Τα μικρά δίκτυα εσωτερικής συνεργασίας στο σχολείο

Με τον όρο μικρά δίκτυα εσωτερικής συνεργασίας εννοούμε  μια ή περισσότερες ομάδες εκπαιδευτικών ενός σχολείου που συνεργάζονται μεταξύ τους πάνω σε εκπαιδευτικά θέματα με τελικό στόχο τη βελτίωση της απόδοσης του εκπαιδευτικού έργου. Τα μικρά δίκτυα εσωτερικής συνεργασίας καταφέρνουν να δημιουργούν ομάδες-πυρήνες, που αναλαμβάνουν δράσεις, αφυπνίζουν συναδέλφους, προωθούν καινοτόμες ιδέες και λύσεις, παράγουν νέα γνώση, δημιουργούν παιδαγωγικό, αλλά και συναδελφικό κλίμα, ανοίγουν το σχολείο στην κοινωνία στην οποία και ανήκει, ενδυναμώνουν την αποδοχή της διαφορετικότητας, αναδεικνύουν την αναγκαιότητα της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης,   δείχνουν το δρόμο της συνεργασίας και της συλλογικότητας, αλλάζουν την κουλτούρα και το ηγετικό μοντέλο του σχολείου και γίνονται το «κύτταρο» που μπορεί να πρωταγωνιστεί στη βελτίωση της αποδοτικότητας του σχολείου.

Με τα νέα δεδομένα της παγκοσμιοποίησης και τις συνεχείς μετακινήσεις πληθυσμών τα τελευταία χρόνια είναι απαραίτητο να γίνουν και οι κατάλληλες προσαρμογές στην εκπαίδευση, έτσι ώστε το έργο της να είναι αποτελεσματικό. Η ανάγκη για αναδόμηση των εκπαιδευτικών συστημάτων γίνεται πλέον επιτακτική. Καμία αναδόμηση των εκπαιδευτικών συστημάτων όμως δεν μπορεί να επιτευχθεί αν πρώτα δεν υπάρξει αλλαγή κουλτούρας που θα επιτρέψει την προώθηση αυτού του σκοπού. Το σχολείο πρέπει να εξασφαλίζει ένα περιβάλλον μάθησης και εργασίας που θα κεντρίζει το ενδιαφέρον τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών. Για να το πετύχει αυτό οφείλει να είναι  ευέλικτο, δημιουργικό, ανοιχτό στη συνεργασία με την τοπική κοινωνία, να δίνει πρωτοβουλίες  στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές του και να καλλιεργεί την πρακτική της αυτοαξιολόγησης και της ανατροφοδότησης, ώστε να επιτυγχάνεται η πιθανή αλλαγή και βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Τα  εσωτερικά δίκτυα συνεργασίας φαίνεται να επιταχύνουν τη διαδικασία της αλλαγής και την προώθηση της μάθησης με την παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος και με τη διαδικασία συνεργατικής αλληλεπίδρασης  που ευνοεί καινοτομίες, νέες ιδέες, καθώς και την υποστηρικτική διαδικασία της ανατροφοδότησης. Αυτός όμως ο ουσιαστικός μετασχηματισμός των σχολείων στηρίζεται στην εμπέδωση μιας επαγγελματικής κουλτούρας μεταξύ των εκπαιδευτικών, που αναδεικνύονται σε σημαντικότατο παράγοντα αλλαγής στο πλαίσιο του σχολείου  αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας.

Παράλληλα με την αλλαγή κουλτούρας στο σχολείο τα εσωτερικά δίκτυα συμβάλουν και στην  αντιμετώπιση του ατομισμού και την έλλειψη δημιουργικής συνεργασίας που παρατηρείται πολλές φορές στους εκπαιδευτικούς. Ιδιαίτερα αυτοί με πολυετή υπηρεσία, παρουσιάζουν συνήθως μεγαλύτερη αντίσταση στις προτεινόμενες αλλαγές, που οφείλεται ίσως στο ότι έχουν εγκαθιδρύσει στην καθημερινότητα τους  έναν συγκεκριμένο τρόπο διδασκαλίας που δύσκολα αλλάζει.  Είναι βέβαια γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί καλούνται συχνά να εφαρμόσουν «καινοτόμες» ιδέες και προγράμματα, που τους έχουν επιβληθεί από το Υπουργείο Παιδείας, χωρίς οι ίδιοι να έχουν καμία ουσιαστική συμμετοχή στην όλη διαδικασία διαμόρφωσής τους. Αισθάνονται έτσι ότι ο συγκεντρωτισμός στη σύλληψη  και στο σχεδιασμό των εκπαιδευτικών αλλαγών δεν τους αφήνει περιθώρια να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες στη σχολική τους μονάδα.   Οι ομάδες δικτύων συνεργασίας όμως δίνουν την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς όχι μόνο για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών, αλλά να αναπτύσσουν συνεργατικό κλίμα, σχέσεις εμπιστοσύνης και διάθεση πειραματισμού. Οι συνάδελφοι μαθαίνουν να λειτουργούν ως ομάδα, να συζητούν προτάσεις και πρακτικές, επιλέγοντας την πιο κατάλληλη κάθε φορά πρόταση, «εκπαιδεύονται» στη συστηματική ανταλλαγή απόψεων, την ετεροπαρατήρηση   και τη συνδιδασκαλία ακόμη και διαφορετικών ειδικοτήτων. Από τη μία λοιπόν, μέσα από τα δίκτυα συνεργασίας,  οι εκπαιδευτικοί «εξαναγκάζονται» να εγκαταλείψουν την απομόνωση, να γίνουν πιο συλλογικοί, να αποκτήσουν  μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να είναι πιο δημιουργικοί  και από την άλλη  συνειδητοποιούν ότι μπορούν να γίνουν συνδιαμορφωτές  των εκπαιδευτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων.

Στασινοπούλου  Τζωρτζίνα