Συνεντεύξεις

Ο Καθηγητής Αστροφυσικής Διονύσης Σιμόπουλος στην εφ. Πατρίς: Φορτωμένη με υποσχέσεις, προκλήσεις και κινδύνους η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης

Ακούστε το άρθρο

Συνέντευξη  στη Νάντια Μανιάτη

Ένα παιδί μετράει τα άστρα μέχρι που τα κατακτά.. θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της ζωής του βραβευμένου Ηλείου Καθηγητή Αστροφυσικής με την τόσο σημαντική συγγραφική δραστηριότητα Διονύση Σιμόπουλου. Ήδη αυτές της ημέρες είναι προς έκδοση ένα ακόμη βιβλίο του και ακολουθούν άλλα τρία, φυσικά για ‘’Τα Μυστικά του Σύμπαντος’’.

Από τους πιο άμεσους και καταδεκτικούς ανθρώπους που έτυχε να γνωρίσω. Με απλότητα, καλοσύνη, ευγένεια και με απέραντη γνώση και κατάρτιση, στοιχεία που ξεχωρίζουν στην προσωπικότητα του. Πηγαίος και ευδιάθετος απάντησε για το αν ο άνθρωπος έχει κατακτήσει το διάστημα, αν τελικά η Πανσέληνος επηρεάζει τον άνθρωπο, για το τί θα μας φέρει η νέα δεκαετία που έρχεται, αν υπάρχει ζωή στο διάστημα και για πολλά ενδιαφέροντα ακόμη. Συνάμα ανοίξαμε και το φωτογραφικό άλμπουμ σε επαγγελματικές και προσωπικές υπέροχες στιγμές…

Κατάγεστε από το Γρύλλο Ολυμπίας, γεννηθήκατε στα Γιάννενα και μεγαλώσατε στην Πάτρα. Τί θυμάστε από αυτές τις τρεις περιοχές;

Ο πατέρας μου κατάγονταν από ένα μικρό χωριό κοντά στην Ολυμπία, τον Γρύλλο, όπου ακόμη και σήμερα περνάμε οικογενειακώς μερικές ημέρες το Πάσχα και το καλοκαίρι, αλλά η δίδυμη αδελφή μου κι εγώ γεννηθήκαμε στα Γιάννενα γιατί στη διάρκεια της κατοχής ο πατέρας μας υπηρετούσε ως δασικός στο Μέτσοβο. Από το Μέτσοβο φύγαμε μερικούς μήνες αργότερα για την Πάτρα απ’ όπου κατάγονταν η μητέρα μου. Στη Πάτρα μείναμε 4 χρόνια οπότε ο πατέρας μετατέθηκε στην Κυπαρισσία όπου παρακολούθησα τις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού, κι αμέσως μετά γυρίσαμε πίσω στη Πάτρα απ’ όπου τελικά έφυγα για την Αμερική στα 19 μου χρόνια. Όπως καταλαβαίνετε, λοιπόν, όλες αυτές οι μετακινήσεις μου έδωσαν την ευκαιρία να έχω πολλές και ενδιαφέρουσες εμπειρίες που θα απαιτούσαν κυριολεκτικά ένα ολόκληρο βιβλίο για να περιγραφούν.

 

Σαν παιδί θυμάστε τον εαυτό σας να μαγεύεται και να μετρά τα άστρα ή ή αγάπη σας για την επιστήμη προέκυψε στην πορεία ;

Παρ’ όλο που λόγω αεροπροσκοπισμού από πολύ νωρίς ασχολήθηκα με την αναγνώριση των αστερισμών καθώς και με τα πρώτα βήματα του ανθρώπου στο Διάστημα, εν τούτοις την εποχή εκείνη δεν είχαμε τις δυνατότητες να ασχοληθούμε πιο άμεσα με την αστρονομία. Το ενδιαφέρον μου για την αστροφυσική και ειδικότερα την διάχυση της επιστήμης στο ευρύ κοινό αναπτύχθηκε αργότερα γιατί και ο σύμβουλος-καθηγητής μου στο Πανεπιστήμιο ήταν υπεύθυνος των διαφόρων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του τμήματος, αλλά και η δική μου προηγούμενη θητεία στην επικοινωνία και στην Πανεπιστημιακή Ομάδα Debate συνδύαζε πλήρως τα νέα μου ενδιαφέροντα, που έκτοτε με συνοδεύουν σ’ όλον αυτόν τον μισό αιώνα της επαγγελματικής μου ζωής.

