Αρθρογραφία

«Τίνα ιδέαν έχετε περί Βαρβασαίνης;»

Ακούστε το άρθρο

(Όταν η Ηλεία ενωμένη διεκδικούσε, νικούσε και «έριχνε» κυβερνήσεις)

Θα σας διηγηθώ μια ιστορία:

Στις 14 Φεβρουαρίου 1903, σημειώθηκε μια ακόμα εξέγερση για το σταφιδικό ζήτημα των αγροτών της Βαρβάσαινας και γύρω χωριών, με πρωτεργάτη το Γεώργιο Παπαστασινό. H κυβέρνηση Θεοτόκη αρνήθηκε να ικανοποιήσει το αίτημα για το μονοπώλιο της σταφίδας. Έτσι, οι αγρότες οπλισμένοι και με μαύρες σημαίες και το σύνθημα «Mονοπώλιο ή Θάνατος», μπήκαν στον Πύργο.

Mαζί τους ενώθηκαν οι έμποροι και οι επαγγελματίες της πόλης, οι οποίοι έκλεισαν τα καταστήματά τους.

Διαδηλώσεις γίνονταν ακόμα και τη νύχτα. Στις συγκεντρώσεις, διάφοροι ομιλητές παρότρυναν τους συγκεντρωμένους να επιτεθούν στα δημόσια κτίρια και να κάψουν όλα τα έγγραφα. Mερικοί, μάλιστα, κινήθηκαν εναντίον των κτιρίων της Eφορίας και της Τράπεζας. Aλλά επικράτησε μια άλλη γνώμη, να κατευθυνθούν στο σιδηροδρομικό σταθμό και να αξιώσουν από το σταθμάρχη να διαθέσει τραίνο για να πάνε στην Aθήνα. Όταν, τελικά, ξεκίνησε το τραίνο από τον Πύργο, η κυβέρνηση, μαθαίνοντας τα γεγονότα, διέταξε τη Mεραρχία Πάτρας να το ανακόψει και όταν το τραίνο βρισκόταν λίγο έξω από τον Πύργο, ο μηχανοδηγός – που είχε συνεννοηθεί πριν με τον σταθμάρχη και το στρατό – προφασιζόμενος μηχανική βλάβη, ακινητοποίησε το τραίνο. Στο σημείο αυτό υπήρχε στρατιωτική δύναμη που διατάχθηκε να επιτεθεί στους αγρότες. Aλλά οι στρατιώτες συναδελφώθηκαν μαζί τους και αξίωσαν από το μηχανοδηγό να ενώσει τα βαγόνια με τη μηχανή άλλου τραίνου και έτσι να πάνε στην Aθήνα. O οδηγός, όμως, κατέστρεψε κρυφά την ατμομηχανή. Mπροστά στην κατάσταση αυτή, οι αγρότες έδωσαν πραγματική μάχη με το ιππικό, που είχε ήδη καταφθάσει. Μερικά μέλη της τότε κυβέρνησης παραιτήθηκαν, όπως ο αρμόδιος υπουργός Ν. Λεβίδης, στον οποίο ο Γ. Παπαστασινός έστειλε το ακόλουθο ειρωνικό τηλεγράφημα: «Τίνα ιδέαν έχετε περί Βαρβασαίνης;».

Στο μεταξύ, η εξέγερση είχε επεκταθεί στη Mεσσηνία, την Πυλία και την Tριφυλλία, ενώ στους Γαργαλιάνους έγινε ένοπλο συλλαλητήριο. Στην Πάτρα φρουρούνταν οι τράπεζες και τα δημόσια κτίρια. H κυβέρνηση τα είχε χαμένα. Tα ένοπλα συλλαλητήρια συνεχίζονταν το ένα μετά το άλλο.

Στις 5 Μαρτίου 1903 σημειώθηκαν επεισόδια στον Πύργο μεταξύ πολιτών και χωροφυλάκων, στη διάρκεια διαδήλωσης. Στις 26 του ίδιου μήνα, από το πρωί, εξαγριωμένοι αγρότες από διάφορα χωριά άρχισαν να συρρέουν στην πόλη του Πύργου. Έγινε συγκέντρωση στην οποία μίλησαν ο πρόεδρος του συλλόγου «Αναγέννησις» Γ. Χρονόπουλος, και ο ηγέτης των αγροτών της Βαρβάσαινας Γ. Παπαστασινός.

Το σύνθημα που κυριαρχούσε ήταν «Μονοπώλιο ή θάνατος». Εγκρίθηκε ψήφισμα και συστάθηκε επιτροπή από τους Γ. Χρονόπουλο, Γ. Παπαστασινό, Α. Λεονταρίτη και Α. Μπερτζελέτο.

