Categories: Επιστήμη

Ποιοι βρίσκονται πίσω από Pfizer, AstraZeneca, Moderna και Johnson & Johnson

Share

Το who is who των εταιρειών – Τα εμβόλια φέρνουν ανατροπές στην ισχύ των μεγαλύτερων φαρμακοβιομηχανιών του πλανήτη

Pfizer: Η αμερικανική πολυεθνική που μας έμαθε το Viagra

Πρόκειται για αμερικανική πολυεθνική εταιρεία με έδρα τη Νέα Υόρκη. Ιδρύθηκε το μακρινό 1849 από δύο ξαδέλφια που είχαν μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Γερμανία ένα χρόνο νωρίτερα, τον χημικό Charles Pfizer (1824-1906) από τον οποίο πήρε το όνομά της και η εταιρεία, και τον… ζαχαροπλάστη Charles F. Erhart, ο οποίος είχε αναλάβει την παρασκευή του ζαχαρώδους περιβλήματος των χαπιών. Ξεκίνησαν δημιουργώντας ένα αντιπαρασιτικό ενώ στη διάρκεια του Αμερικανικού εμφυλίου πουλούσαν παυσίπονα και στις αρχές του 20ού αιώνα κιτρικό οξύ για την Coca Cola και την Pepsi. Ήταν η πρώτη εταιρεία που ανακάλυψε έναν τρόπο μαζικής καλλιέργειας και παραγωγής της πενικιλίνης που χρησιμοποιήθηκε ευρέως κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το προϊόν της εταιρείας που είχε απασχολήσει περισσότερο την ανθρωπότητα πριν το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού ήταν το Viagra, μια δραστική χημική ουσία που προορίστηκε αρχικά για την πνευμονική αρτηριακή υπέρτασης αλλά έγινε εξαιρετικά δημοφιλές όταν χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της ανδρικής στυτικής δυσλειτουργίας των ανδρών. Λαμβάνεται από το στόμα ή με ενδοφλέβια ένεση σε φλέβα, επιδρά συνήθως εντός 20 λεπτών και διαρκεί περίπου 2 ώρες. Ήδη από το πρώτο τρίμηνο της κυκλοφορίας του το 1998, το Viagra απέφερε στην εταιρεία έσοδα της τάξης των 400 εκατομμυρίων δολαρίων, ποσό που λίγο αργότερα ανήλθε στο 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια.

Εξίσου διαδεδομένα προϊόντα της Pfizer είναι τα αγχολυτικά χάπια Xanax αλλά και το Lipitor για τη μείωση της χοληστερόλης που οι πωλήσεις του έφθασαν το έτος 2011 περίπου στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Να σημειωθεί ότι τα δύο αυτά παρασκευάσματα ανήκουν πλέον στην εταιρεία Viatris που δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση της Upjohn (θυγατρικής της Pfizer) με την Mylan. Η ίδια η Pfizer έκρινε σκόπιμο να επικεντρωθεί έκτοτε κυρίως στη βιοφαρμακευτική έρευνα και απ’ ότι φαίνεται δεν της βγήκε σε κακό.

Tο εμβόλιό της κατά του κορωνοϊού, γνωστό με την ονομασία BNT162b2, ήταν το πρώτο που έλαβε έγκριση τον Δεκέμβριο του 2020 από την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και είναι αυτό με το οποίο έχουν εμβολιαστεί αυτή τη στιγμή οι περισσότεροι Έλληνες, συμπεριλαμβανομένης της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας του τόπου. Είναι μάλιστα το πρώτο που χρησιμοποιεί τεχνολογία mRNA (μαζί με της Moderna), δηλαδή δεν περιέχει εξασθενημένο ή αδρανοποιημένο ιό, αλλά ένα είδος γενετικής πληροφορίας με οδηγίες για την δημιουργία αντιγράφων της πρωτεΐνης «ακίδας» του κορονοϊού. Δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τον γερμανική εταιρεία ανάπτυξης ανοσοθεραπειών νέας γενιάς BioNTech (η Biopharmaceutical New Technologies ιδρύθηκε στο Μάιντς το 2008 από ένα ζευγάρι Τούρκων μεταναστών δεύτερης γενιάς), που πρωτοπορεί στον τομέα των καινοτόμων θεραπειών για τον καρκίνο και για άλλες σοβαρές ασθένειες.

Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pfizer τα τελευταία δύο χρόνια είναι ο Έλληνας Άλμπερτ Μπουρλά που μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Η εταιρεία σήμερα απασχολεί 78.500 εργαζόμενους, εκ των οποίων οι 29.400 βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι υπόλοιποι σε 179 χώρες του κόσμου. Τα έσοδά της το 2020 ανήλθαν στα 41,9 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ τα καθαρά της έσοδα στα 9,6 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που αναμένεται να αυξηθεί κατά πολύ φέτος.

