Ο έρως στην Πλατωνική φιλοσοφία

Κατά τον Πλάτωνα, ο άνθρωπος έχει αδάμαστο τον πόθο, τον έρωτα, να πλησιάσει το υπέρτατον όν, το τέλειο, το τελείως ωραίο, το Αγαθό. Κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής, δύναται να γνωρίσει το Αγαθό, την Αρετή, δια μέσου της επιστήμης, της διανοητικής καθαρότητας, προκειμένου να προσεγγίσει αυτή την αξία με κύριο αρωγό τη γνώση.

Ωστόσο, στο διάλογο “Φαίδρος”, θίγονται οι πολλοί τρόποι, με τους οποίους δύναται ο Έρως να παρουσιαστεί,ως ένας παλιός θεός, πρόξενος της ανθρώπινης ευδαιμονίας.Είναι από τη φύση του διπλός. Πάνδημος εκ της Πανδήμου Αφροδίτης και Ουράνιος εκ της Ουρανίας Αφροδίτης. Βέβαια, μόνο ο Ουράνιος Έρως συμπορεύεται με την Αρετή. Είναι δηλαδή διφυής, αλλά η κυριαρχία του ασκείται σε ολόκληρο το σύμπαν. Είναι θεός φιλάνθρωπος και ιατρός. Επιδιώκει να μας αποδώσει τη χαμένη ενότητά μας. Είναι ο ίδιος ωραίος, ειρηνοποιός και δημιουργός ευδαιμονίας. Επιδιώκει την ομορφιά, το μοναδικό αντιπροσωπευτικό στοιχείο του απόλυτου κάλλους, η οποία είναι δυνατόν να γίνει άμεσα αντιληπτή μόνο από τις αισθήσεις. Είναι η ακατάσχετη ορμή και η αδιάλειπτη τάση, ο αδάμαστος πόθος να πλησιάσει ο άνθρωπος το ωραίο

Μάλιστα, ο φιλόσοφος όσον αφορά τον Ουράνιο Έρωτα, τον προσέγγισε ως την άλλη όψη της φιλοσοφίας, ως την αδιάλειπτη τάση προς τη γνώση των ιδεών. Απέδιδε δε ζωτική σημασία στη προσωπική διδασκαλία, προκειμένου ο μαθητής να ασκηθεί στο να προσεγγίσει τις ιδέες. Η δυναμική σχέση μαθητή- δασκάλου ήταν απαραίτητη κατά τον Πλάτωνα, καθώς θεωρούσε πως η σχέση αυτή θα εδύνατο να αποτελεί μία εξιδανικευμένη μορφή έρωτος. Άρχιζε από αυτόν το Έρωτα μεταξύ προσώπων για να μετατρέψει την προσωπική έλξη πρώτα σ’ έναν έρωτα προς τη μάθηση και μετά σ’ έναν έρωτα των ίδιων των αιώνιων αληθειών.

Επιπροσθέτως, ο Πλάτων ανέφερε πως οι ψυχές συγκλονίζονται από το πάθος του έρωτος. Η ερωτική ψυχή “φτερώνεται”, όταν δει το αντικείμενο του έρωτός της. Πλημμυρίζει από πόθο να βρίσκεται κοντά του και κυριεύεται από τον πόνο, όταν χωρίζεται από αυτό.
Πράγματι, ο Πλάτων παρουσιάζει με ένταση τη σχέση εραστού- ερωμένου τόσο στο Συμπόσιον όσο και στο Φαίδρος, μία ένταση που αντανακλάται και στις αισθητικές αξιώσεις και στις υψηλές διανοητικές- ηθικές αρετές.

Η παράδοξη εποχή μας όμως, δεν οδηγεί πια σε αυτήν την ερωτική μυσταγωγία με αυτή την ερωτική τέχνη. Οι περισσότεροι άνθρωποι πια δεν συνάπτουν ερωτική σχέση, εφόσον οι ψυχές τους δεν δύναται να ακολουθήσουν την ομορφιά του Έρωτα.Εγκλωβίζονται σε αγκυλώσεις του νου που τους στερούν ίσως τη μοναδική πραγματική ομορφιά της ζωής, τον Έρωτα. Εξάλλου ο Έρωτας, η ομορφιά της ζωής, επιβάλλει μία δύναμη ανδρεία, μία αρετή που λίγοι εκλεκτοί υπηρετούν με σθένος ψυχής..