Αποδράσεις Μεσσηνία

Κυπαρισσία: Η πολιτεία των αιώνων

Ακούστε το άρθρο

Η Κυπαρισσία, είναι μια πόλη που έχει υμνηθεί πολλές φορές για την ομορφιά και την ιστορία της. Η ομορφιά της, με τα όρη της, τις καταπράσινες πλαγιές, την καλή γεωγραφική της θέση, τις πεδιάδες και τα νερά του Ιονίου Πελάγους να την δροσίζουν, είναι χαρακτηριστικά στοιχεία που την καθιστούν απειρόκαλλη.

Από την άλλη, η πολυαίωνη ιστορία της που χάνεται στους αιώνες, αφού η μικρή αυτή πολιτεία στέκει ριζωμένη στο ίδιο σημείο για περίπου 4.000 χρόνια, την καθιστά απειρόχρονη. Η Κυπαρισσία περιβάλλεται από απέραντους και καταπράσινους ελαιώνες. Το αρμονικό δέσιμο των επιβλητικών βράχων του όρους Αιγάλεω με τα καταγάλανα νερά του Ιονίου Πελάγους κάνουν την Κυπαρισσία να συγκαταλέγεται σε μια από τις ομορφότερες και γραφικότερες πόλεις της Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου.

Οι βροχές της είναι αρκετά συχνές, άλλοτε δυνατές και πολύωρες και άλλοτε σιγανές που μαζί με την καλή γεωγραφική της θέση και το κλίμα της με τους ήπιους θερμοκρασιακά χειμώνες και τα ξηρά αλλά δροσερά καλοκαίρια, είναι στοιχεία που διατηρούν το απαράμιλλο καταπράσινο τοπίο της. Ο αέρας της, ο λεγόμενος και καρτελάς, δροσίζει ευεργετικά τα ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και αγριεύει το ήπιο κρύο του χειμώνα. Το όρος Αιγάλεω η Ψυχρό που στέκει επιβλητικά πάνω από την Κυπαρισσία και που ξεπερνά σε υψόμετρο τα 1000  μέτρα, «αγκαλιάζει» με αγάπη την όμορφη και ιστορική αυτή νύμφη του Ιονίου Πελάγους, όπως την έχουν χαρακτηρίσει, ενώ η θάλασσα και ο νοτιοδυτικός άνεμος τη λούζουν φροντίζοντας τις καλλιέργειες των κηπευτικών και οπωροφόρων δέντρων. Είναι η Πρωτεύουσα της Επαρχίας Τριφυλίας. Χωρίζεται σε δύο τμήματα, την Παλιά πόλη, η οποία έχει κηρυχθεί παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός και μέρος αυτής έχει εκτιμηθεί ως αρχαιολογικός χώρος και στην Νέα η Κάτω πόλη που ξεκίνησε να χτίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα και φτάνει ως την ακτή.

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ

Η παλιά πόλη είναι μια ιστορική συνοικία, εφόσον κατά μήκος αυτής, ο εκάστοτε περιπατητής, μπορεί να θαυμάσει τα διάσπαρτα ιστορικά της μνημεία, μεταξύ των οποίων είναι οι πέτρινες κρήνες, τα Οθωμανικά Λουτρά, το Τζαμί, το κάστρο της, τα παλιά αρχοντικά της, τα εξαιτερικής ποιότητας καλντερίμια της από λαξευμένη πέτρα, (τα οποία καλύπτουν αρκετά χιλιόμετρα κατά μήκος αυτής), αλλά και τα πέτρινα σπίτια της που μαρτυρούν την πολυαίωνη ιστορία της – πολλά εκ των οποίων δυστυχώς έχουν ερημώσει- αφού ο χρόνος κυλά αδυσώπητα. Άλλο ένα σπουδαίο αξιοθέατο της παλιάς πόλης είναι το άγαλμα του Γιαννάκη Γκρίτζαλη, οπλαρχηγού με καταγωγή από το Ψάρι της Τριφυλίας, ο πολυτραγουδισμένος πλάτανος της Αρκαδιάς-Κυπαρισσίας που βρίσκεται λίγο έξω από το κάστρο καθώς και το αναπαλαιωμένο Επαρχείο που λειτουργεί ως Λαογραφικό μουσείο και στο οποίο έμεινε για έναν περίπου χρόνο, 1881-1882, ο εθνικός μας βάρδος Κωστής Παλαμάς, όντας φοιτητής της Νομικής κι έχοντας έρθει σαν επισκέπτης στον αδερφό του Χρηστάκη Παλαμά που εκείνη την εποχή ήταν ο Έπαρχος της Τριφυλίας. Όλα αυτά και πολλά ακόμη, καθιστούν την παλιά πόλη, περιοχή μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας. Επιπλέον, πολλά από τα αρχαιολογικά ευρήματα της έχουν σταλλεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καλαμάτας.

