Αποδράσεις Αφιερώματα Πολιτισμός

Τα 10 σημαντικότερα αξιοθέατα της Ηλείας

Στο Patrisnews, ξεχωρίσαμε δέκα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα που αξίζει να επισκεφτεί κανείς, στην Ηλεία.
Ακούστε το άρθρο

Ένα ιστορικό ταξίδι από την αρχαιότητα στον μεσαίωνα, κι από την παράδοση στο σημερινό αστικό τοπίο.

Οι διαδρομές στην Ηλειακή Γη, έχουν πολλά χρώματα, ξεχωριστά αρώματα και χιλιάδες μνήμες, κρυμμένες σε μουσεία, κάστρα, σπηλιές και ερείπια σημαντικών μνημείων και ναών.

Εμείς στο Patrisnews, ξεχωρίσαμε δέκα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα που αξίζει να επισκεφτεί κανείς, στην Ηλεία. Με την βοήθεια του ιστοτόπου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, «περιηγηθήκαμε» ψηφιακά στα πιο δημοφιλή και στα λιγότερο γνωστά μουσεία και μνημεία του τόπου μας, και αν και η επιλογή ήταν πολύ δύσκολη (μιας και όλα αξίζουν τουλάχιστον μια επίσκεψη) καταλήξαμε στα εξής:

Αρχαία Ολυμπία

Στη δυτική Πελοπόννησο, στην πανέμορφη κοιλάδα του ποταμού Αλφειού, άνθισε το πιο δοξασμένο ιερό της αρχαίας Ελλάδας, που ήταν αφιερωμένο στον πατέρα των θεών, τον Δία. Απλώνεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του κατάφυτου Κρονίου λόφου, μεταξύ των ποταμών Αλφειού και Κλαδέου, που ενώνονται σε αυτή την περιοχή.

Παρά την απομονωμένη θέση της κοντά στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου, η Ολυμπία καθιερώθηκε στο πανελλήνιο ως το σημαντικότερο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο. Εδώ γεννήθηκαν οι σπουδαιότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, οι Ολυμπιακοί, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Δία, ένας θεσμός με πανελλήνια ακτινοβολία και λάμψη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Η απαρχή της λατρείας και των μυθικών αναμετρήσεων που έλαβαν χώρα στην Ολυμπία χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι τοπικοί μύθοι σχετικά με τον ισχυρό βασιλιά της περιοχής, τον ξακουστό Πέλοπα, και τον ποτάμιο θεό Αλφειό, φανερώνουν τους ισχυρούς δεσμούς του ιερού τόσο με την Ανατολή όσο και με τη Δύση.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας περιλαμβάνει το Ιερό του Δία, με τους ναούς και τα κτήρια που σχετίζονταν άμεσα με τη λατρεία, και διάφορα οικοδομήματα που είχαν κτιστεί γύρω από αυτό, όπως αθλητικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνταν για την προετοιμασία και την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, βοηθητικά κτήρια, χρηστικά και διοικητικά, καθώς και οικοδομήματα κοσμικού χαρακτήρα.

χάρτης του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Ολυμπίας
Το περίλαμπρο και πανελληνίως σεβαστό ιερό του Διός στην Ολυμπία, διέθετε εκτός από τα κτήρια με λατρευτική χρήση, πολλά άλλα με κοσμική χρήση για την εξυπηρέτηση κυρίως των αναγκών που δημιουργούσε η διοργάνωση της μεγάλης εορτής των Ολυμπιακών Αγώνων / Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Η Άλτις, το ιερό άλσος, καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα και μέσα σε αυτή αναπτύσσεται ο πυρήνας του Ιερού, με τους ναούς, τους θησαυρούς και τα σημαντικότερα κτήρια του χώρου. Χωρίζεται από τη γύρω περιοχή με περίβολο, που στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. είχε δύο πύλες στη δυτική πλευρά του και μία στη νότια, ενώ το όριό της στα ανατολικά αποτελεί η Στοά της Ηχούς, που χωρίζει τον ιερό χώρο από το στάδιο. Στη ρωμαϊκή περίοδο ο περίβολος διευρύνθηκε και στη δυτική του πλευρά διαμορφώθηκαν δύο μνημειακά πρόπυλα.

Αίθουσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας
Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας παρουσιάζει τη μακραίωνη ιστορική εξέλιξη του ιερού του Διός της Ολυμπίας ενός από τα λαμπρότερα της αρχαιότητας, κοιτίδα των Ολυμπιακών Αγώνων.

αγαλμα του Ερμη
Τον Απρίλιο του 1877 Γερμανοί ανασκαφείς ανακαλύπτουν στην Ολυμπία, στο Ναό της Ήρας, ένα αξεπέραστης ομορφιάς και συμμετρίας αγαλματικό σύμπλεγμα. Χρονολογείται στο 343 π.Χ, τη μεταβατική περίοδο από την ύστερη κλασική στην πρώιμη ελληνιστική γλυπτική. Πρόκειται για το διάσημο άγαλμα του Ερμή του Πραξιτέλη, που κρατά στην αγκαλιά του τον θεό Διόνυσο σε παιδική ηλικία και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας, σε όλη του τη ακτινοβόλα χάρη. Το σύμπλεγμα θεωρείται ως το μοναδικό διασωθέν πρωτότυπο έργο, που γεννήθηκε από τη σμίλη του Πραξιτέλη και εδώ ολοκληρώνονται τα απολύτως γνωστά για το περίφημο έργο.

Περιλαμβάνει τη μόνιμη έκθεση ευρημάτων από τις ανασκαφές στον ιερό χώρο της Άλτεως, τα οποία χρονολογούνται από τα προϊστορικά έως και τα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Από το σύνολο των, ανεκτίμητης αξίας, εκθεμάτων σημαντικότερη είναι η έκθεση των γλυπτών, για την οποία είναι κυρίως γνωστό το μουσείο, καθώς και η συλλογή χάλκινων αντικειμένων, που είναι η πλουσιότερη στον κόσμο και απαρτίζεται από όπλα, ειδώλια και άλλα αντικείμενα, ενώ ιδιαίτερα σημαντικά είναι και τα ευρήματα της μεγάλης πηλοπλαστικής.

Ναός Επικούριου Απόλλωνα | Βάσσες Φιγαλείας

Στο γυμνό, βραχώδες τοπίο των Βασσών βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους και επιβλητικότερους ναούς της αρχαιότητας, αφιερωμένος στον Επικούριο Απόλλωνα.

Ναός Επικούριου Απόλλωνα

Χαρακτηρίζεται από πλήθος πρωτοτυπιών τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική του διαρρύθμιση, που τον καθιστούν μοναδικό μνημείο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής.

Ο Παυσανίας, μάλιστα, τον θεωρεί το δεύτερο μετά της Τεγέας πελοποννησιακό ναό σε κάλλος και αρμονία (8.41.8).

Η ανέγερσή του τοποθετείται στο 420-400 π.Χ. και αρχιτέκτονάς του θεωρείται ο Ικτίνος, που σε αυτό το δημιούργημά του κατόρθωσε να συνδυάσει πολλά αρχαϊκά χαρακτηριστικά, που επέβαλλε η συντηρητική θρησκευτική παράδοση των Αρκάδων, με τα νέα γνωρίσματα της κλασικής εποχής.

Ο κλασικός ναός έχει θεμελιωθεί πάνω στο φυσικό βράχο, σε ειδικά διαμορφωμένο πλάτωμα. Δεν έχει το συνήθη προσανατολισμό Α-Δ, αλλά Β-Ν, ίσως για λατρευτικούς λόγους, που συνδέονται με την αρκαδική θρησκευτική παράδοση, δεδομένου ότι και άλλοι ναοί στην περιοχή παρουσιάζουν τον ίδιο προσανατολισμό.

