Αφιέρωμα της εφ. «Πατρίς» σε ιστορικά σχολεία της Ηλείας: Γυμνάσιο Αρρένων Πύργου – Δημοτικό Σχολείο Σχίνων Ζαχάρως

Σχολεία χτισμένα μετά από την Επανάσταση του 1821, αρχικά κοινοτικά, και στη συνέχεια δημόσια ή και με δωρεές, στην αρχή Αρρένων, μετά Θηλέων και γύρω στο 1980 Μεικτά.. Σχολεία με φόντο την Ελλάδα η οποία μετά το ’21 «μάζευε τα κομμάτια της» και προσπαθούσε να ανασυγκροτηθεί σε όλους τους τομείς.

Μπορεί ακόμη και σήμερα το σύστημα Παιδείας να αλλάζει και να μην έχει κατασταλάξει ταλανίζοντας μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς, το σίγουρο είναι ότι το θέμα της Παιδείας από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του κράτους, αποτέλεσε προτεραιότητα που κλήθηκε να αντιμετωπιστεί από τα χρόνια του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, κάτι που επιβεβαιώνεται από την ίδρυση του Υπουργείου «επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίου Εκπαιδεύσεως Γραμματείαν» το 1829.
Σχολεία που λειτουργούν μέχρι σήμερα, ή που είναι ερειπωμένα, ή που άλλαξαν χρήση, στα θρανία των οποίων κάθισαν λαμπροί επιστήμονες.

Σχολεία που θα ξυπνήσουν τις μνήμες μας και η εφημ. «Πατρίς» σε συνεργασία με αναγνώστες και εκπροσώπους φορέων ξεκινάει την παρουσίαση σχολικών μονάδων τα θεμέλια των οποίων μπήκαν πριν από το 1940.

Από το 1870 το Δημοτικό Σχολείο στους Σχίνους Ζαχάρως

Στην τοπική κοινότητα Σχίνων Ζαχάρως το πρώτο δημοτικό σχολείο ιδρύθηκε το 1870 το οποίο έως και το 1885 ήταν κοινοτικό. Επίσης το 1885 ιδρύθηκε το 1/θεσιο Δημοτικό σχολείο Αρρένων, που ήταν δημόσιο με έξοδα δηλαδή του κράτους. Το 1903 ιδρύθηκε και δημόσιο 1/θεσιο Δημοτικό σχολείο Θηλέων και τότε πήγαν για πρώτη φορά στο σχολεία και τα κορίτσια.

Την εποχή εκείνη το δημοτικό σχολείο Σχίνων φιλοξενούσε μαθητές και μαθήτριες και από την Αρήνη, τα Ροδινά και την Καλίδονα.

Το σχολείο Αρρένων αναφέρεται ότι αρχικά στεγαζόταν σε σπίτια και στη συνέχεια στο σχολικό συγκρότημα που κτίστηκε με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Το συγκεκριμένο κτίριο που παρουσίασε προβλήματα στατικότητας και κρίθηκε ακατάλληλο ώσπου το 1907 έπαψε να χρησιμοποιείται και μέχρι σήμερα παραμένει ερειπωμένο.

Το 1929 τα δύο δημοτικά σχολεία Αρρένων και Θηλέων ενώθηκαν σε ένα μεικτό 2/θεσιο Δημοτικό σχολείο το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1969 και την επόμενη χρονιά λόγω μικρού αριθμού μαθητών υποβιβάστηκε σε 1/θέσιο.

Παρέμεινε κλειστό τη χρονιά 1944-45 λόγω της πείνας και της μηνιγγίτιδας που έπλητταν την περιοχή και τη χώρα γενικότερα. Το σχολικό έτος 1947-1948 φοιτούσαν συνολικά 195 μαθητές και το σχολικό έτος 1976-1977 μόλις 18 μαθητές.

Συνέχισε τη λειτουργία του έως και το 1985 που τελικά έκλεισε λόγω έλλειψης μαθητών.

Μετατροπή σε Μουσείο Μαθητικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Το σχολικό συγκρότημα από το 1985 μέχρι και το 2010 παρέμεινε εγκαταλελειμμένο ώσπου το 2011, ιδρύθηκε στην κοινότητα Σχίνων ο Πολιτιστικός-Περιβαλλοντικός Σύλλογος Γυναικών μετατρέποντας το κτίριο, σε Μουσείο Μαθητικής Ζωής και Εκπαίδευσης.

Σήμερα αποτελεί κύτταρο πολιτισμού, γραμμάτων και τεχνών στο οποίο βρίσκουν διέξοδο και οι νέοι της περιοχής ενώ παράλληλα είναι και επισκέψιμο στο ευρύ κοινό. Τα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα στο πρώην σχολείο έχουν στόχο την προβολή και ανάδειξη της αξίας του διδακτηρίου, αλλά και της ιστορίας του τόπου. Ο σύλλογος σε συνεργασία με φορείς διοργανώνει παρουσιάσεις βιβλίων, προβολές ταινιών, παραστάσεις καραγκιόζη και παιδικού θεάτρου, ομαδικά παιχνίδια και αφηγήσεις παραμυθιών και άλλες λαμπρές εκδηλώσεις που δίνουν ζωή στο άλλοτε ερειπωμένο κτήριο.