Η ΚΑΤΩ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ

Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι κάτοικοι της παλιάς πόλης της Κυπαρισσίας που ξεκινά από τους πρόποδες του αγέρωχου όρους Αιγάλεω η Ψυχρό, κατέβηκαν προς την περιοχή του κάμπου και κατ΄επέκταση κατηφόρισαν ως την παραλία, χτίζοντας τα σπίτια τους και οργανώνοντας τις ζωές τους. Η περιοχή απέκτησε ζωή και ο πληθυσμός αυξήθηκε ραγδαία αφού όλο και περισσότεροι ανωπολίτες έκαναν τις οικογένειες τους στην Κάτω πόλη. Στις αρχές του 20ου αιώνα, σημειώνεται ακόμα ένα μεγάλο γεγονός για την ευρύτερη περιοχή, καθώς φθάνει στην Κυπαρισσία ο σιδηρόδρομος. Στα εγκαίνια του βρέθηκε και ο πρόεδρος της Γαλλίας Ζορζ Κλεμανσό, ο οποίος έμεινε στο ξενοδοχείο ΜΟΡΦΕΥΣ που λειτουργούσε στην παλιά πόλη. Μάλιστα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του, στην Κυπαρισσία αντίκρυσε ένα από τα ωραιότερα ηλιοβασιλέματα των ταξιδιών του. Η Κυπαρισσία το 10ο αιώνα άλλαξε όνομα, μετονομάστηκε σε Αρκαδιά και το 1834 με διαταγή του βασιλιά της Ελλάδος του Όθωνα λαμβάνει και πάλι το ιστορικό της όνομα που είναι Κυπαρισσία. Σήμερα, η Κάτω πόλη είναι μια ανεπτυγμένη και σύγχρονη συνοικία όπου λειτουργούν αρκετά τραπεζικά υποκαταστήματα (ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, EUROBANK, ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ALPHA BANK), ταχυδρομείο, Γενική Ταχυδρομική, courier, διάφορα ιατρεία, Νοσοκομείο, 3 Νηπιαγωγεία, 1 Ιδιωτικός βρεφονηπιακός Σταθμός, Η Γελαστή Πολιτεία, 3 δημοτικά σχολεία, Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο καθώς και επαγγελματική σχολή. Η πόλη είναι επίσης έδρα αρκετών πολιτιστικών, αναπτυξιακών και αθλητικών σωματείων. Άλλα σπουδαία κτίρια είναι το Δημαρχείο, τα γραφεία της ΔΕΥΑΤ που αφορούν στην ύδρευση και αποχέτευση Τριφυλίας, το Δικαστικό Μέγαρο Κυπαρισσίας. Υπάρχει 1 ΚΕΠ (Κέντρο εξυπηρέτησης Πολιτών), ένα ΓΕΦ (Γραφείο εξυπηρέτησης Φορολογουμένων) και πολλά άλλα. Επιπλέον, στην καρδιά της πόλης υπάρχει Αρχαιολογικός χώρος κάτω από τον ίσκιο του κάστρου των Γιγάντων.