Πώς βλέπετε την ιδέα να διδάσκεται η αστροφυσική στο σχολείο, ως ξεχωριστό μάθημα ;

Δυστυχώς τα τελευταία 25 χρόνια το μάθημα της αστρονομίας εκδιώχθηκε κυριολεκτικά από το πρόγραμμα σπουδών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Δεν λέω να γίνουν οι μαθητές αστροφυσικοί ή έστω ερασιτέχνες αστρονόμοι, αλλά υπάρχουν ορισμένες βασικές επιστημονικές έννοιες που πρέπει όλοι να γνωρίζουν, οποιαδήποτε κι αν είναι τα μελλοντικά τους επαγγελματικά σχέδια. Ούτε θεωρώ ότι είναι αναγκαστικά απαραίτητο ένα ξεχωριστό μάθημα Αστρονομίας, αλλά ένα μάθημα βασικών τουλάχιστον γνώσεων φυσικών επιστημών (αστρονομίας και γεωφυσικής-γεωλογίας) που θα έπρεπε οπωσδήποτε να περιλαμβάνεται στα μαθήματα της Α’ Λυκείου, ενώ η διδασκαλία του θα πρέπει να γίνεται με έναν τρόπο εποπτικό και εν πολλοίς από τους ίδιους τους μαθητές κάτω από την εποπτεία του καθηγητή. Σε τελική πάντως ανάλυση δεν θα με ενοχλούσε τόσο πολύ η αποβολή του μαθήματος της Αστρονομίας, εφ’ όσον η όποια «μεταρρύθμιση» κατόρθωνε να μάθει στους μαθητές «πώς να σκέφτονται»!

  Μάθημα βασικών γνώσεων αστρονομίας, γεωφυσικής και γεωλογίας  θα έπρεπε να περιλαμβάνεται στην Α’ Λυκείου

Κατά την άποψή σας ποια είναι τα 2-3 σημαντικά εφόδια που πρέπει να έχει ένας νέος για να ασχοληθεί με την αστροφυσική ;

Μαθηματικά, Φυσική και Αγάπη για την επιστήμη! Πολλή αγάπη, πολλή όρεξη και πολλή δουλειά!

 

Ο άνθρωπος έχει ‘’κατακτήσει ‘’το διάστημα ή είμαστε στην αρχή ;

Βρισκόμαστε απλά στα πρώτα βήματα αφού κι εμείς σήμερα δεν είμαστε διαφορετικοί από τους αρχαίους θαλασσοπόρους. Γιατί, όπως ο Ιάσων και ο Βύζας, ο Κολόμβος και ο Μαγγελάνος, άνοιξαν στην ανθρωπότητα τους επίγειους ωκεανούς, έτσι και η νέα αυτή Μεγάλη Εποχή Εξερευνήσεων υπόσχεται να μας αποκομίσει σύντομα πλούτη αδιανόητα μέχρι τώρα: με τις νέες ιδέες και γνώσεις, με τις νέες τεχνολογίες, και πιθανότατα με ένα νέο πνεύμα ειρήνης και συνεργασίας.

Το σύμπαν και όλη η ενέργεια που εμπεριέχει μπορεί να επηρεάζει την επίγεια ζωή ή είναι δύο άσχετοι κόσμοι;

Μα κι εμείς, όπως και οτιδήποτε άλλο στο Σύμπαν είμαστε μέρος της υλοενέργειας που αποτελεί το Σύμπαν!

