Ηλεία Ιστορικά

Η οικονομική συμβολή της Επαρχίας (Γαστούνης) Ηλείας στην Επανάσταση του 1821

Ακούστε το άρθρο

Το «Κιβδηλοποιείον» του Σισίνη

 Του Κώστα Λούρμπα

     Ο Γεώργιος Σισίνης πίστεψε στην Επανάσταση δίπλα στον Κολοκοτρώνη από την αρχή και για το σκοπό αυτό αφιέρωσε όλο το είναι του. Τον εαυτό του, τα παιδιά του, τους στρατιώτες του, τα πλούτη και τα αγαθά, τα δικά του και των συμπατριωτών του. Ο Στέφανος Π. Παπαγεωργίου στο ‘’Αρχείο Σισίνη’’, σελ.222 αναφέρει: «Ο πλούτος της Γαστούνης βοήθησε σημαντικά την Επανάσταση. Μόνον οι Σισίνηδες έδωσαν τεράστια ποσά για τα στρατεύματα, όχι μόνο της Ηλείας αλλά και ολόκληρης της Πελοποννήσου και της Δυτικής Στερεάς-Μεσολόγγι-…Το βιλαέτι της Γαστούνης στάθηκε ο τροφοδότης της Επανάστασης. Έδωσε σε αυτήν τα πάντα, ικανούς οπλαρχηγούς και σημαντικό αριθμό πολεμιστών, πολιτικούς άνδρες, χρήματα,…».

                                        ’ΤΟ ΤΕΧΝΑΣΜΑ ΤΟΥ ΣΙΣΙΝΗ’’:

    Η εφημερίδα ‘’ΝΕΟΛΟΓΟΣ’’ Πατρών στις 20/5/1948 φιλοξένησε το ακόλουθο άρθρο του Ιστορικού Ελ. Παναγιωτόπουλου, με τίτλο: ‘’ΤΟ ΤΕΧΝΑΣΜΑ ΤΟΥ ΣΙΣΙΝΗ’’:

                                Τα οικονομικά της Επαναστάσεως

    Ήτο η εποχή κατά την οποίαν ούτε η Ελληνική Επανάστασις, ούτε η Κυβέρνησις είχον αναγνωρισθή υπό των Μεγάλων Δυνάμεων και κατά συνέπειαν ουδέν δάνειον είχεν δοθή έως τότε προς την μαχομένην Ελλάδα.

    Ούτως εχόντων των πραγμάτων η οικονομική κατάστασις της αγωνιζομένης Ελλάδος ήτο δεινή. Οι εθνικοί πόροι δεν επήρκουν δια την συνέχισιν του Αγώνος. Αι περιουσίαι των πλουσίων Ελλήνων είχον σχεδόν εξαντληθή. Έπρεπε να εξευρεθή τρόπος εξοικονομίσεως χρημάτων αφ’ ενός μεν δια την πληρωμήν των μισθών των στρατιωτών, αφ’ ετέρου δε δια τον εφοδιασμόν τούτων δια τροφών και άλλων εφοδίων.

    Οι Φιλέλληνες και τα άλλα εν Ευρώπη Κομιτάτα καθημερινώς εφοδίαζον τους μαχομένους Έλληνας με χρήματα και πολεμοφόδια, αλλά ημπορεί κανείς να εννοήση ότι ένας πόλεμος έχει ανάγκην δια την διεξαγωγήν του αφθονίαν χρημάτων και άλλων εφοδίων.

    Την έλλειψιν των χρημάτων ανέλαβε να αντιμετωπίση ο προεστώς της Γαστούνης Γεώργιος Σισίνης, δια τρόπου βεβαίως παρανόμου, αλλά προς βλάβην μόνον των Τούρκων και ως ευνόητον προς ωφέλειαν της Ελλάδος. Μη λησμονώμεν ότι κατά την  διεξαγωγήν των πολέμων οι αντιμαχόμενοι μεταχειρίζονται πάντα τα μέσα, θεμιτά και αθέμιτα, προς επίτευξιν του σκοπού των. Το αυτό επί του προκειμένου έπραξε και ο Σισίνης. Έθεσε δηλαδή εις εφαρμογήν το ρητόν: ο σκοπός αγιάζει τα μέσα’’.

    Ο ευφυής Σισίνης αντιλαμβανόμενος το κρίσιμο του Ελληνικού Αγώνος, λόγω ελλείψεως χρημάτων, απεφάσισε να κατασκευάση, όχι βεβαίως καθ’ ολοκληρίαν κίβδηλα, αλλ’ ολιγωτέραν αναλογίαν περιέχοντα χρυσόν.

