Στον σεισμό χάνονται και πλούσιοι και φτωχοί;

 Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να κυριαρχήσει πάνω στις δυνάμεις της φύσης αλλά μπορεί να μειώσει τις καταστροφικές της συνέπειες. Πρέπει να μάθουμε να μην βιάζουμε την φύση αλλά να την υπακούμε» Επικούρος π.Χ., γιατί η φύση τιμωρεί τους παραβάτες» (341-270), της και η ιστορία έχει δείξει ότι πολλές φορές αποβάλλει τα παράσιτα.

«Επικρατεί πανικός. Ο σεισμός ήταν πολύ ισχυρός και επιφανειακός, οπότε όπως καταλαβαίνετε, έχει τρομοκρατηθεί πάρα πολύ ο κόσμος. Έχουν γίνει πάρα πολλές υλικές ζημιές, και έχουν καταρρεύσει παλιά κτίρια και εκκλησίες» ακούω να λέει σε κάποιο κανάλι έντρομος κάτοικος του Αρκαλοχωρίου. Έχοντας ζήσει σεισμούς και σεισμούς δεν  μπορώ παρά να μπω στη θέση του. Να νιώσω την ένταση, την αγωνία, τον φόβο…

Αυτονόητοι και οι συνειρμοί…

Σκέψη πρώτη: Κάπου διάβασα πως το 75% του δομημένου πλούτου στην Ελλάδα είναι κατασκευασμένο πριν το 1985. Αυτό σημαίνει ότι οι σχετικές μελέτες κατασκευής έχουν γίνει με τον πρώτο αντισεισμικό κανονισμό του 1959, ο οποίος θεωρείται εν πολλοίς ξεπερασμένος καθώς δεν λάμβανε υπόψη το ζήτημα της επιτάχυνσης ή σε σημαντικά ποσοστά ακόμα και πριν το 1959.

Το Ηράκλειο λογικά δεν ξεφεύγει από τον γενικό κανόνα του κτιριακού δυναμικού της χώρας που βάσει των στοιχείων, «γερνάει» και δεν είναι επαρκώς σεισμικά θωρακισμένο.

Σκέψη δεύτερη: Γράφαμε πρόσφατα στην «Πατρίς» για μια καταγραφή του ΤΕΕ, για εκατοντάδες κτήρια στην Ηλεία, τα οποία θεωρούνται επικίνδυνα, καθώς εμφανίζουν χαρακτηριστικά ετοιμορροπίας με τις επεμβάσεις σε αυτά να είναι εξαιρετικά δύσκολες και χρονοβόρες αφού στην πλειονότητά τους έχουν σύνθετο ιδιοκτησιακό καθεστώς ή είναι διατηρητέα. Θυμάμαι πως στο παρελθόν από τέτοια κτήρια– πολλά εκ των οποίων βρίσκονται σε κεντρικούς δρόμους – έχουν αποκολληθεί ολόκληρα μπαλκόνια και από θαύμα αποφεύχθηκαν τα χειρότερα.

Σκέψη τρίτη: Πλέον  ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να αντιληφθεί την ανάγκη στατικής αναβάθμισης των κατασκευών. Έχουμε κανονιστικά κείμενα που καλύπτουν αυτές τις περιπτώσεις. Ταυτόχρονα οι σύγχρονοι κανονισμοί, η τεχνολογία και τα προηγμένα υλικά, μας δίνουν τη δυνατότητα να επέμβουμε και να αναβαθμίσουμε την ασφάλεια αυτών των κατασκευών ακόμη και μέχρι το επίπεδο ασφάλειας των σύγχρονων κατασκευών – αυτών που ανεγείρονται τώρα. Κι εδώ προκύπτει ένα «γιατί». Γιατί δεν το κάνουμε; Μήπως γιατί ούτε μία φορά στα προγράμματα «Εξοικονομώ» δεν έχουν μπει οι εργασίες στατικής ενίσχυσης; Ως φαίνεται η Ε.Ε. δεν φαίνεται να ενστερνίζεται τις ανάγκες του ευρωπαϊκού και πιο σεισμογόνου νότου.

Σκέψη τέταρτη. Γράφαμε προ ολίγων μηνών στην «Πατρίς» για  το πρόγραμμα «Διατηρώ», του υπουργείου Περιβάλλοντος, το οποίο είχε ως αντικείμενο την παροχή κινήτρων για τη θωράκιση διατηρητέων κτιρίων. Το υπουργείο φιλοδοξούσε να το εντάξει στη λίστα έργων του Ταμείου Ανάκαμψης, κάτι το οποίο δεν κατέστη εφικτό. Τελικώς εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ με τη σχετική πρόσκληση για τους ιδιοκτήτες να αναμένεται να βγει στον αέρα το πρώτο τρίμηνο του 2022. Στόχος είναι η δαπάνη ανακαίνισης να επιχορηγείται κατά το ήμισυ. Για να δούμε πόσοι θα μπορέσουν να βρουν το άλλο «ήμισυ» που πρέπει να βάλουν από την τσέπη τους…

Και κάπως έτσι έρχεται η πέμπτη σκέψη: Ακόμα και σε υποδειγματικά αναπτυγμένες χώρες όπως η Ιαπωνία, ο σεισμός στην πόλη Κόμπε (24 Ιανουαρίου 1995) απέδειξε ότι τα σπίτια των φτωχών ήταν αυτά που κατέρρευσαν και τους έθαψαν. Οι πλούσιοι έχουν χτίσει πιο στέρεα σπίτια.

Κι αυθόρμητα προκύπτει η έκτη σκέψη ή μάλλον  ένα ακόμα ερώτημα: κατά πόσον η βίαιη καταστροφή, όπως ο σεισμός με τις απώλειες ανθρώπινων ζωών και τον αφανισμό υλικών στοιχείων όπως τα κτήρια κατοικίας και εργασίας, μπορεί να αποτελέσει εργαλείο πολιτικής συνειδητοποίησης και αφορμή μιας ανάλογα βίαιης κοινωνικής αντίδρασης;

Χαρακτηριστική η  περίπτωση του σεισμού της Λισαβόνας το  1755 που ήταν η αρχή αμφισβήτησης της θεοκρατίας  η οποία οδήγησε στην παρακμή της Ιεράς Εξέτασης και την έλευση του ορθολογισμού.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν αυτό της Αργεντινής όπου μπορούμε να πούμε πως ο φοβερός σεισμός της 15ης Ιανουαρίου 1944 που κατέστρεψε την πόλη Σαν Χουάν (Αργεντινή) είχε και σοβαρό πολιτικό αποτέλεσμα. (Βλέπε Έβα Ντουάρτε (Εβίτα) και Χουάν Περόν)

Εν κατακλείδι, τα φυσικά φαινόμενα που μετατρέπονται σε καταστροφές λόγω της ανθρώπινης δράσης αμέλειας ή σκόπιμα δεν μπορεί παρά να αποτελούν θέμα προς διερεύνηση το οποίο έχει αρκετόενδιαφέρον όταν μελετάται σε συνάρτηση με την πολιτική…