Κύριος στόχος του συλλόγου είναι η ιστορική έρευνα, αλλά και οι επισκέψεις-ξεναγήσεις σχολείων και η προσέγγιση της ιστορίας της εκπαίδευσης με βιωματικό τρόπο γιατί όπως υποστηρίζει τα κλειστά σχολεία είναι χώροι ιστορικής μνήμης και πολιτιστικής κληρονομιάς και δεν τους αξίζει η αδιαφορία και η ερήμωση. Το Μάιο του 2017 ο Σύλλογος συμμετείχε στην ημερίδα που διοργάνωσε το ΕΚΠΑ για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας, στην Φιλοσοφική Αθηνών και παρουσίασε την προσπάθεια που κάνει να κρατήσει ανοικτό ένα κλειστό σχολείο, μαζί με 15 ακόμη φορείς από όλη την χώρα.

Το αξέχαστο Γυμνάσιο Αρρένων Πύργου

Το Γυμνάσιο Αρρένων στον Πύργο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1873. Το κτίριο στο οποίο στεγάστηκε στη συνέχεια χτίστηκε το 1931 επί δημαρχίας Διονυσίου Κορκολή, με Υπ. Παιδείας το Γεώργιο Παπανδρέου και Πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Χτίστηκε στην πλατεία Ετιάς, μια συνοικία που τότε εκτείνονταν από το Σιδηροδρομικό Σταθμό έως και τη σημερινή Πλατεία Ανδριάρα. Χαρακτηριστικό της περιοχής και της εποχής οι χωμάτινοι δρόμοι, οι αλάνες και τα φτωχικά σπίτια, με τη μονοτονία να «σπάει» από τα ελάχιστα αρχοντικά που βρίσκονταν διάσπαρτα στην ευρύτερη περιοχή.

Η συγκεκριμένη πλευρά της πόλης ρυμοτομήθηκε στα χρόνια του Μεσοπολέμου και με δήμαρχο τον Αντώνη Μπελούση οποίος ήθελε στη συγκεκριμένη περιοχή να δημιουργήσει μια τεράστια πλατεία η οποία θα αποτελούσε συνδετικό κρίκο του ΟΣΕ και του Επαρχείου καθώς στόχος ήταν να φτιαχτεί σχεδόν μέχρι την περιοχή του ΟΤΕ. Αντί για πλατεία όμως, ανεγέρθηκε αρχικά το Κλασικό Γυμνάσιο Πύργου, μετέπειτα Γυμνάσιο Αρρένων και από το Σεπτέμβριο του 1979 χωρίστηκε σε Γυμνάσιο και Λύκειο.

Για την ανέγερσή του τροποποιήθηκε το σχέδιο πόλης Για να χτιστεί το σχολείο προηγήθηκε η τροποποίηση του σχεδίου πόλης και απαλλοτριώσεις ιδιοκτησιών. Η οδός Ξάνθου η οποία διέσχιζε το προαύλιο του Γυμνασίου και χώριζε το Γυμναστήριο από το κυρίως κτίριο, καταργήθηκε και για την ανέγερσή του σχολείου δώρισε οικόπεδο ο Σπύρος Χρυσανθόπουλος, όπως και ο τότε δήμος Λετρίνων προσέφερε οικόπεδο το 1930.

Στο κτίριο αυτό λειτούργησε το εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων μέχρι και το σχολικό έτος 1978-79. Όταν τα σχολεία μετατράπηκαν σε μεικτά στο συγκρότημα αυτό στεγάστηκαν το 1ο Γυμνάσιο Πύργου στο παλιό κτίριο και στις νέες πτέρυγες στα αριστερά το 1ο Λύκειο Πύργου.

Τίτλοι τέλους το 2010 με την κατεδάφισή του Στις εγκαταστάσεις του Γυμνασίου Αρρένων από το 1976 στεγάστηκε και το Εσπερινό Γυμνάσιο.

Το κτίριο επιβαρύνθηκε από τους σεισμούς του 1993 και μετά το σεισμό του 2007 κρίθηκε ακατάλληλο. Έτσι το σχολείο το 2010 κατεδαφίστηκε και μαζί του κατεδαφίστηκε και ένα σημαντικό κομμάτι της εκπαιδευτικής ιστορίας του τόπου, το οποίο εξακολουθεί να συντηρείται αναλλοίωτο στις μνήμες όλων εμάς που περάσαμε το κατώφλι του και μάθαμε «γράμματα».

Σημείωση:

Όσοι φίλοι έχετε στοιχεία και φωτογραφικό υλικό από σχολεία που χτίστηκαν πριν από το 1940, μπορείτε να τα αποστέλλετε στο email: nadiapress2020@gmail.com