Αρθρογραφία

Παραδόσεις: Συνεκτικοί δεσμοί του παρελθόντος και του παρόντος και ασφαλέστεροι οδηγοί του μέλλοντος

Ακούστε το άρθρο

Παρά την πανθομολογούμενη κρίση που διέρχεται ο σημερινός πολιτισμός, λόγω του υπερτονισμού της υλικής του πλευράς και της ταυτόχρονης απόρριψης πολλών από τις ηθικές του αξίες, που συνθέτουν και το αληθινό νόημα της ζωής, είναι γενικά παραδεκτό ότι  έχουν σημειωθεί γιγαντιαία άλματα προόδου κι έχουν βελτιωθεί οι συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου. Η ηθική του βέβαια απογύμνωση  δεν είναι φαινόμενο πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία, αφού γνωρίζουμε ήδη τους ατελείωτους αγώνες και την αγωνία των ανθρώπων ενάντια στις δυνάμεις εκείνες που ακατάπαυστα προσπαθούσαν να καταρρακώσουν τη ζωή του και να υποβαθμίσουν το αληθινό της νόημα. Είναι γνωστό εξάλλου, ότι η ανάπτυξη του πολιτισμού κάθε εποχής δεν είναι αποκλειστικό δημιούργημα της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου και του πολύμοχθου αγώνα των εκάστοτε κοινωνιών, αλλά οφείλεται και στην αξιοποίηση της πείρας και της πολιτιστικής κληρονομιάς των περασμένων γενιών. Κάθε γενιά ανθρώπων δεν αρχίζει ποτέ το ιστορικό της έργο εξαρχής, εκ του μηδενός, αλλά πάντοτε παίρνει την πολιτιστική σκυτάλη από την αμέσως προηγούμενη και την παραδίδει στην αμέσως επόμενη γενιά  Προσφυέστατα λοιπόν ο Ιωάννης Συκουτρής λέει ότι ‘ο πολιτισμός είναι η συναναστροφή με τους νεκρούς’ εννοώντας ότι ανεξάντλητη πηγή και ο τροφοδότης κάθε πολιτισμού, είναι η επαφή με τα επιτεύγματα των προγενεστέρων. Οτιδήποτε έχει δημιουργηθεί μέχρι σήμερα σε κάθε τομέα της θεωρητικής και πρακτικής δράσης του ανθρώπου, στηρίζεται στην πείρα του παρελθόντος και έχει ιδιαίτερη αξία αλλιώς παραμένει άχρηστο και ανενεργό, προσλαμβάνοντας τυπικό και μουσειακό χαρακτήρα.

Στο σημείο αυτό μπορούμε να υπογραμμίσουμε ότι οι παραδόσεις περιλαμβάνουν ένα ευρύτατο φάσμα πνευματικών και υλικών δημιουργημάτων και αφορούν το κάθε τι που παραδίδεται από τις προηγούμενες στις επόμενες γενιές, στο χώρο της εμπειρίας, της επιστημονικής γνώσης και της τεχνολογίας. Επιπροσθέτως βασικά χαρακτηριστικά των περισσοτέρων παραδοσιακών δημιουργημάτων είναι η βαθιά καλαισθησία, η απλότητα, η ειλικρίνεια, η ποικιλία, η κινητικότητα και η προσαρμοστικότητα προς τις απαιτήσεις της εκάστοτε πραγματικότητας. Με έμφαση τονίζουμε ότι οι παραδόσεις αποτελούν την ασφαλιστική δικλείδα για μια αταλάντευτη και βέβαιη πορεία προς το μέλλον. Είναι αμέτρητα τα υλικά επιτεύγματα των προγενεστέρων που μπορούν να αξιοποιηθούν και να συντελέσουν στη δημιουργία νέων μορφών. Οι κανόνες συμπεριφοράς, τα ήθη και έθιμα και οι ηθικές αντιλήψεις των ανθρώπων, έχουν δοκιμαστεί μέσα στην καταλυτική δύναμη του χρόνου και έχουν αποδειχθεί σωτήρια. Αντιλήψεις σχετικά με την οικογένεια, το θεσμό της φιλίας, η αρετή της φιλοξενίας, η παραδοσιακή ευαισθησία, η συμπόνια και η συμπαράσταση προς το συμπάσχοντα συνάνθρωπο, δεν μπορούν εύκολα να εξοστρακιστούν από την κοινωνική ζωή χωρίς συνέπειες. Παρά την πατριαρχική δομή της Ελληνικής οικογένειας και τις οποιεσδήποτε συντηρητικές και δογματικές αντιλήψεις, δεν μπορούμε να παραδεχτούμε ότι η αλληλεγγύη, η στοργή, ο αλληλοσεβασμός, η πίστη, η αφοσίωση, συλλογικότητα, η αυτοθυσία, οι βασικές δηλαδή οικογενειακές αρετές αποτελούν παρακμασμένες κοινωνικές αξίες, άξιες να εξαφανιστούν. Αν υπάρχει ακόμα ελάχιστη ανθρωπιά, αν κρατιέται ακόμα όρθιος ο άνθρωπος και δεν βυθίζεται στο τέλμα μιας καθολικής κοινωνικής σήψης, τούτο οφείλεται στα αθάνατα κοινωνικά πρότυπα, στις ηθικές αξίες και στα αξιομίμητα παραδείγματα που μας παρέχει απλόχερα η παράδοση.