Για την κατασκευή του έχει χρησιμοποιηθεί ανοιχτόχρωμος τοπικός ασβεστόλιθος, ενώ ορισμένα μέρη της οροφής, τα κιονόκρανα του σηκού και ο γλυπτός διάκοσμος είναι από μάρμαρο. Ο ναός είναι ο μοναδικός που συνδυάζει στοιχεία των τριών αρχιτεκτονικών ρυθμών της αρχαιότητας. Είναι δωρικός, περίπτερος, δίστυλος εν παραστάσι, με πρόναο, σηκό, άδυτο και οπισθόδομο.

Το ναό περιέτρεχε εξωτερικά δωρική ζωφόρος με ακόσμητες μετόπες και τρίγλυφα, ενώ ανάγλυφη διακόσμηση έφεραν μόνο οι εσωτερικές μετόπες των στενών πλευρών. Οι έξι μετόπες του πρόναου απεικόνιζαν την επιστροφή του Απόλλωνα στον Όλυμπο από τις Υπερβόρειες χώρες, και του οπισθόδομου την αρπαγή των θυγατέρων του Μεσσήνιου βασιλιά Λεύκιππου από τους Διόσκουρους. Τα αετώματα δεν είναι βέβαιο ότι έφεραν γλυπτό διάκοσμο.

Το βασικότερο διακοσμητικό στοιχείο του ναού ήταν η μαρμάρινη ιωνική ζωφόρος, που υπήρχε πάνω από τους ιωνικούς ημικίονες μέσα στο σηκό. Είχε συνολικό μήκος 31 μ. και αποτελείτο από 23 μαρμάρινες πλάκες. Στις 12 απεικονίζεται η Αμαζονομαχία και στις υπόλοιπες 11 η Κενταυρομαχία. Κατά την ανασκαφή του 1812 οι πλάκες βρέθηκαν σκεπασμένες με αρχιτεκτονικά μέλη στο σηκό και το 1815 μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο, όπου και εκτίθενται σήμερα. Γλύπτης της ζωφόρου ίσως ήταν ο Παιώνιος, που φιλοτέχνησε στην Ολυμπία το περίφημο άγαλμα της Νίκης.

Ο ναός εξακολούθησε να χρησιμοποιείται στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, οπότε γίνονταν επιδιορθώσεις στην κεράμωσή του. Η πρώτη σημαντική καταστροφή του σημειώθηκε όταν έπεσε η στέγη του, λόγω της φυσικής φθοράς των ξύλινων δοκών που τη συγκρατούσαν, ενώ σοβαρές ζημιές υπέστη και από την ανθρώπινη επέμβαση, που έγινε για την απόσπαση του μετάλλου των συνδέσμων. Ο ναός ταυτίσθηκε επιτυχώς το 1765 από το Γάλλο αρχιτέκτονα J. Bocher και η πρώτη συστηματική ανασκαφή του έγινε το 1812 από ομάδα αρχαιόφιλων επιστημόνων.

Ανασκαφές και αναστηλωτικές επεμβάσεις ξεκίνησαν το 1902 από την Αρχαιολογική Εταιρεία, ενώ το 1975 συστάθηκε η Επιτροπή Συντηρήσεως του Ναού του Επικουρίου Απόλλωνος, που ανέλαβε τον προγραμματισμό και τη σύνταξη των σχετικών μελετών για τα έργα συντήρησης και αναστήλωσης. Το 1982 έγινε ανασύσταση της επιτροπής και το Υπουργείο Πολιτισμού ανέλαβε συστηματικά το εξαιρετικά δύσκολο έργο αποκατάστασης του μνημείου.

Ναός Επικούριου Απόλλωνα

Από το 1987 ο ναός προστατεύεται από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες με ειδικό στέγαστρο, που θα απομακρυνθεί μετά την ολοκλήρωση των απαραίτητων εργασιών.