Τα αρχαία Ιερά

Στην Κυπαρισσία, λατρευόταν κατά την αρχαιοελληνική εποχή, ο Θεός Απόλλωνας αλλά και η θεά της σοφίας, η Αθηνά η οποία είχε την επωνυμία «Κυπάρισσος» ή «Κυπαρισσία» Αθηνά. Όσον αφορά το ναό της, λέγεται πως βρισκόταν στη θέση του σημερινού ναού της Αγίας Τριάδας, κάτι που πιστοποιείται από το γεγονός πως η Αγία Τράπεζα του Ιερού Ναού στηρίζεται πάνω στα απομεινάρια ενός κίονα του αρχαίου ναού της Αθηνάς, ενώ υπάρχουν και ορισμένοι κίονες από εκείνη τη μακρινή εποχή.

Σχετικά με το ναό του Απόλλωνος, οι σωζόμενες πηγές αναφέρουν πως μάλλον ήταν εκεί που είναι σήμερα το παλαιοκτισμένο εκκλησάκι του καβαλάρη Αη-Γιώργη (7ος μ.Χ. αιώνας), κοντά στην είσοδο του σιδηροδρομικού σταθμού. Στο σημείο αυτό, έχουν βρεθεί κομμάτια από κίονες και σπονδύλους του ναού του Δαφνίου Απόλλωνα. Στην Κυπαρισσία, λατρευόταν επίσης και ο θεός Διόνυσος.

Η περιοχή ήταν μια ακμάζουσα πολιτισμικά, οικονομικά και εμπορικά πόλη, με λιμάνι από το οποίο εξήγαγε στο εξωτερικό λάδι, σιτάρι, σταφίδες, σόγια, μετάξι και άλλα. Άλλη μια απόδειξη ισχύος της Κυπαρισσίας ήταν πως στα 199 π.Χ. έκοψε δικό της νόμισμα. Τότε και μέχρι τον 7ο μ.Χ. ονομαζόταν Κυπαρισσίεντας σύμφωνα και με τον Όμηρο, ο οποίος αναφέρει την Κυπαρισσία στην Ιλιάδα, σαν μια από τις 9 πόλεις που ανήκαν στον βασιλιά της Πύλου Νέστορα και η οποία συμμετείχε με 11 τριήρεις στον Τρωϊκό πόλεμο.

Αυτά τα λίγα όσον αφορά το παρελθόν της Κυπαρισσίας. Έγινε λόγος για τα χρόνια πριν από την εδραίωση του Χριστιανισμού που μέχρι τις μέρες μας είναι η επικρατούσα θρησκεία.

Χριστιανικοί Ναοί

Στο σημείο αυτό και σαν Θεολόγος οφείλω να τονίσω πως στην Κυπαρισσία υπάρχουν αρκετά εξωκκλήσια και τέσσερις μεγάλοι Ναοί. Ο ιστορικός ναός της Αγίας Τριάδας και εκείνος των Εισοδίων της Θεοτόκου που βρίσκονται στην πάνω πόλη, είναι δύο από τους τέσσσερις ενοριακούς ναούς. Πρόκειται για τους παλαιότερους ναούς της περιοχής. Παρακάτω, βρίσκεται ο Επιβλητικός και μεγαλόπρεπος ναός του Αγίου Αθανασίου Χριστιανουπόλεως που εορτάζει στις 17 Μαϊου και αποτελεί τον καθεδρικό ναό της Κυπαρισσίας. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους ναούς της Πελοποννήσου, καλλιμάρμαρος που δεσπόζει αρχοντικά στο κέντρο της πόλεως. Παρακάτω, και λίγο πριν το γιαλό βρίσκεται ο ιερός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου που κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα όταν ξεκίνησε να αναπτύσσεται η Νέα πόλη.

– Του Διονύση Γεωργογιαννόπουλου, Πτυχιούχου της Θεολογικής σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Όλη η επικαιρότητα