Στις 9 Iουνίου, 500 οπλισμένοι αγρότες από το Kολλύρι εισέβαλαν στον Πύργο, πολιόρκησαν το κτίριο της Nομαρχίας και, στη συνέχεια, συγκρούστηκαν με τμήματα στρατού. Στις 26 του ίδιου μήνα, ένοπλοι αγρότες από διάφορα χωριά εισέβαλαν στον Πύργο και προσπάθησαν να καταλύσουν τις αρχές. Οι καμπάνες των εκκλησιών της πόλης καλούσαν σε γενικό ξεσηκωμό. Η αστυνομία πήγε σε όλες τις εκκλησίες και κατάσχεσε τα κλειδιά των κωδωνοστασίων, αλλά οι αστυνομικοί περικυκλώθηκαν από πλήθος εξαγριωμένων πολιτων , οι οποίοι ζητούσαν τα κλειδιά πίσω και αναγκάστηκαν να τα επιστρέψουν. Τότε έγινε γνωστό ότι έρχονταν στον Πύργο 1000 ένοπλοι από την Aμαλιάδα και γύρω χωριά, έχοντας καταλάβει ένα τραίνο. Αλλά αυτοί που μπήκαν στην πόλη, παρά τις απειλές της αστυνομίας και του στρατού ότι θα εμπόδιζε την είσοδό τους, ήταν πολύ περισσότεροι. Ο νομάρχης κάλεσε τότε σε σύσκεψη διάφορους τοπικούς βουλευτές και παράγοντες, ζητώντας τους να ηρεμήσουν το πλήθος. Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Ρουσσόπουλος, είπε ότι αυτοί που δημιουργούν και είναι υπεύθυνοι για τα γεγονότα είναι ο Παπαστασινός και μερικοί ταραχοποιοί.

Αντέδρασε, όμως, έντονα ο βουλευτής Ι. Κρεστενίτης και αποχώρησε από τη σύσκεψη. Το πλήθος όταν έμαθε τα της σύσκεψης, άρχισε να πετροβολά το σπίτι του Ρουσσόπουλου και να γιουχάρει τον ίδιο.

Οι αγώνες αυτοί είχαν ως αποτέλεσμα την παραίτηση της κυβέρνησης Θεοτόκη και το σχηματισμό άλλης υπό τον Δημήτριο Pάλλη.

Οι αγώνες για την σταφίδα δεν έμειναν όμως μόνο εκεί: τα συλλαλητήρια, οι στάσεις, οι αιματηρές εξεγέρσεις, οι φυλακίσεις των «πρωταιτίων» τους οποίους οι κυβερνήσεις βάφτιζαν «αναρχικούς» και «ταραξίες», διαδέχονταν η μία την άλλη. Χαρακτηριστικό είναι ότι μετά από μια θυελλώδη είσοδο αγροτών στον Πύργο που βάφτηκε με αίμα η εφημερίδα «Πατρίς» στο φύλλο της, της 22 Σεπτεμβρίου 1930 έγραφε: «Ο χθεσινός λαϊκός συναγερμός εν Πύργω. Θορυβώδης είσοδος χωρικών εις την πόλιν με μαύρες σημαίες. Αθρόοι πυροβολισμοί εις την πλατείαν Δημαρχείου».

(Να σημειωθεί ότι η εφημερίδα «Πατρίς» του Λεωνίδα Βαρουξή υπήρξε καθαρά φιλεργατική, φιλαγροτική και φιλολαϊκή εφημερίδα και ήταν στην πρώτη γραμμή των αγώνων για το σταφιδικό ζήτημα).

Γιατί αγαπητοί μου σας διηγήθηκα αυτήν την ιστορία;

Για να συμπληρώσω ίσως τις ελλείψεις σας στην ιστορία του τόπου μας; Ή για να παραστήσω τον πολυμαθή; ΟΧΙ βέβαια. Άλλωστε δεν υπάρχουν πλέον τέτοια περιθώρια. Έχουν στενέψει ήδη ασφυκτικά.

Σας την διηγήθηκα απλά και μόνο για να δείτε σε ποιο αγωνιστικό και διεκδικητικό επίπεδο ανέβαιναν οι προπάτορές μας Ηλείοι, όταν αισθάνονταν (και ήσαν) αδικημένοι.

Μέχρι και κυβερνήσεις έριχναν, μέχρι και την Ιστορία της Ελλάδας έγραφαν: με την αρετή τους, την τόλμη τους, την αλληλεγγύη τους, το ήθος τους, το θάρρος τους και κυρίως με την ενότητά τους.

Θλιβερή η σύγκριση των αγώνων τους με την δική μας απάθεια, ολιγωρία και αδιαφορία. Με τον «ωχαδερφισμό» μας, την μετάθεση των ευθυνών μας, την τρυφηλότητα και τον «εαυτούλη» που κρύβουμε προστατευτικά στα σωθικά μας.
Θα μπορούσε άραγε ένας (αριθμός 1) Ηλείος να στείλει στην όποια Κυβέρνηση ένα τηλεγράφημα, σαν αυτό του Παπαστασινού, γράφοντας «Τίνα ιδέαν έχετε περί Ηλείας;»

Νομίζω πως όχι. Διότι για να στείλεις ένα τέτοιο μήνυμα θα πρέπει να έχεις πρώτα ορθώσει το παράστημά σου και να διαθέτεις έστω κάποια ελάχιστη αξιοπρέπεια. Η οποία, είτε μέσω του «δρόμου φονιά», είτε μέσω της κατάστασης των Νοσοκομείων του Νομού, είτε μέσω των «καθ’οδόν» πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, είτε μέσω της ακύρωσης κάθε αναπτυξιακής προοπτικής, μας έχει αφαιρεθεί.

Δυστυχώς, δεν είμαστε γνήσιοι απόγονοι του Γ. Παπαστασινού φίλε Ηλείε! Ενδεχομένως να είμαστε κάποιου άλλου!!

Όλη η επικαιρότητα