Έχω ακούσει ότι οι αγρότες σπέρνουν με βάση τις φάσεις της Σελήνης και συχνά διαβάζουμε ότι η Πανσέληνος επηρεάζει τον άνθρωπο. Κύριε καθηγητά υπάρχει εξήγηση σε όλο αυτό ή είναι μύθοι που καλλιεργήθηκαν από γενιά σε γενιά…

Υπάρχουν πράγματι πολλοί μύθοι που έχουν καλλιεργηθεί στους διάφορους λαούς μεταξύ των οποίων και η σύνδεση της έξαρσης της «τρέλας» την ημέρα της Πανσελήνου. Απ’ αυτόν τον μύθο άλλωστε προέρχεται και η λέξη «σεληνιασμός» και η σύνδεσή της με την επιληψία. Στατιστικές μελέτες που έγιναν επανειλημμένα αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως

σχέση με την συμπεριφορά του ανθρώπου και την Πανσέληνο. Μύθος είναι επίσης και αυτό που ακούγεται ότι την ημέρα της Πανσελήνου γεννιόνται περισσότερα παιδιά ή ότι υπάρχουν περισσότερα ατυχήματα, και άλλα παρόμοια. Παρ’ όλα αυτά οι μύθοι αυτοί συνεχίζουν να υπάρχουν και να μπερδεύουν τους πολίτες χωρίς καμιά απολύτως απόδειξη.

Κύριε Σιμόπουλε, μπορεί να υπάρχει ζωή στο διάστημα ή αποκλείεται ;  

Αν και μέχρι τώρα δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ή έστω κάποια ένδειξη ότι υπάρχει ζωή και κάπου αλλού στο Σύμπαν, η αστροφυσική λογική μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν θα ήταν δυνατόν σε όλα τα τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων άστρα, γαλαξίες και πλανήτες που υπάρχουν στο Σύμπαν, να υπάρχει ζωή μόνο στη Γη μας. Θεωρώ, δηλαδή, ότι το Σύμπαν είναι δυνατόν να περιέχει τρισεκατομμύρια ίσως φυλές όντων που θα ψάχνουν με τα μάτια τους το

κενό, για να δουν αυτά που βλέπουμε κι εμείς, για να σκεφτούν αυτά που σκεφτόμαστε κι εμείς, και να αναρωτηθούν κι αυτοί αν είναι μόνοι τους στο Σύμπαν. Παρ’ όλα αυτά η επιστήμη δεν βασίζεται στην πίστη, αλλά στις αποδείξεις του πειράματος ή της παρατήρησης. Οι αποστάσεις δηλαδή που μας χωρίζουν από τ’ άλλα άστρα και τους άλλους πιθανούς εξωγήινους πολιτισμούς είναι ένα ανυπέρβλητο πρόβλημα όσο τεχνολογικά αναπτυγμένος κι αν είναι ένας εξωγήινος πολιτισμός. Μέσα σε ένα Σύμπαν, δηλαδή, που ίσως να σφύζει από

ζωή, είμαστε περιέργως πως απομονωμένοι σαν σε καραντίνα.

Κβαντικοί υπολογιστές, τεχνητή νοημοσύνη, οικόπεδα στη Σελήνη και αποικίες στον Άρη, είναι ξεκάθαρο ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται στα πρόθυρα ενός νέου άλματος εξέλιξης. Ποιο από όλα αυτά σας βρίσκει σύμφωνο και για ποιο εκφράζετε αμφιβολίες;

Όλα αυτά θα γίνουν όντως πραγματικότητα, αλλά όχι τόσο σύντομα όσο πιστεύουν ορισμένοι!

Ο…επόμενος Αϊνστάιν αν υπάρξει θα είναι άνθρωπος ή ρομπότ ;

Τα τελευταία 100 χρόνια έχουν ήδη υπάρξει πολλοί νέοι Αϊνστάιν και θα υπάρξουν πολλοί ακόμη μέχρις ότου υπάρξει οι πρώτος Αϊνστάιν-ρομπότ εάν ποτέ υπάρξει!