Ήλιδα

Πρωτεύουσα του ομώνυμου κράτους των Ηλείων και λίκνο των Ολυμπιακών Αγώνων, η   Ήλιδα γνώρισε ιδιαίτερη ακμή, έχοντας υπό την κηδεμονία της το περίλαμπρο Ιερό του Διός της Ολυμπίας.  Ο βασιλιάς της  Ίφιτος, έπειτα από σχετικό χρησμό αναδιοργάνωσε το 776 π.Χ. τους Ολυμπιακούς Αγώνες και ήταν η Ήλιδα η πόλη που είχε την ευθύνη της τέλεσής τους κατά το μεγαλύτερο διάστημα της υπερχιλιετούς διάρκειάς τους. Η  συμφωνία της Εκεχειρίας που υπέγραψε ο Ίφιτος και ο Νομοθέτης – βασιλιάς της Σπάρτης Λυκούργος που όριζε ως ιερά και απαραβίαστα τα σύνορα της Ήλιδας, εκτόξευσε την αίγλη και σφράγισε τη μετέπειτα τύχη και πορεία του αρχαίου κράτους και της πρωτεύουσάς του.

Αρχαίο Θέατρο Ήλιδας
Με χωμάτινο κοίλο και λίθινη σκηνή, το αρχαίο θέατρο της Ήλιδας, ιδρυμένο στο ΒΑ όριο της αγοράς, είναι το καλύτερα σωζόμενο μνημείο της πόλης που διοργάνωνε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Το θέατρο, η αρχαία αγορά με τις στοές, τα ιερά και δημόσια κτίρια, η κυρίως πόλη με τους δρόμους, τις οικίες, τα καταστήματα, τα εργαστήρια και τα νεκροταφεία, τα πλούσια ευρήματα όλων των περιόδων, μαρτυρούν το λαμπρό παρελθόν της πρωτεύουσας Ήλιδας. Οι ιστορικές πηγές συμπληρώνουν την εικόνα του μεγαλείου, κάνοντας λόγο για αθλητικές εγκαταστάσεις και άλλα λαμπρά μνημεία που βεβαιώνουν ότι η Ήλιδα υπήρξε πολυάνθρωπη και σπουδαία μητρόπολη, με αθλοκεντρικό χαρακτήρα και ρόλο, πιστή θεραπαινίδα και περήφανη οικοδέσποινα των Ολυμπιακών Αγώνων.

Με την κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων (393 μ.Χ.) και εξ’αιτίας των βαρβαρικών επιδρομών (4ος-5ος αι. μ.Χ.) οπότε και η πόλη συρρικώθηκε σημαντικά η ζωή συνεχίζεται, οπότε  μια παλαιοχριστιανική βασιλική κτίζεται πάνω στα ερείπια της Κερκυραϊκής Στοάς. Τέλος, ερημώνεται και εγκαταλείπεται εξαιτίας ισχυρού σεισμού (τέλη 6ου αι. μ.Χ.). Το 19ο αιώνα Ευρωπαίοι περιηγητές εντοπίζουν την Ήλιδα.

Ανασκαφές στην Αρχαία Ήλιδα
Ανασκαφικές εργασίες της δεύτερης περιόδου των συστηματικών ανασκαφών στο χώρο του θεάτρου (πηγή: Ανδρέου/Ανδρέου-Ψυχογιού 2009, 66, εικ. 6)

Με οδηγό τον Παυσανία, οι πρώτες ανασκαφές του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (1910-1914) αποκαλύπτουν δημόσια οικοδομήματα της Αγοράς, ταυτίζουν τη θέση της ακρόπολης και εντοπίζουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις.

Αρχαιολογικό Μουσείο Ήλιδας
Η όψη της ευρύχωρης πλατείας και της κυρίας εισόδου του Αρχαιολογικού Μουσείου Ήλιδας | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ήλιδας, βασισμένο σε βραβευμένη μελέτη του καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. Αναστάσιου Μπίρρη, αποτελεί έργο αναφοράς και σημαντικό κέντρο πολιτισμού για την περιοχή της βόρειας Ηλείας.