    Προς τον σκοπόν αυτόν επρομηθεύθη τας αναγκαιούσας μηχανάς, τας οποίας εγκατέστησε εντός της οικίας του και αμέσως ήρχισεν το έργον του.

    Τα κίβδηλα αυτά νομίσματα φρόντιζε να τα κυκλοφορεί στην Τουρκία και να αγοράζει πυρομαχικά και τρόφιμα για τα δικά του παλληκάρια, αλλά και για τους άλλους οπλαρχηγούς, κυρίως τον Κολοκοτρώνη. Τα κίβδηλα, που έφτιαχνε ο Σισίνης, ήταν χρυσοί μαχμουτιέδες. Στο τέχνασμα αυτό είχε μυηθεί από τον Ούγγρο πατριώτη Κοσσούθ, ο οποίος είχε παραχαράξει νομίσματα αξίας πολλών εκατομμυρίων, για τον απελευθερωτικό αγώνα της πατρίδας του.

    Συγκεκριμένως αναφέρεται ότι τα στρατεύματα, επολιόρκουν υπό τον στρατηγόν Κολοκοτρώνη τας Πάτρας, εφωδιάζοντο με τροφάς και πολεμοφόδια από την Γαστούνην, τα οποία ο Σισίνης καθημερινώς έστελνεν εις αυτά. Ο Κολοκοτρώνης είχε μείνει έκπληκτος προ των αποστελλομένων εις το στρατόπεδόν του εκ Γαστούνης εφοδίων και εις μίαν του επιστολήν, απευθυνόμενος προς την Γενικήν Διοίκησιν έγραφε εκ Πατρών, μεταξύ άλλων, τα εξής:

    ‘’Η τροφή όλου του στρατεύματος, του πολιορκούντος τας Πάτρας, ήρχετο από Γαστούνην τόσον τακτική ήτο η ζωοτροφή 4000 σφακτά, 80 κεφάλια γελάδια, ψωμί από Γαστούνην. Η Γαστούνη ήτο μελίσσι άτρυγο και μας τα έστελνε ο Σισίνης. Όσα ετρώγαμεν την εβδομάδα μας τα έστελναν οπίσω και ήτο πάντοτε 4000 κεφάλια σφακτά…’’.

    Η κατασκευή των κιβδήλων νομισμάτων εσυνεχίζετο υπό του Σισίνη με γοργόν ρυθμόν, αλλά το γεγονός αυτό εξήγειρε πολλούς εχθρούς του, οι οποίοι από προσωπικά πάθη κινούμενοι και αδιαφορούντες εάν ταύτα εχρησιμοποιούντο αποκλειστικώς και μόνον δια τον Ιερόν Αγώνα, εκίνησαν πάντα λίθον προς ματαίωσιν του εθνοσωτηρίου αυτού έργου. Όταν δε αργότερον εξεράγη ο εμφύλιος πόλεμος η μανία τόσον των στρατιωτών, όσων και των αρχηγών της νέας Κυβερνήσεως, εστράφη κατά του Σισίνη και κυρίως κατά των εγκαταστάσεων του κιβδηλοποιείου του, το οποίον ως κατωτέρω θα ίδωμεν, ανεσκάφη εκ βάθρων.

   Προ όμως της καταστροφής του κιβδηλοποιείου οι εχθροί του Σισίνη ήρχισαν κατ’ αυτού και δημοσιογραφικόν αγώνα, δια της εφημερίδος του Μεσολογγίου ‘’Νέα Χρονικά’’ του Μαυροκορδάτου. Εγράφησαν πικρά άρθρα κατά του Σισίνη εξ αιτίας του κιβδηλοποιείου του, χωρίς καν να ασχοληθούν με τη χρησιμότητα των κιβδήλων τουρκικών νομισμάτων.

    Δυστυχώς ούτε η παράδοση, αλλά και ούτε οι ασχοληθέντες με το ζήτημα αυτό αναφέρουν τον αριθμόν των κιβδήλων χρυσών τουρκικών νομισμάτων, τα οποία κατασκεύασε ο Σισίνης. Το μόνο γεγονός είναι ότι η Ανατολή πλημμύρισε από κίβδηλα νομίσματα.

    Επί του προκειμένου όμως πρέπει εξαιρετικά να παραδεχτούμε ότι η πλημμύρα αυτή των κιβδήλων τουρκικών νομισμάτων  δεν ωφείλετο αποκλειστικώς εις τον Σισίνη. Κατά την εποχήν εκείνην, αλλά και προ αυτής και αυτή η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε θέσει εις κυκλοφορίαν κίβδηλα χρυσά τουρκικά νομίσματα και επέβαλε μάλιστα την αναγκαστικήν κυκλοφορίαν αυτών εις το αχανές κράτος της.

