Αρθρογραφία

Το φαινόμενο της ομαδικής σκέψης

omadiki_skepsi.jpg
Ακούστε το άρθρο

Ακούγεται ίσως περίεργο κι όμως το φαινόμενο της ομαδικής σκέψης είναι υπαρκτό μέσα σε διάφορες κοινωνικές ομάδες μεγάλες ή μικρές. Πρόκειται για το φαινόμενο όπου η επιθυμία να διατηρηθεί η  ομοφωνία πάνω σε μια απόφαση από μια ομάδα ανθρώπων υπερνικά τη χρήση κατάλληλων λογικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων.   Η πιο βασική αιτία της ομαδικής σκέψης είναι η διάθεση για υπερβολική συνοχή αυτών των  ομάδων. Είναι κατά κανόνα ομάδες που φροντίζουν να είναι απομονωμένες από εξωτερικές επιρροές και που λειτουργούν συνήθως σε συνθήκες πίεσης ιδιαίτερα όταν αισθάνονται να  απειλούνται ή να δυσκολεύεται το έργο τους. Αυτό που ευνοεί  επίσης ιδιαίτερα την ανάπτυξη της ομαδικής σκέψης είναι όταν όλα τα μέλη της ομάδας έχουν παρόμοιες ιδέες, υπάρχει δηλαδή μια ιδεολογική ομοιογένεια των μελών της ομάδας, όπως επίσης και η μεροληπτική ηγεσία της, όταν δηλαδή ο αρχηγός της ομάδας  τάσσεται σαφέστατα αποκλειστικά και μόνο υπέρ μιας συγκεκριμένης άποψης. Στην τελευταία μάλιστα περίπτωση τα μέλη πιστεύουν ότι η άποψη αυτή τυγχάνει γενικής αποδοχής, υπάρχει δηλαδή η ψευδαίσθηση της ομοφωνίας.

Χαρακτηριστικό ακόμη της ομαδικής σκέψης είναι το γεγονός ότι πρέπει να αγνοούνται ή να αμφισβητούνται οι απόψεις που είναι αντίθετες με τις θέσεις  της ομάδας  και ότι τα μέλη που τυχόν  διαφωνούν πρέπει αφενός να αποφεύγουν να εκφράσουν τη διαφορετική τους άποψη και  αφετέρου να συμμορφωθούν  άμεσα με τις θέσεις της ομάδας. Τα μέλη μιας τέτοιας ομάδας φροντίζουν να προστατεύουν τον αρχηγό τους από το να εκτεθεί ή να προσβληθεί από αντίθετες απόψεις και θεωρούν την ομάδα τους άτρωτη αποκλείοντας μάλιστα κάθε ενδεχόμενο αποτυχίας. Πιστεύουν ακόμη ότι οι θέσεις και οι αποφάσεις της ομάδας τους είναι ηθικά σωστές και βλέπουν συνήθως τις θέσεις και τις απόψεις των άλλων ομάδων με τρόπο που θυμίζει στερεότυπα και εμμονές.

Πολλοί ειδικοί ισχυρίζονται ότι το αποτέλεσμα της ομαδικής σκέψης είναι οι λανθασμένες αποφάσεις. Και τούτο γιατί μέσα από την ομαδική σκέψη υπάρχουν περιορισμοί στην εξέταση εναλλακτικών λύσεων και αναζήτησης πληροφοριών με αποτέλεσμα να μην εξετάζονται σφαιρικά οι κίνδυνοι που συνυπάρχουν στην προτεινόμενη απόφαση. Έτσι η όποια απόφαση έχει πολλές πιθανότητες να μην επιφέρει  τα θετικά αποτελέσματα που επιθυμεί  και να καταλήξει σε αποτυχία.

Αυτό που γίνεται νομίζω σαφές είναι πως το φαινόμενο της ομαδικής  σκέψης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όταν μάλιστα αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικές για πολύ μεγάλες ομάδες ανθρώπων,    εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο και πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται. Το βασικό και πρωταγωνιστικό βέβαια ρόλο για την αποφυγή αυτού του κινδύνου παίζει ο ίδιος ο ηγέτης, ο αρχηγός της ομάδας, ο οποίος θα πρέπει να είναι αμερόληπτος και να κρατάει ίσες αποστάσεις από τις διαφορετικές λύσεις και απόψεις. Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά της κάθε θέσης και να πάρει την ενδεδειγμένη κάθε φορά απόφαση.   Άλλωστε  είναι χαρακτηριστικό ενός χαρισματικού ηγέτη να μπορεί να ακούει τη γνώμη από τη μια των μελών της ομάδας του και από την άλλη τη γνώμη άλλων ατόμων που δεν ανήκουν στη δική του ομάδα και συνεπώς δεν επηρεάζονται από την έντονη επιθυμία διατήρησης της αίσθησης ομοφωνίας και συνοχής  της. Και όταν μάλιστα οι αποφάσεις αυτές είναι ιδιαίτερα κρίσιμες και αφορούν τις τύχες  πληθώρας ατόμων, γίνεται νομίζω απόλυτα κατανοητό ότι η αποτελεσματικότητα του ηγέτη  είναι μείζονος σημασίας υπόθεση.

Στασινοπούλου  Τζωρτζίνα

Όλη η επικαιρότητα