Προμηθέας Δεσμώτης: Το «μανιφέστο» του Αισχύλου καθήλωσε το κοινό της Ηλείας

Το Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίας Ήλιδας έριξε αυλαία για φέτος, με την συνταρακτική τραγωδία του Αισχύλου, «Προμηθέας Δεσμώτης», σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη και τον Γιάννη Στάνκογλου στον ομώνυμο ρόλο.

Ο Προμηθέας Δεσμώτης, η μόνη σωζόμενη τραγωδία στην οποία κανένας από τους χαρακτήρες δεν είναι κοινός θνητός, διαφέρει αισθητά από τις υπόλοιπες τραγωδίες του Αισχύλου. Ο ποιητής εδώ μας παρουσιάζει ένα πραγματικό μανιφέστο, ένα αναρχικό κείμενο μέσα από το οποίο αποκαλύπτει τη βαθιά θρησκευτική και σκεπτικιστική ιδιοσυγκρασία του.

Το έργο αυτό θεωρείται το μεσαίο ή από τους περισσότερους το πρώτο μέρος τριλογίας, που συναποτελείται από τα έργα Προμηθεύς λυόμενος και Προμηθεύς πυρφόρος, τα οποία δεν σώζονται. Το θέμα της τραγωδίας είναι η τιμωρία του Τιτάνα Προμηθέα από τον βασιλέα των θεών, στην άκρη του κόσμου, στις αρχές της βασιλείας του Δία και οι βασικοί «ήρωες» είναι θεοί, ένας μύθος απλούς, δηλαδή, για την αριστοτέλεια κριτική και μάλιστα δίχως λύσιν, η οποία επέρχεται, πιθανώς, στον Προμηθέα λυόμενο.

Η παράσταση

Ο Άρης Μπινιάρης έχει φτιάξει πια την δική του ξεχωριστή σκηνοθετική ταυτότητα η οποία αγκάλιασε σφιχτά το αισχύλειο κείμενο. Με σύμμαχο την σπουδαία μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα και συμπαραστάτες τον Φώτη Σιώτα στην μουσική σύνθεση, την Μαγδαληνή Αυγερινού στα σκηνικά και την Εύη Οικονόμου στην επιμέλεια κίνησης και στις χορογραφίες, δημιούργησε την αρμόζουσα στη φρίκη του έργου, ατμόσφαιρα. Ο Γιάννης Στάνκογλου στην καλύτερη στιγμή της καριέρας του, είναι ο Προμηθέας, που το ελληνικό θέατρο ζητούσε να δει εδώ και πολλά χρόνια. Ένας περήφανος επαναστάτης, που δεν λυγίζει στιγμή, παρά μόνο καρτερά την ώρα που θα συντρίψει τον «τύραννο». Ο γενναίος ανθρωπιστής που είναι αποφασισμένος να πολεμήσει για τις ιδέες του με όποιο κόστος. Ολοφάνερα πολύ διαβασμένος, ο καταξιωμένος ηθοποιός, μας χάρισε μια συγκλονιστική ερμηνεία που θα θυμόμαστε. Η Ηρώ Μπέζου ήταν μια θαυμάσια Ιώ, μέσα στο υπέροχο κοστούμι – δημιούργημα της Βασιλικής Σύρμα, το οποίο σε συνδυασμό με την έξοχη κινησιολογία της ηθοποιού κατάφερε να μας μεταφέρει το αίσθημα του μαρτυρίου στο οποίο είχε καταδικαστεί η ηρωίδα. Ο Αλέκος Συσσοβίτης είναι ο Ωκεανός, ένας συμβιβαστικός και συμβιβασμένος εκπρόσωπος της παλιάς γενιάς, σε μια πολύ άρτια και ταυτόχρονα γεμάτη ένταση ερμηνεία. Ο χορός των γυναικών, οι Ωκεανίδες, Αντριάνα Αντρέοβιτς, Δήμητρα Βήττα, Φιόνα Γεωργιάδη, Κατερίνα Δημάτη, Γρηγορία Μεθενίτη, Δώρα Ξαγοράρη, Λεωνή Ξεροβάσιλα, Αλεξία Σαπρανίδου και η «δική μας» Νάνσυ Μπουκλη, είναι χωρίς καμία δόση υπερβολής, από τα καλύτερα σχήματα που έχουν παρουσιασθεί τα τελευταία χρόνια. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές νομίζω πως οι ψίθυροι και οι φωνές τους ακόμη αντηχούν στο μυαλό μου. Στον ρόλο του απρόθυμου Ήφαιστου ο Δαυίδ Μαλτέζε ακολουθεί τις υποδείξεις του συγκρουσιακού Άρη Μπινιάρη ως Κράτος και του αδυσώπητου Κωνσταντίνου Γεωργαλή ως Βία. Τέλος, ο Ιωάννης Παπαζήσης είναι ένας άρτιος Ερμής, που έρχεται να απαιτήσει υποταγή, με μια υπερβολή, -μάλλον- παραπάνω απ’ όσο θα έπρεπε.

«Το μέλλον ανήκει στη λογική»

Ο Άρης Μπινιάρης μας παρουσίασε ίσως τον πιο συνταρακτικό και επαναστατικό Προμηθέα Δεσμώτη στην ιστορία του νεότερου ελληνικού θεάτρου, μένοντας πιστός στα αρχικά νοήματα, τα οποία όμως συνέδεσε με υποδειγματική δεξιοτεχνία. με το παρόν.

Στους περίεργους καιρούς που ζούμε, αντικρίζοντας συχνά την επικράτηση του παραλόγου, ας κρατήσουμε σφιχτά την φράση που ο Προμηθέας, υψωμένος επάνω στα ψηλά βραχώδη όρη του Καυκάσου, διαλαλεί: «το μέλλον δεν ανήκει στη βία, το μέλλον δεν ανήκει στην εξουσία. Στη λογική ανήκει».

Υ.Γ.: Πολλά συγχαρητήρια στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίας Ήλιδας, και στον καλλιτεχνικό του διευθυντή, Βασίλη Καψή για αυτό το ξεχωριστό θεατρικό καλοκαίρι, με τις εκλεκτές επιλογές παραστάσεων και την άρτια διοργάνωση. Και του χρόνου!