Ελλάδα

Αλλάζει ο ποινικός κώδικας: Κακούργημα πλέον η πρόκληση πυρκαγιάς

Οι καταστροφές από τις πυρκαγιές σηματοδότησαν για πρώτη φορά και την αλλαγή πλεύσης των δικαστικών αρχών στην αντιμετώπιση των εμπρηστών.
Ακούστε το άρθρο

Την ανάγκη της επανεξέτασης του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται
από τις δικαστικές αρχές οι υπεύθυνοι για τις πυρκαγιές ανέδειξαν οι βιβλικές καταστροφές που σημειώθηκαν από την πύρινη λαίλαπα σε ολόκληρη τη χώρα
και στους Δήμους Αρχαίας Ολυμπίας και Πύργου.

Γράφουν οι Παναγιώτης Παυλόπουλος & Παναγιώτης Πεντάζος

Οι καταστροφές από τις πυρκαγιές που αφάνισαν δασικό πλούτο, περιουσίες και χιλιάδες ζωντανά σηματοδότησαν για πρώτη φορά και την αλλαγή πλεύσης των δικαστικών αρχών στην αντιμετώπιση των εμπρηστών.

Η στροφή των δικαστικών αρχών στην αντιμετώπιση των συλληφθέντων για εμπρησμούς, υπήρξε απότοκο της ανάγκης να αντιμετωπιστούν διαφορετικά οι υπεύθυνοι, όποιοι κι αν είναι. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται η νομοθετική πρωτοβουλία που έχει ήδη αναληφθεί από το υπουργείο Δικαιοσύνης για αυστηροποίηση της νομοθεσίας, ώστε οι υπεύθυνοι για τις φωτιές να τιμωρούνται για κακούργημα σε κάθε περίπτωση. «Ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός των πυρκαγιών που εκδηλώνονται τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας και οι καταστροφικές επιπτώσεις τους για την ανθρώπινη ζωή, τις περιουσίες των πολιτών και τις δημόσιες υποδομές είναι ασφαλώς απόρροια της ραγδαία συντελούμενης κλιματικής αλλαγής, αλλά δεν χωρά αμφιβολία ότι σε πολλές περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα εγκληματικών ενεργειών.

Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι γίνεται εκμετάλλευση των συνθηκών που προκαλούνται από τις κλιματικές μεταβολές (εκτεταμένοι καύσωνες, ανομβρία κα), ώστε να αναπτύσσεται η εγκληματική δράση αυτών που, για όποιους λόγους, επιδιώκουν την καταστροφή των δασών και των δασικών εκτάσεων εν γένει υπό τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για την επίτευξη του στόχου τους. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει την Πολιτεία τα τελευταία χρόνια στην αυστηροποίηση των ποινών που προβλέπονται και επιβάλλονται στους δράστες των εμπρησμών στα δάση.

Ήδη βέβαια από το 1990 το αδίκημα αυτό έχει προσλάβει κακουργηματικό χαρακτήρα και όποιος προξενούσε πυρκαγιά σε δάσος ή δασική ή αναδασωτέα έκταση τιμωρούταν με κάθειρξη μέχρι 10 έτη και με χρηματική ποινή από ένα έως δέκα εκατομμύρια δραχμές, ενώ αν η πράξη είχε τελεστεί από ιδιοτέλεια ή κακοβουλία ή η έκταση που είχε καεί ήταν ιδιαίτερα μεγάλη επιβαλλόταν ποινή κάθειρξης τουλάχιστον 10 ετών.

Επίσης δεν επιτρεπόταν αναστολή ή μετατροπή της ποινής και ούτε η έφεση μπορούσε να αναστείλει την εκτέλεσή της», επισημαίνει μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηλείας κ. Δημήτρης Δημητουλόπουλος.

Νέες ρυθμίσεις

Οι νέες ρυθμίσεις που ήδη έχουν παρουσιαστεί στο πλαίσιο των αλλαγών για τον νέο Ποινικό Κώδικα από τον υπουργό Κωνσταντίνο Τσιάρα βρίσκονται ένα βήμα πριν από τη Βουλή, όπου θα οδεύσουν το πιθανότερο μέσα στον Σεπτέμβριο. Οι προφυλακίσεις όμως του φετινού καλοκαιριού που προσέδωσαν ονοματεπώνυμο στους φυσικούς αυτουργούς κάποιων καταστροφικών πυρκαγιών δεν υπήρξε, δυστυχώς, πρακτική τις τελευταίες δεκαετίες.

«Με την εισαγωγή του νέου Ποινικού Κώδικα το 2019 διατηρήθηκε ο κακουργηματικός χαρακτήρας του αδικήματος εάν από αυτό προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο (κάθειρξη από 5 έως 10 έτη), αν προκλήθηκε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου ή η φωτιά εξελίχθηκε σε μεγάλη έκταση (κάθειρξη από 5 έως 15 έτη) ή ΑΝ στις ανωτέρω περιπτώσεις είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο άλλου (κάθειρξη από 10 έως 15 έτη). Αν μάλιστα προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη. Αν ωστόσο από τον εμπρησμό σε δάσος δεν προέκυψε τίποτα από τα ανωτέρω το αδίκημα παραμένει πλημμεληματικού χαρακτήρα και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή.