    Το γεγονός είναι ότι ο Σισίνης από όσα κίβδηλα τουρκικά νομίσματα κατεσκεύασεν, ούτε ένα εξ αυτών κατεδέχθη να χρησιμοποιήση δια τον εαυτόν του, αλλά πάντα τα διέθεσε δια τας ανάγκας του στρατού, όπερ αποδεικνύεται και από την ανωτέρω επιστολήν του Κολοκοτρώνη.

    Όταν εξερράγη ο εμφύλιος πόλεμος στρατεύματα Στερεοελλαδιτών επέδραμον κατά της οικίας του Σισίνη, την οποίαν και κατέστρεψαν.

    Ο Σοφιανόπουλος, -το ανθρωπόμορφο αυτό τέρας-πρωτοπαλλήκαρο του Γκούρα, κατέστρεψε την εκ 10.000 τόμων βιβλιοθήκη του Σισίνη.  Όλα  πουλήθηκαν για χαρτί ή χρησίμευσαν για να γίνουν φυσέκια. Τα βαρύτιμα έπιπλα του Σισίνη φορτώθηκαν στις γκαμήλες του και μοιράσθηκαν στους νικητές της άθλιας αυτής νίκης, καθώς τα άλογά του και τα πρόβατά του, ακόμα και τα χαλκώματα της κουζίνας του. Τα πουλερικά του φαγώθηκαν αμέσως από το ασκέρι του Γκούρα, που έσφαξαν ακόμα και τα παγώνια του, νομίζοντας πως είναι γάλοι! Οι καταστροφές στο σπίτι του Σισίνη υπολογίζονται σε 300.000 γρόσια!

    Ευθύς εξ αρχής η μανία των στρατιωτών αυτών εστράφη κατά του νομισματοκοπείου του Σισίνη. Ο αρχηγός της λεηλασίας αυτής Νικολέτος Σοφιανόπουλος, κατέσκαψε το αρχοντικό του εχθρού του, ψάχνοντας να βρεί τον θρυλούμενο «θησαυρό του Σισίνη». Μάταια ο ιεροδιάκονος Ιωακείμ, γραμματικός του Σισίνη, αιχμαλωτισμένος από τους επιδρομείς, τους έλεγε: «άδικα ψάχνεται, δεν υπάρχει θησαυρός».

    Eκείνοι ξήλωναν τα πατώματα, έριχναν κάτου τα κεραμίδια, γκρέμιζαν μάντρες. Τέλος, έξω φρενών για την αποτυχία τους, βάλθηκαν να βασανίσουν τον ταλαίπωρο ιεροδιάκονο, για να τους φανερώσει το θησαυρό. Τον έδεσαν, λοιπόν, πισθάγκωνα και τον κρέμασαν από τις μασχάλες ψηλά, σε ένα δοκάρι. Ο Σοφιανόπουλος έψελνε κοροїδευτικά: «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και έπειτα άφηνε μονομιάς το σχοινί. Ο δυστυχής Ιωακείμ έπεφτε βαρύς και χτυπούσε στη γη. Οι παριστάμενοι χασκογελούσαν και ο Σοφιανόπουλος, που είχε μανία με τους ψαλμούς, παρωδούσε το «έπεσε ο Γολιάθ…». Ο ιστορικός της εποχής γράφει: «…Ταύτα θα φανώσιν απίστευτα εις τους μεταγενεστέρους».

    Μη ευρεθέντος και δια του τρόπου αυτού του θησαυρού, αι  μηχαναί του νομισματοκοπείου κατεστράφησαν.

    Όταν μετά πάροδον αρκετού χρόνου κατεφάνη το μεγάλο κενόν, το οποίον αφήκεν η καταστροφή του κιβδηλοποιείου του Σισίνη, ήτο πλέον αργά, διότι ούτε ο ευφυής Σισίνης ηθέλησε και πάλιν να ασχοληθή με το έργον του παραχαράκτου, αλλ’ ούτε ήτο δυνατόν να προμηθευθή αυτός νέας μηχανάς. Και αυτοί ακόμη οι πολέμιοι του Σισίνη εκ των υστέρων ανεγνώρισαν τας μεγάλας υπηρεσίας, τας οποίας προσέφερεν εις τον Αγώνα ούτος, παραχαράσσων τα τουρκικά νομίσματα.

                                                                                                         ΕΛ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

    (ΒΛΕΠΕ και εφημερίδα “ΤΥΠΟΣ” της 3ης/8/1960 άρθρο του Στέφανου Δάφνη, με τίτλο:

Ο ΚΙΒΔΗΛΟΠΟΙΟΣ ΤΗΣ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ”).

Όλη η επικαιρότητα