AstraZeneca: Η βρετανική φαρμακευτική που προέκυψε από συνοικέσιο

Πρόκειται για βρετανική πολυεθνική εταιρεία φαρμάκων και βιοτεχνολογίας με έδρα το Κέιμπριτζ. Ιδρύθηκε το 1999 μετά από συγχώνευση της σουηδικής Astra AB με τον βρετανικό όμιλο Zeneca και σήμερα είναι μια από τις πέντε μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες του κόσμου με τα περιουσιακά της στοιχεία να ξεπερνούν τα 67 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ ο κύκλος εργασιών της μόνο το 2019 ανήλθε στα 24,4 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η Astra από μόνη της είχε ιδρυθεί πολύ πιο παλιά, το 1913, δηλαδή λίγο καιρό πριν ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, στην πόλη Σέντερτελγε, περίπου 50 χιλιόμετρα μακριά από τη Στοκχόλμη, προκειμένου η Σουηδία να μπορέσει να ανταγωνιστεί χώρες που παρήγαν φάρμακα όπως η Γερμανία και η Ελβετία. Είχε αναπτύξει το τοπικό αναισθητικό ξυλοκαΐνη (που αργότερα έγινε γνωστό ως λιδοκαΐνη και χρησιμοποιείται για το μούδιασμα ιστού σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος) και του Losec, το οποίο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, της νόσου του πεπτικού έλκους και του συνδρόμου Ζόλιγκερ-Έλλισον.

Η Zeneca Group από την άλλη πλευρά, με έδρα το Λονδίνο, προέκυψε μετά από τη διάλυση της βρετανικής Imperial Chemical Industries το 1993. Το όνομα Zeneca δεν προέκυψε από το επώνυμο κάποιου ιδρυτή. Δημιουργήθηκε από την συμβουλευτική εταιρεία Interbrand που είχε λάβει εντολή να βρει ένα όνομα που θα ξεκινούσε είτε από την κορυφή είτε από το τέλος της αγγλικής αλφαβήτου (προτιμήθηκε το δεύτερο), θα ήταν φωνητικά αξιομνημόνευτο, όχι περισσότερο από τρεις συλλαβές και δεν είχε προσβλητικό νόημα σε καμία γλώσσα. Δημιούργησε φαρμακευτικά παρασκευάσματα για την ογκολογία και βασικά προϊόντα της ήταν το Casodex, το Nolvadex και το Zoladex, καθώς επίσης και το Tenormin για την καρδιά.

Moderna: Η «νεοφώτιστη» εταιρεία μεσαίου μεγέθους που γιγαντώθηκε

Πρόκειται για μια μεσαίου μεγέθους αμερικανική φαρμακευτική και βιοτεχνολογική εταιρεία, την οποία αρχίσαμε να μαθαίνουμε επί της ουσίας από τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν ερευνητές της κυβέρνησης των ΗΠΑ ξεκίνησαν τις πειραματικές δοκιμές με το εμβόλιό της, το οποίο είναι το δεύτερο που χρησιμοποιεί τεχνολογία mRNA μετά από αυτό της Pfizer. Μέχρι τότε θεωρούνταν μια startup εταιρεία που είχε καταφέρει να εξασφαλίσει ρεκόρ χρηματοδοτήσεων και κοινών συμφωνιών με μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες όπως είναι η AstraZeneca, η Alexion, η Merck και η Vertex.

Ιδρύθηκε το 2010 ως Moderna Therapeutics, το 2018 μετονομάστηκε σε Moderna Inc. και εδρεύει στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ. Η αλήθεια είναι ότι περιβάλλεται από ένα πέπλο μυστικότητας αναφορικά με τις έρευνές της, το είδος των πατεντών και τις τεχνολογικές μεθόδους που υιοθετεί, αν και η εξωστρέφειά της έχει αρχίσει να πυκνώνει μετά τη δυναμική είσοδο που έκανε στην αγορά των εμβολίων κατά του κορωνοϊού. Το εμβόλιό της με κωδική ονομασία mRNA-1273 εγκρίθηκε από αυστηρές ρυθμιστικές αρχές όπως του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Μάρτιο του 2021, ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε ανάπτυξη και ξεκίνησαν τις κλινικές δοκιμές για την επόμενη γενιά εμβολίου ενάντια στην COVID-19, με κωδική ονομασία mRNA-1283, το οποίο στοχεύει και κωδικοποιεί κρίσιμα τμήματα της πρωτεϊνικής ακίδας του SARS-CoV-2.

