Πασχαλινό αυγό: Σύμβολο ζωής και δημιουργίας

Κόκκινα, όπως το αίμα του Ιησού στο Σταυρό. Ένα από τα πιο παμπάλαια έθιμα που σχετίζεται με τον εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα είναι το βάψιμο των αβγών.

Το αυγό, πανάρχαιο σύμβολο της γένεσης του κόσμου, της γέννησης της
ζωής, το συναντάμε σε πολλές λατρείες, τόσο πρωτόγονες, όσο και εξελιγμένες. Έχει μέσα του δύναμη ζωική και πίστευαν πως μπορούσε να την μεταδώσει στους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά.

Στην Ελλάδα τα βάφουμε τη Μεγάλη Πέμπτη κυρίως σε κόκκινο χρώμα,
αν και τα τελευταία χρόνια η πολυχρωμία είναι συνηθισμένη και τα καταναλώνουμε την Κυριακή του Πάσχα στο τραπέζι με το διασκεδαστικό τσούγκρισμα. Μια δοκιμασία που σημαίνει πως αν ο άλλος δε σου σπάσει το αβγό, θα έχεις την τύχη με το μέρος σου.

Ως έθιμο έλκει την καταγωγή του από τη Μεσοποταμία και τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες της περιοχής. Στη συνέχεια φαίνεται να διαδόθηκε και στην Ευρώπη και σε ολόκληρη τη χριστιανική κοινότητα.

Το Πασχαλινό αβγό έχει χρώμα κόκκινο και συμβολίζει το αίμα που έσταξε ο Ιησούς όταν τον λόγχισε ο Pωμαίος στρατιώτης ενώ βρισκόταν στον σταυρό.

Μια λαϊκή παράδοση λέει: “…όταν είπαν ότι αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δε το πίστευε. Μια γυναίκα μάλιστα που κρατούσε ένα καλάθι με αυγά, φώναξε: Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα αυτά τα αυγά; Και πράγματι έγιναν !

Τα έβαφαν λοιπόν κόκκινα, που είναι χρώμα χαρούμενο και ξορκιστικό,
τα έβαφαν και κίτρινα και μπλε και ροζ, ή τα άφηναν άσπρα, αν είχαν πένθος.

Συχνά τα στόλιζαν με ζωγραφιές, για να γίνουν πιο ευχάριστα. Τα πλούμιζαν με μαργαρίτες και φτέρες και μ’ αγριολούλουδα του κάμπου.

Το αβγό στη λαογραφία συμβολίζει τη γέννηση της ζωής και της δημιουργίας και την ανανέωση της ζωής. Πολύ πριν από την εμφάνιση του Χριστιανισμού σύμφωνα με πηγές οι πρόγονοί μας έβαφαν και διακοσμούσαν τα αυγά για να γιορτάσουν τη συνέχιση της ζωής.

Τα χρωματιστά αυγά και ιδιαίτερα τα κόκκινα μνημονεύονται για γιορταστικούς σκοπούς, στην Κίνα ήδη από τον 5ο αιώνα και στην Αίγυπτο από το 10ο.

Το βάψιμο των αβγών
στο πέρασμα των χρόνων

Το βάψιμο των αβγών γινόταν και συνεχίζει να γίνεται τη Μεγάλη Πέμπτη γι αυτό και τη έλεγαν Κόκκινη Πέφτη ή Κοκκινοπέφτη. Παλιότερα το συνήθιζαν κι αποβραδίς, πάντοτε όμως τα μεσάνυχτα, με το ξεκίνημα της νέας μέρας. Καινούρια πρέπει να ήταν η κατσαρόλα που θα έβαφαν τα αβγά και ο αριθμός τους ορισμένος και τη μπογιά τη φύλαγαν σαράντα μέρες και δεν την έχυναν, ακόμα και τότε, έξω από το σπίτι.

Το πρώτο αβγό που έβαφαν ήταν της Παναγίας και το έβαζαν στο εικονοστάσι. Με αυτό σταύρωναν τα παιδιά από το κακό το μάτι.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια στόλιζαν τα αβγά, τα “έγραφαν” και τα “κεντούσαν”…στα άσπρα έγραφαν με λειωμένο κερί ευχές, σχεδίαζαν σκηνές από τη ζωή
του Χριστού, πουλιά κ.ά. Έριχναν μετά τα αυγά στην κόκκινη μπογιά και μέχρι να λειώσει το κερί έμεναν τα γράμματα και τα σχέδια άσπρα.

Το τσούγκρισμα των αυγών 

Το έθιμο αυτό συμβολίζει την Aνάσταση του Xριστού, καθώς το αβγό συμβολίζει τη ζωή και τη δημιουργία που κλείνει μέσα του τη ζωή. Όταν το κέλυφός του αυγού σπάσει με το τσούγκρισμα, γεννιέται μια ζωή, έτσι και το πασχαλινό αυγό συμβολίζει το σπάσιμο του τάφου του Xριστού και την Aνάστασή Tου. Το αυγό βέβαια σε όλες σχεδόν τις αρχαίες κοσμογονίες συμβόλιζε την γέννηση του σύμπαντος και της ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύμβολο των ορφικών Μυστηρίων πού ήταν ένα φίδι τυλιγμένο γύρω από ένα “αυγό”, που συμβόλιζε τον κόσμο που περιβάλλεται από το Δημιουργικό πνεύμα.

Στο επίπεδο της μύησης και της φιλοσοφίας, συμβόλιζε τον νεόφυτο που την στιγμή
της μύησης έσπαγε το κέλυφος του αβγού και ένας καινούργιος πνευματικός
άνθρωπος γεννιόταν.