Κατασκευάστηκε κατά το χρονικό διάστημα 2002-2004 και εδώ βρήκαν στέγη τα ευρήματα που προέρχονται από τις συστηματικές ανασκαφές στην αρχαία πόλη, όπως και αυτά που προέρχονται από περισυλλογή, παραδόσεις και σωστικές ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο και γύρω από αυτόν.

Το μουσειακό κέλυφος είναι απόλυτα εναρμονισμένο με το τοπίο, με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον όπως το ξύλο και η πέτρα,  ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η μέγιστη λειτουργικότητα, χάρη στο ευρύχωρο εσωτερικό και τις λοιπές απαραίτητες υποδομές (χώροι στάθμευσης, αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αποθήκες, εργαστήρια συντήρησης, κέντρο ελέγχου κλπ).

Αμέσως μετά τη  μεγάλη αίθουσα υποδοχής, ακολουθούν οι εκθεσιακοί χώροι, αποτελούμενοι από τέσσερις αίθουσες με εντυπωσιακά  εκθέματα, αντικείμενα που έχουν βρεθεί κατά τη διάρκεια των συστηματικών και σωστικών ανασκαφών, όπως και των περισυλλογών μέσα στην αρχαία πόλη της Ήλιδας αλλά και σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων γύρω από αυτήν.

Αρχαιολογικό Μουσείο Ήλιδας

Το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δάπεδο του 3ου αι. μ.Χ. με τα σύμβολα των Μουσών και τους άθλους του Ηρακλή, το μαρμάρινο άγαλμα του Ερμή που προσομοιάζει στον Ερμή του Πραξιτέλους της Ολυμπίας, οι χάλκινες τεφροδόχες υδρίες με τις περίτεχνες λαβές είναι ορισμένα από τα ξεχωριστά εκθέματα του Μουσείου της Ήλιδας.

Παράκτιο Ρωμαϊκό Λουτρό Σκαφιδιάς

Η ανασκαφική διερεύνηση του λουτρού, τα ερείπια του οποίου διατηρήθηκαν ορατά από την αρχαιότητα ως και την εποχή μας, διενεργήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία τη διετία 2006 – 2007 και οδήγησε στην πλήρη του αποκάλυψη. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του λουτρού της Σκαφιδιάς ήταν η πολυτέλεια που του προσέδιδαν ο εξαιρετικής ποιότητας ψηφιδωτός διάκοσμος των δαπέδων του σε συνδυασμό με τις ορθομαρμαρώσεις και τα χρώματα στους τοίχους.

Στον σύγχρονο οικισμό της Σκαφιδιάς Ηλείας, σε θέση που γειτνιάζει με τον οικισμό, σώζονται επί της ακτής του Ιονίου τα λείψανα μεγάλου και πολυτελούς δημόσιου λουτρικού συγκροτήματος των ρωμαϊκών χρόνων. | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Στα ψηφιδωτά δάπεδα η θεματολογία ποικίλλει, περιλαμβάνοντας πολύχρωμα φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα, όπως τεμνόμενοι ρόμβοι εγγεγραμμένοι σε ορθογώνια με λευκό βάθος, ταινίες, κάνθαροι και βλαστόσπειρες από όπου εκφύονται φύλλα κισσού, ρόμβους και κύκλους.

Ρωμαϊκά Λουτρά Φειάς, Σκαφιδιά., Πύργος
Φωτογραφία: vytinaiika.blogspot

Σε ένα από τα μεγαλύτερα δωμάτια, στο κέντρο περίπου του συγκροτήματος, αποκαλύφθηκε σε αποσπασματική κατάσταση διατήρησης ψηφιδωτό δάπεδο όπου σε ζώνη πλησίον του τοίχου απεικονίζονται δελφίνια στη σειρά.

Μυκηναϊκό Νεκροταφείο Δάφνης Ηλείας

Το νεκροταφείο είναι οργανωμένο σε δύο συστάδες. Οι δώδεκα συνολικά θαλαμωτοί τάφοι που έχουν ανασκαφεί, είναι ανοιγμένοι στο ωχροκίτρινο μαλακό και συμπαγές έδαφος και έχουν προσανατολισμό Α-Δ.

