Υπογονιμότητα: Μέθοδοι πρόληψης και αντιμετώπισης

Τ ο 12%-15% των σεξουαλικά ενεργών ζευγαριών έρχονται σήμερα αντιμέτωπα με τη μάστιγα της υπογονιμότητας, ενώ ανα­λύοντας τα ποσοστά αυτά με βάση το φύλο διαπιστώνουμε ότι στο 50% των περιπτώσεων συμμετέχει ο αν­δρικός παράγοντας, είτε αποκλειστι­κά είτε σε συνδυασμό με τον γυναι­κείο παράγοντα.

Πολύ συχνά οι αιτίες είναι είτε αντι­μετωπίσιμες είτε επιτρέπουν προλη­πτική δράση και γι’ αυτό είναι καθο­ριστικής σημασίας η αναγνώριση και η κατανόηση των παθήσεων αυτών από τον ουρολόγο εξειδικευμένο σε θέματα υπογονιμότητας ζεύγους. Κι αυτό γιατί, παρά τη σπουδαία πρό­οδο των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, στόχος του ειδικού σε θέματα γονιμότητας ουρολόγου δεν είναι μόνο η ανεύρεση σπέρμα­τος αλλά η μεγιστοποίηση του αναπαραγωγικού ανδρικού δυναμικού, που κατά συνέπεια θα επιτρέψει στο ζευγάρι την απόκτηση παιδιού με τη χρήση όσο λιγότερο επεμβατικών τε­χνικών υποβοήθησης γίνεται.

Στο πλαίσιο της πρόληψης αλλά κυρίως της αντιμετώπισης, ο ου­ρολόγος καλείται να προσφέρει και σύγχρονες χειρουργικές λύσεις, όπως η διόρθωση μιας κιρσοκήλης, η χειρουργική ανεύρεση και συλλογή ορχικού ιστού και σπερματοζωαρί­ων απευθείας από την επιδιδυμίδα ή τους όρχεις, καθώς και η αποκατά­σταση της απόφραξης των εκφορη­τικών οδών. Οι επεμβάσεις αυτές σή­μερα θα πρέπει να εκτελούνται με τη βοήθεια της μικροχειρουργικής και τη χρήση εξελιγμένων χειρουργικών μικροσκοπίων, όπως αυτό που δια­θέτει η Βιοκλινική Αθηνών που επι­τυγχάνει τη μεγιστοποίηση των ιδιαί­τερων δεξιοτήτων που απαιτούνται από τον πιστοποιημένο και εκπαιδευ­μένο μικροχειρουργό ουρολόγο.

Στην περίπτωση της κιρσοκήλης πρόκειται για παθολογική διάταση (κιρσοί) του ορχικού φλεβικού δικτύου και παλινδρόμηση της αιματικής ροής στη σπερματική φλέβα. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία ανδρικής υπογονιμό­τητας (αφορά 38%-40% των υπογόνι­μων ανδρών), επηρεάζοντας αριθμό, κινητικότητα και μορφολογία, συχνά είναι ασυμπτωματική και σε νεαρούς εφήβους δύναται να επηρεάζει αρνη­τικά το μέγεθος και την τεστοστερόνη. Η χρήση της μικροχειρουργικής θεω­ρείται «Gold Standard» από τη διεθνή ιατρική κοινότητα γιατί σε έμπειρα χέρια αυξάνει τον αριθμό των φλε­βών που απολινώνονται, ενώ δίνει τη δυνατότητα ανεύρεσης και διατήρη­σης των αρτηριών και των λεμφαγ­γείων. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει καθοριστικά στη δραστική μείωση των υποτροπών και των επιπλοκών, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να αυξάνει στατιστικά σημαντικά και τα ποσοστά εγκυμοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση μεγεθυντικών γυαλιών (λού­πες) δεν προσφέρει ούτε κατ’ ελά­χιστο τη μεγέθυνση και το πεδίο του χειρουργικού μικροσκοπίου και κατά συνέπεια δεν θα πρέπει να θεωρείται ισότιμη λύση.