Δεν αναφερόμαστε βέβαια εδώ ούτε υποστηρίζουμε την άκριτη και ανεξέλεγκτη αποδοχή των στοιχείων του παρελθόντος. Το πνεύμα και η παράδοση ενός λαού δεν συντηρούνται και δεν επιβάλλονται με από καθέδρας διδασκαλίες, ούτε με βίαιες ενέργειες αλλά ακολουθούν την πορεία τους δυναμικά και ανεμπόδιστα, ανατρέποντας οποιαδήποτε εμπόδια επιχειρήσουν να τα αχρηστεύσουν. Όσο τώρα τρικυμιώδης και πολυτάραχη είναι η ιστορία ενός έθνους, όπως η δική μας ιστορία, άλλο τόσο μεγάλη σημασία αποκτούν οι παραδόσεις  στη ζωή του. Οι παραδοσιακές αρετές της μέχρι αυτοθυσίας φιλοπατρίας, η γενναιότητα και η πίστη στα ιδανικά της φυλής κράτησαν ασάλευτο για ολόκληρους αιώνες τον εθνικό κορμό και απέτρεψαν τη διάλυση και την εξαφάνισή μας από προσώπου γης. Όλα τα ηρωικά κατορθώματα  από την εποχή των Μαραθωνομάχων μέχρι την πρόσφατη ιστορία μας διαπνέονταν από τις απαράμιλλες προγονικές αρετές που μας κληροδότησε η παράδοση. Σήμερα όμως παρατηρείται μια αυξανόμενη περιφρόνηση κάθε παραδοσιακού στοιχείου και κάθε καθιερωμένης αξίας. Οι μεγαλουπόλεις με τη χαμηλή ποιότητα ζωής που προσφέρουν εξαιτίας του παρασιτισμού, της ανεργίας,  του μιμητισμού και της αναισθητοποίησης δίνουν σήμερα το κύριο και οριστικό πλήγμα ενάντια στις παραδοσιακές αξίες. Επιβάλλεται λοιπόν ένας ολομέτωπος αγώνας ενάντια στην καλοπληρωμένη φαμφαρονική πολυτέλεια, ενάντια στα ψευτοκουλτουριάρικα περιβάλλοντα και καταγώγια. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή διότι’ η πορεία του ανθρώπου ή είναι πορεία συνειδητής  ελευθερίας  και υπεύθυνου αυτοπροσδιορισμού μέσα σε ένα πολιτιστικό πλαίσιο αναφοράς ή είναι απλός κύκλος γέννησης και θανάτου, κύκλωμα ζωώδες, όχι ανθρώπινο’. Επικεντρωνόμαστε κυρίως στους νέους οι οποίοι πρέπει να διαπαιδαγωγηθούν ώστε να μην περιφρονούν τις εθνικές πολιτιστικές ρίζες μας και να μην ντρέπονται για κάθε τι που ήταν έκφραση της ζωής και της ιστορίας μας. Η παράδοση μπορεί να γίνει ο ασφαλέστερος οδηγός, ειδικά σήμερα που σε όλη την έκταση του πλανήτη μας συντελούνται ιστορικής σημασίας μεταβολές, σήμερα που η τεχνολογία επαναστατικοποιεί με ασύλληπτης ταχύτητα της κοινωνικές δομές, χρειάζονται περισσότεροι Άνθρωποι, άνθρωποι όμως, όντως άνθρωποι, και όχι εκτρωματικά ανθρωποειδή.             

            

 

 

 

 

 

 

                             

Όλη η επικαιρότητα