Βρίσκεται στη θέση “Λακκαθέλα”, ΒΑ της σημερινής κοινότητας. Πρόκειται για νεκροταφείο με δώδεκα συνολικά θαλαμωτούς τάφους που αναπτύσσονται σε δύο συστάδες στο ψηλότερο σημείο της πλαγιάς λόφου. Οι τάφοι που χρονολογούνται στην ΥΕ ΙΙΙ περιόδο, βρέθηκαν ασύλητοι και απέδωσαν πλούσια ευρήματα σε κεραμική, οπλισμό και κοσμήματα από ημιπολύτιμους λίθους και υαλόμαζα. | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Οι τάφοι έχουν δρόμο που στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζει κατωφέρεια προς την είσοδο. Το μήκος του κυμαίνεται από 2,10 έως 6 μ., ενώ το πλάτος από 1,30 έως 1,65 μ. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν λαξευθεί στα τοιχώματα του δρόμου κόγχες.

Οι τάφοι διατηρούν την πρόσοψή τους που έχει ως επί το πλείστον επιμελώς κατεργασμένο μέτωπο. Η είσοδος που ήταν φραγμένη με ξερολιθιά, έχει ύψος που κυμαίνεται από 0,65 έως 1,10 μ. και πλάτος από 0,60 έως 0,94 μ. Ο θάλαμος είναι σχεδόν κυκλικός ή ελλειψοειδής με διάμετρο από 2 έως 3,85 μ.

Στο εσωτερικό των τάφων βρέθηκαν πολλαπλές ταφές, ενώ δεν παρατηρήθηκαν ανακομιδές. Οι νεκροί ήταν τοποθετημένοι σε συνεσταλμένη στάση και είχαν το κεφάλι τους προς τα δυτικά.

Στα κτερίσματα κυριαρχούν τα πήλινα αγγεία, ενώ βρέθηκαν επίσης πήλινα και λίθινα σφονδύλια, χάνδρες από διάφορα υλικά (υαλόμαζα, φαγεντιανή, κ.ά.), όπλα, λίγοι σφραγιδόλιθοι και λίγα κοσμήματα.

Αρχαία Φειά – Ποντικόκαστρο

Καθ’ολη τη διάρκεια της αρχαιότητας, το λιμάνι της Φειάς λειτουργούσε ως σημαντική πύλη ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες μέσω της οποίας διακινούνταν με φυσιολογική ροή άνθρωποι και αγαθά από και προς το κράτος των Ηλείων. Ωστόσο, η εικόνα αυτή άλλαζε κάθε τέσσερα χρόνια, το καλοκαίρι της Ολυμπιακής χρονιάς, καθώς πλησίαζε η εποχή της τέλεσης των αγώνων.

Το λιμάνι και πολίχνη της Φειάς, όπως και της Κυλλήνης βορειότερα, υποδέχονταν τα πλήθη των Ελλήνων που προσέρχονταν αθρόα στην ιερή γη της Ηλείας με πλοία της εποχής και με προέλευση την ηπειρωτική Ελλάδα και τις πολυάριθμες αποικίες ανά την Μεσόγειο, προκειμένου να λάβουν μέρος στην μεγαλοπρεπή θρησκευτική πανήγυρη προς τιμήν του Διός στο περιλάλητο ιερό της Ολυμπίας.

Στη βυζαντινή περίοδο το οικοδομικό υλικό της αρχαίας ακρόπολης χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή κάστρου, στα κατώτερα μέρη της τοιχοποιίας του οποίου διατηρήθηκε το αρχαίο τείχος με εμφανή τα ίχνη επισκευής του από τους μετέπειτα (από το 1204 και εξής) φράγκους κατακτητές του.