Στην περίπτωση της αποφρακτικής ή μη αζωοσπερμίας (απουσία σπερ­ματοζωαρίων στο εκσπερμάτισμα) και της κρυπτοζωοσπερμίας (ανεύ­ρεση σπερματοζωαρίων μόνο έπειτα από φυγοκέντρηση), καθώς και όλων εκείνων των περιπτώσεων που τίθε­ται η ένδειξη χειρουργικής συλλογής σπέρματος ή ορχικού ιστού είτε από τον όρχι (MicroTESE) είτε από την επιδιδυμίδα (MESA), η χρήση της μι­κροχειρουργικής και του μικροσκοπί­ου έρχεται να αυξήσει κατά 50% τις πιθανότητες ανεύρεσης σπερματο­ζωαρίων αλλά και να σεβαστεί τον πολύτιμο ανδρικό ορχικό ιστό, αφαι­ρώντας μέχρι και 70 φορές λιγότερο από τις αντίστοιχες τεχνικές που δεν εφαρμόζουν τη μικροχειρουργική.

Η MicroTESE πρωτοεφαρμόστηκε το 1999 από τον Dr. Schlegel και βα­σίζεται στην πιθανότητα η παραγω­γή σπερματοζωαρίων στους όρχεις να έχει εστιακή κατανομή, ακόμη και στα πιο σοβαρά περιστατικά μη απο­φρακτικής αζωοσπερμίας (εστιακή σπερματογένεση). Η αναζήτηση των εστιών σπερματογένεσης μπορεί να γίνει μόνο με τη χρήση χειρουργικού μικροσκοπίου και να διαρκέσει πολ­λές ώρες. Απαιτεί την παρουσία εμβρυολόγου εντός της αίθουσας που εξετάζει ταυτόχρονα το υλικό της βι­οψίας και ενημερώνει τον χειρουργό σχετικά με την ανεύρεση και επαρκή συλλογή σπερματοζωαρίων.

Τέλος, η αποκατάσταση της βατό­τητας των εκφορητικών οδών του σπέρματος λόγω απόφραξης, δηλα­δή η αναστόμωση του σπερματικού πόρου (Vasovasostomy) και η αναστόμωση σπερματικού πόρου με την επιδιδυμίδα (VasoEpididimostomy) ίσως η δυσκολότερη τεχνικά επέμβα­ση της χειρουργικής, δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς τη χρήση μικροχειρουργικής, απαιτούν ιδιαίτε­ρα εκπαιδευμένο μικροχειρουργό και μπορούν να προσφέρουν τη δυνατό­τητα στον άνδρα για φυσική σύλληψη χωρίς την ανάγκη εξωσωματικής γο­νιμοποίησης. Τέλος, η Μικροχειρουρ­γική προσφέρει σημαντική βοήθεια στις περιπτώσεις που απαιτείται με­ρική ορχεκτομή λόγω κακοήθειας στον όρχι και ταυτόχρονα διατήρηση της γονιμότητας αλλά και της παρα­γωγής τεστοστερόνης. Υπό την καθο­δήγηση του Χειρουργικού Μικροσκο­πίου είναι δυνατόν σε έμπειρα χέρια και ειδικές περιπτώσεις να εξαιρεθεί μόνο η ύποπτη για κακοήθεια περιο­χή και να σταλεί για ταχεία βιοψία, ενώ είναι δυνατή η ληψη τυχαίων βι­οψιών για τον αποκλεισμό ενδοορχι­κής νεοπλασίας (TIN).

MD, FEBU, FECSM, cPh.D

Χειρουργός ουρολόγος – ανδρολόγος

Μικροχειρουργική ανδρικής υπογονιμότητας

Επιστημονικός Συνεργάτης Locus Medicus

Πηγή: Bionews, Τεύχος 1