Η εταιρεία των περίπου 1.500 εργαζομένων, δραστηριοποιείται ως επί το πλείστον στους τομείς των μεταδοτικών ασθενειών, της ανοσο-ογκολογίας, της αντιμετώπισης σπάνιων ασθενειών, των καρδιακών παθήσεων και των αυτοάνοσων νοσημάτων. Η Moderna ελέγχεται από τον Γάλλο δισεκατομμυριούχο Στέφαν Μπανσέλ που διαθέτει το 9% του μετοχικού κεφαλαίου και κατέχει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου ενώ επενδυτές είναι πέντε ακόμη συνιδρυτές της. Άξιο μνείας είναι πάντως το γεγονός ότι ο κ. Μπανσέλ μέχρι το έτος 2007 που ανέλαβε την ηγεσία της γαλλικής εταιρείας βιοτεχνολογίας BioMerieux δεν είχε καμία ενασχόληση με το χώρο της υγείας.

Το έτος 2020 τα καθαρά έσοδα της Moderna ανήλθαν στο ποσό των 747 εκατομμυρίων δολαρίων, με την χρηματιστηριακή της αξία ωστόσο να ξεπερνά τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που προκαλεί «πονοκέφαλο» εάν αναλογιστεί κανείς ότι το 2013 η αποτίμηση της εταιρείας στο χρηματιστήριο έφθανε μόλις τα 124 εκατομμύρια δολάρια.

Johnson & Johnson

Η αμερικανική πολυεθνική θεωρείται σήμερα η μεγαλύτερη του χώρου της με καθαρά έσοδα που το 2000 έφθασαν τα 14,7 δισεκατομμύρια δολάρια, το σύνολο του ενεργητικού της έφθασε τα… 170,7 δισεκατομμύρια δολάρια και απασχολεί 132.200 εργαζόμενους. Είναι η 37η μεγαλύτερη εταιρεία στις ΗΠΑ ανεξαρτήτου κλάδου.
Ιδρύθηκε το μακρινό 1886 από τον νεαρό φαρμακοποιό Ρόμπερτ Γουντ Τζόνσον και τους αδελφούς του Τζέιμς και Έντουαρντ, ειδικευόμενη αρχικά στη δημιουργία αποστειρωμένων χειρουργικών εργαλείων. Το 1894 επεκτάθηκε στην παραγωγή εργαλείων που διευκόλυναν τον τοκετό και έριξε στην αγορά ένα από τα πιο πετυχημένα προϊόντα της, την πούδρα για μωρά. Φρόντισε να εξαγοράσει τη μονάδα προϊόντων υγιεινής της Pfizer, την πρώην Warner – Lambert με αποτέλεσμα να αναδειχθεί σε τεράστια δύναμη όσον αφορά το χώρο των προϊόντων περιποίησης. Σήμερα έχει φθάσει στο σημείο να κατέχει 275 θυγατρικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε πάνω από 60 χώρες.

Τα κεντρικά γραφεία της Johnson & Johnson βρίσκονται στο Νιου Μπράνσγουικ του Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ ενώ το τμήμα καταναλωτών εδρεύει στο Σκίλμαν της ίδιας πολιτείας. Μεταξύ άλλων, έχει στην κατοχή της πολλά γνωστά οικιακά φαρμακευτικά προϊόντα και είδη πρώτων βοηθειών, όπως είναι οι επίδεσμοι Band-Aid, τα φάρμακα Tylenol, τα προϊόντα Johnson’s Baby, τα καλλυντικά Neutrogena, το προϊόν Clean & Clear και οι φακούς επαφής Acuvue.

Το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού αναπτύχθηκε από την Janssen Pharmaceutica (την οποία είχε φροντίσει να εξαγοράσει από το 1961) στο Λάιντεν της Ολλανδίας, σε συνεργασία με το ισραηλινό Beth Israel Deaconess Medical Center. Το παρασκεύασμα φέρει την ονομασία «Janssen COVID-19 Vaccine» και χρησιμοποιεί σαν ιικό φορέα έναν ανθρώπινο αδενοϊό. Το εμβόλιο βασίζεται σε έναν ανθρώπινο αδενοϊό που έχει τροποποιηθεί ώστε να περιέχει το γονίδιο για την παραγωγή της πρωτεϊνικής ακίδας του κορονοϊού που προκαλεί την λοίμωξη Covid-19. Ο αδενοϊός που χρησιμοποιείται δεν έχει την δυνατότητα να πολλαπλασιαστεί και δεν προκαλεί κάποια λοίμωξη ενώ πέραν του γεγονότος ότι απαιτείται μια μόνο δόση, στα θετικά του συγκαταλέγεται η χαμηλή τιμή του και το γεγονός ότι δεν χρειάζεται να αποθηκευτεί σε βαθιά κατάψυξη.

Πηγή: newsbeast.gr