Το Ποντικόκαστρο

Το φρούριο είναι γνωστό στις πηγές ως Ποντικόκαστρο (πρώτη μνεία το 1111), ονομασία την οποία οφείλει κατά μια ερμηνεία στον πόντο, το προσηγορικό των θαλασσών (ποντικό, παραθαλάσσιο κάστρο) ή κατά μια άλλη εκδοχή στην ομοιότητα της κάτοψης του λόφου με ποντικό.

Αρχαίο Θέατρο Πλατιάνας

Το θέατρο της Πλατιάνας είναι χτισμένο στην ανατολική απόληξη του όρους Λαπίθα, στα νότια της ομώνυμης κοινότητας, του Δήμου Κρεστένων- Ανδρίτσαινας, του Νομού Ηλείας.

Το θέατρο χρονολογείται σε δύο φάσεις. Tο κοίλο χρονολογείται στον 4ο αι. π.x, ενώ το σκηνικό οικοδόμημα χρονολογείται στο 245 π.x.

Όπως σώζεται σήμερα, το θέατρο παρουσιάζει την τριμερή χαρακτηριστική διάρθρωση των ελληνιστικών θεάτρων: κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα.

Αρχαίο θέατρο Πλατιάνας – Αίπυος
Αεροφωτογραφία του αρχαίου θεάτρου της Πλατιάνας, (πιθανόν της πόλης Αίπυ ή Τυπανέαι των ιστορικών πηγών) στην κορυφή βραχώδους τειχισμένου λόφου. | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Σήμερα διατηρείται μόνο τμήμα της σκηνής και του κοίλου, ενώ σε καλή κατάσταση σώζεται ο αρχαίος αναλημματικός τοίχος του θεάτρου και στην αρχική θέση του ένας θρόνος από τις προεδρείες. Το σωζόμενο κοίλο έχει διάμετρο 34,5μ.Το μνημείο παρουσιάζει σήμερα τη μορφή μεγάλου ερειπιώνα . Αποτελεί το δεύτερο σωζόμενο μνημείο της συγκεκριμένης κατηγορίας στο Νομό Ηλείας , μετά από το θέατρο της αρχαίας Ήλιδας.

Η πόλη είχε πιθανόν εγκαταλειφθεί έως τον 2ο αι. μ.Χ., καθώς δεν μνημονεύεται από τον περιηγητή Παυσανία. Για την ταύτισή της έχουν προταθεί οι πόλεις της αρχαίας Τριφυλίας Τυπανέαι και Ύπανα, οι οποίες μνημονεύονται από τον Πολύβιο σε σχέση με την εισβολή του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου του Β΄ στην περιοχή κατά τη διάρκεια του Συμμαχικού πολέμου(220-217 μ.χ), καθώς και από άλλες αρχαίες πηγές και επιγραφικές μαρτυρίες. Η ταύτιση της θέσης με αρχαία πόλη δεν είναι ακόμη απολύτως ασφαλής, μελλοντικές ωστόσο έρευνες και ευρήματα μπορούν να συνδράμουν προς την κατεύθυνση αυτή. Από την ανεύρεση λίθινων τεχνέργων κατά τη διάρκεια εργασιών αποψίλωσης στην κορυφή και στα πρανή του λόφου εικάζεται πως η θέση είχε και προϊστορικές φάσεις κατοίκησης.

Νεκροταφείο ύστερων αρχαϊκών και κλασικών χρόνων Σταφιδοκάμπου

Ο αρχαιολογικός χώρος του Σταφιδοκάμπου βρίσκεται εντός των ορίων του ομώνυμου οικισμού στην εύφορη πεδιάδα του Πηνειού ποταμού.

Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Ως τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν άγνωστος ως θέση όταν, κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών για την εγκατάσταση του δικτύου ύδρευσης της κοινότητας, ήρθαν στο φως αρχαιολογικά ταφικά κατάλοιπα (ταφικός πίθος, κεραμοσκεπείς και λακκοειδείς τάφοι, πυρές).