Με το σχέδιο νόμου που προωθείται προς ψήφιση και που διαμορφώθηκε μετά τις μεγάλης έκτασης καταστροφές των τελευταίων πυρκαγιών η σχετική διάταξη του Ποινικού Κώδικα λαμβάνει ακόμη πιο αυστηρό περιεχόμενο. Έτσι ακόμη και στην περίπτωση που δεν προκλήθηκαν από τον εμπρησμό σε δάσος οι προαναφερθείσες συνέπειες (κίνδυνος για άνθρωπο, σωματική βλάβη, θάνατος, σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας κλπ) η πράξη μπορεί να μη θεωρηθεί πλημμεληματική και να τιμωρηθεί με κάθειρξη έως 10 έτη και χρηματική ποινή αν ο δράστης σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος.

Μία ιδιαίτερα αξιοσημείωτη μεταβολή είναι ότι για την επιβολή ποινής κάθειρξης από 5 έως 10 έτη δεν χρειάζεται να έχει πράγματι προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο από τον εμπρησμό, αλλά αρκεί ότι μπορούσε να προκύψει τέτοιος κίνδυνος (μετατροπή του εγκλήματος από συγκεκριμένης σε αφηρημένης διακινδύνευσης). Επίσης επιβάλλεται ποινή κάθειρξης (5-15 έτη) αν η φωτιά είχε ως επακόλουθο σοβαρή η ευρεία ρύπανση ή υποβάθμιση ή σοβαρή ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη ή καταστροφή. Τέλος υπάρχει πάντοτε στον Ποινικό Κώδικα η περίπτωση της εξ αμελείας πρόκλησης της πυρκαγιάς στο δάσος, οπότε τιμωρείται με ποινή φυλάκισης, που όμως και αυτή θα είναι πλέον μεγαλύτερης διάρκειας αν από μία τέτοια πυρκαγιά μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο», τονίζει μεταξύ άλλων ο κ. Δημητρουλόπουλος.

«Ποιός πιστεύει το ανθρώπινο λάθος;…»

Ότι πρέπει να υπάρξει αναθεώρηση του νομικού «οπλοστασίου», στον τρόπο αντιμετώπισης των υπαιτίων- εγκληματιών των φονικών πυρκαγιών, επισημαίνει μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αμαλιάδας κ. Θανάσης Θεοδόσης.

«Είναι σε όλους γνωστό ότι καμία φωτιά δεν ανάβει μόνη της. Στην συντριπτική πλειοψηφία όλες οι πυρκαγιές είναι «προϊόν» ανθρώπινης ενέργειας. Το παραμύθι περί σπινθήρων ηλεκτροφόρων καλωδίων ή άλλων εξωγενών παραγόντων ακούγεται ειδικότερα στις ημέρες μας πλέον σαν αστείο. Μόλις προ ολίγων ημερών η χώρα μας γνώρισε μία άνευ προηγουμένου περιπέτεια, αφού τεράστιες εκτάσεις κυριολεκτικά υπέστησαν την απόλυτη ερήμωση από τις φοβερές πυρκαγιές (Ηλεία, Εύβοια, Αττική…).

Ναι μεν οι φωτιές ανάβουν και από ανθρώπινη αμέλεια, αλλά κανείς πλέον δεν μπορεί να πιστέψει ότι οι πρόσφατες πυρκαγιές ήταν από ανθρώπινο λάθος. Ο τρόπος και μόνον που εμφανιζόντουσαν «φώναζε» ότι ανθρώπινο χέρι ήταν η αιτία. Όλη αυτή η συζήτηση για την τελευταία καταστροφή φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη αναθεώρησης του νομικού οπλοστασίου στον τρόπο αντιμετώπισης των υπαιτίων- εγκληματιών των φονικών πυρκαγιών.

Έρχεται καίριο το ερώτημα: «Πρέπει να επανεξετασθεί ο τρόπος αντιμετώπισης από πλευράς νόμου και η αυστηροποίηση των ποινών;», αναφέρει χαρακτηριστικά, ενώ συνεχίζοντας τονίζει:

«Προσωπικά είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι το πρόβλημα δεν εστιάζεται τόσο στην αυστηροποίηση της ποινής όσο στην ορθή εφαρμογή του υπάρχοντος νόμου. Ναι μεν μία επαπειλούμενη ποινή ισόβιας κάθειρξης ή ανάλογη των 15 και 20 ετών κάνει διστακτικό τον κάθε υποψήφιο εμπρηστή, αλλά και το υπάρχον νομικό οπλοστάσιο θεωρώ ότι είναι ικανό να λειτουργεί αποτρεπτικά, όταν ο κάθε «εμπρηστής» γνωρίζει ότι θα εκτίσει πραγματικά την προβλεπόμενη από τον νόμο ποινή.

Όλη η επικαιρότητα