Σε λίγες μέρες ξεκινάει μια νέα δεκαετία. Επιστημονικά τί βλέπετε να φέρνει ;  

Είστε από τους λίγους συναδέλφους σας που έχουν κατανοήσει ότι όντως η τρίτη δεκαετία του 21 ου αιώνα αρχίζει σε μερικές ημέρες με την έλευση του 2021! Αυτό με ευχαριστεί ιδιαίτερα. Στην ερώτησή σας όμως θα έλεγα ότι η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης έρχεται φορτωμένη με υποσχέσεις, προκλήσεις και κινδύνους αν και η πραγματικότητα ενδέχεται τελικά να διαψεύσει κάθε πρόβλεψη. Γιατί θεωρώ ότι οποιαδήποτε προσπάθεια μακροχρόνιας πρόβλεψης είναι καταδικασμένη να αποτύχει, αν και μπορούμε να κάνουμε βραχυχρόνιες προβλέψεις, όπως για παράδειγμα για την επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη και την εγκατάσταση ερευνητικών κέντρων στην επιφάνειά της.

Τί σημαίνει η αστροφυσική για εσάς ;  

Όλα όσα αφιέρωσα τα 50 χρόνια της επαγγελματικής μου ζωής!

Πώς περνάτε στον εγκλεισμό λόγω της πανδημίας ;

Όπως όλοι, με διάβασμα, γράψιμο και ιδιαίτερη προσοχή!

Αν γυρνούσατε το χρόνο πίσω, πιστεύετε ότι θα είχατε επιλέξει τις ίδιες σπουδές και τα ίδια επαγγελματικά βήματα;

Δεν θα άλλαζα απολύτως τίποτα! Γιατί είχα την τύχη να έχω σύμβουλο-καθηγητή έναν φωτισμένο άνθρωπο ο οποίος, λόγω του Πλανηταρίου στο οποίο εργαζόμουν, μου οργάνωσε ένα προχωρημένο για την εποχή του διεπιστημονικό πρόγραμμα σπουδών που συνδύαζε την αστροφυσική, τη διοίκηση οργανισμών και την επικοινωνία. Ήταν αυτό που σήμερα αποκαλούμε εκλαΐκευση της επιστήμης, και το οποίο αποτέλεσε το αντικείμενο των ενδιαφερόντων μου τα τελευταία 50 χρόνια.

Αν και βρισκόμαστε σε περίοδο εγκλεισμού είμαι σίγουρη ότι ετοιμάζετε πολλά και ενδιαφέροντα..

Οι ομιλίες έχουν αναβληθεί αν και υπάρχουν κάποιες διαδικτυακές παρουσιάσεις. Συνεχίζω όμως ακάθεκτος με τα βιβλία μου. Ήδη τέσσερα βρίσκονται σε διαδικασία έκδοσης, το ένα σε μερικές ημέρες και τα άλλα τρία τον ερχόμενο χρόνο. Τίτλος του βιβλίου ‘’Η Μεγάλη Περιπέτεια στο Διάστημα’’ από τις Εκδόσεις ΟΞΥ, πρόκειται για το πρώτο βιβλίο μιας σειράς 7 πλήρως εικονογραφημένων με γενικό τίτλο ‘’Τα Μυστικά του Σύμπαντος’’. Προετοιμάζω επίσης το δεύτερο παιδικό μου βιβλίο που θα εκδοθεί την Άνοιξη, ενώ έχω στα σκαριά καμιά δεκαριά ακόμη! Υγεία να χουμε και όλα θα γίνουν!

 Λεζάντες:

1.Στην Πάτρα σε ηλικία 4 ετών  (1947)

2.Στο Γρύλλο το 1951, από αριστερά ο καθηγητής μαθητής του δημοτικού, δίπλα η δίδυμη αδερφή του Ιφιγένεια, τα ξαδέρφια του Γιώργος και Μαγδαληνή και η μεγάλη τους αδερφή Μενελάη.

3.Το 1959 στην Πάτρα με τους γονείς και την αδερφή του

4.1963 Louisiana State University

5.Το 1968 με τη σύζυγό του Κάρεν λίγο μετά το γάμο τους.

6.Το 2014 στο Πλανητάριο

Όλη η επικαιρότητα