδα μετά την εκτέλεση στις 6 Απριλίου 1952, εκατοντάδες φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθήνας στο οποίο είχε φοιτήσει και ο Μπελογιάννης, συγκεντρώθηκαν στο μνήμα του και κατέθεσαν στεφάνι στον ήρωα Ν. Μπελογιάννη»…

Ο ολιγόχρονος βίος του

 Τον Οκτώβριο 1915 γεννήθηκε στην Αμαλιάδα όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Τελείωσε το γυμνάσιο της πόλης του και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθήνας.

Στα μαθητικά του χρόνια εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ και το 1934  έγινε μέλος του ΚΚΕ.

Συνελήφθη από την αστυνομία για συμμετοχή σε αγροτικά συλλαλητήρια . Τον Μάιο 1936 καταδικάστηκε ερήμην στην Αμαλιάδα σε 2 χρόνια φυλακή για συμμετοχή του σε αγροτικές κινητοποιήσεις.

Ήταν ήδη εξόριστος στη νήσο Ίο του Αιγαίου. Του δόθηκε χάρη και γύρισε στην Αμαλιάδα. Μετά τη δικτατορία Μεταξά έφυγε και πήγε στην Πάτρα. Εκεί κατατάχθηκε στο στρατό. Τρεις μήνες μετά συλλαμβάνεται και καταδικάζεται με φυλάκιση και εξορία 6 μηνών.

Τον Μάρτιο 1937 γυρίζει στην Πάτρα. Αναλαμβάνει την αρχηγία Περιφερειακής Διοίκησης του ΚΚΕ και λίγο αργότερα εκλέγεται αρχηγός του κόμματος Νομού Ηλείας. Τον Μάιο 1938 συλλαμβάνεται  για διάδοση και προπαγάνδα των κομμουνιστικών ιδεών. Καταδικάζεται σε 5 χρόνια φυλακή  και 2 χρόνια εξορία. Μεταφέρθηκε στις φυλακές της Αίγινας όπου  έμαθε την ρώσικη γλώσσα. Τον μετέφεραν, στη συνέχεια στις φυλακές Ακροναυπλίας. Το 1941 ο Μπελογιάννης μαζί με άλλους κρατούμενους μεταφέρθηκε σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Την άνοιξη του 1943 αρρωσταίνει βαριά. Μεταφέρεται στη «Σωτηρία». Τον Σεπτέμβρη τον ίδιο χρόνο απέδρασε και γύρισε στην Αμαλιάδα για να περάσει μαζί με την οικογένειά του τη μεγάλη πείνα και δυστυχία ως Κατοχής. Ακολούθως εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ  Καπετάνιος του 8ου Συντάγματος της 3ης Ταξιαρχίας Λακωνίας. Το Σύνταγμά του ανέπτυξε μεγάλη δράση κατά των Γερμανικών στρατευμάτων, στη Λακωνία, Μεσσηνία. Μετά τη διάλυση του ΕΑΜ ο Μπελογιάννης θα διευθύνει το περιοδικό «Ελεύθερος Μωριάς» και θα γράφει στην εφημερίδα «Ελεύθερη Αχαΐα», εκδίδει το βιβλίο «Οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδος. Το 1946 επιστρέφει στις ανταρτικές ομάδες Πελοποννήσου και το 1947 τοποθετήθηκε Διοικητής τρίτου αποσπάσματος του Γ. Επιτ. του Δημ. Στρατού. Τον Ιούλιο του 1948 στις μάχες του Γράμμου τραυματίζεται στο χέρι . Μετά την ήττα του Δημοκρατικού στρατού ο Μπελογιάννης, εγκατέλειψε την Ελλάδα μαζί με το απόσπασμά του. Επέστρεψε τον Απρίλη του 1950 για να συλληφθεί τον Δεκέμβριο από την Ασφάλεια.

Οι ρίζες του

Η οικογένεια Μπελογιάννη εμφανίζεται πριν από το 1821. Ο Παναγής Μπελογιάννης ήταν κλεφτοκαπετάνιος της Επανάστασης. Μετά την απελευθέρωση  ένας κλάδος της οικογένειας φεύγει  από τα Τσίπιανα και εγκαθίσταται στην Αμαλιάδα. Οι γονείς του Γιώργος και Βασιλική, απέκτησαν τρία παιδιά, την Ελένη, τον Νίκο και την Αργεντίνα.  Η Ελένη, κυνηγημένη από την Αμαλιάδα στη διάρκεια του Εμφυλίου, κατέφυγε για ένα διάστημα στην Αθήνα. Δεν μπόρεσε να βρει φιλοξενία, Επέστρεψε στην Αμαλιάδα, όπου τη συνέλαβε η Χωροφυλακή. Τη φυλάκισαν σ’ ένα υπόγειο γεμάτο νερά και την υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια. Εκεί της παρουσιάστηκε καλπάζουσα φυματίωση. Με τα πολλά τη μετέφεραν στη «Σωτηρία» , όπου και πέθανε το 1948 στην αγκαλιά της μητέρας της που έχανε τη δεύτερη κόρη της. Και η Αργεντίνα είχε πεθάνει από φυματίωση στην Κατοχή (1944).

Ο Γιώργος Μπελογιάννης πεθαίνει  το 1947 και η Βασιλική τον Αύγουστο του 1956.

Όλη η επικαιρότητα