Νεκροταφείο Σταφιδόκαμπου
Την άνοιξη του 1993, κατά την διάνοιξη θεμελίων για την ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου στην κοινότητα του Σκαφιδοκάμπου, αποκαλύφθηκε τμήμα νεκροταφείου ύστερων αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, έκτασης περίπου 200 τ.μ. Πέραν των πολυάριθμων και ποικίλης τυπολογίας ταφών, το πιο εντυπωσιακό μνημείο που ήρθε στο φως είναι ο κιβωτιόσχημος τάφος από ογκώδεις λιθόπλινθους από πωρόλιθο. | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Την άνοιξη του 1993, στο πλαίσιο ενός άλλου έργου, την διάνοιξη θεμελίων για την ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου στην κοινότητα του Σκαφιδοκάμπου, αποκαλύφθηκε τμήμα νεκροταφείου ύστερων αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, έκτασης περίπου 200 τ.μ. Το νεκροταφείο εκτείνεται προς ΒΒΔ, όπου το κέντρο της σύγχρονης κοινότητας. Φαίνεται μάλιστα πως οι οικίες και οι λοιπές υποδομές της κοινότητας έχουν ανεγερθεί επί του αρχαίου νεκροταφείου.

Κάστρο Χλεμούτσι

Χτισμένο σε θέση στρατηγική, με εκτεταμένη θέα στον κάμπο της Ηλείας και στο Ιόνιο πέλαγος, προστάτευε την πρωτεύουσα του πριγκιπάτου της Αχαΐας Ανδραβίδα και το σημαντικό λιμάνι της Γλαρέντζας.

Το νέο κάστρο ονομάστηκε από τους ιδρυτές του Clermont, από όπου και η  παραφθορά Χλεμούτσι στα ελληνικά, ενώ οι Ενετοί αργότερα το αποκαλούσαν Castel Tornese, επειδή θεωρήθηκε λανθασμένα πως εδώ βρισκόταν το φράγκικο νομισματοκοπείο των τορνεσίων.

Κάστρο Χλεμούτσι
Το κάστρο Χλεμούτσι ιδρύθηκε το 1220-1223 από τον ηγεμόνα Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο και αποτέλεσε το ισχυρότερο φρούριο του φράγκικου πριγκηπάτου της Αχαΐας, που γνώρισε ιδιαίτερη ακμή κατά την εποχή των Βιλλεαρδουίνων. | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Το κάστρο αποτελείται από δύο περιβόλους. Ο εξωτερικός περίβολος είναι πολυγωνικός και ενισχύει την οχύρωση στις ομαλότερες πλαγιές του λόφου.

Στα νοτιοανατολικά, στο ψηλότερο σημείο του λόφου, υψώνεται ο εσωτερικός περίβολος, εξαγωνικός, που διαμορφώνεται με σειρά θολωτών αιθουσών γύρω από μια μεγάλη κεντρική αυλή. Στους χώρους του εσωτερικού περιβόλου βρισκόταν η κατοικία του καστελλάνου ή του πρίγκηπα, χώροι υποδοχής, μαγειρεία και κατάλυμα για την φρουρά.

Μουσείο Κάστρου Χλεμούτσι
Μουσείο Κάστρου Χλεμούτσι | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Το Μουσείο Κάστρου Χλεμούτσι/Clermont στεγάζεται στον εσωτερικό περίβολο του ομώνυμου αρχαιολογικού χώρου, στο Δήμο Ανδραβίδας – Κυλλήνης. Ηλείας, συμπληρώνοντας το μουσειακό και αρχαιολογικό χάρτη της περιοχής. Αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποτελεί ένα ”ανοικτό μουσείο”, όπου το κέλυφος του μουσειακού χώρου συνιστά και το σημαντικότερο έκθεμά του.

Η έκθεση επικεντρώνεται στην ενδιαφέρουσα και κρίσιμη ιστορικά περίοδο του Πριγκιπάτου της Αχαϊας (13ος-15ος αι. μ.Χ.), στην οποία εντάσσεται και το κέλυφος του μουσειακού χώρου, το κάστρο Χλεμούτσι.

Στόχος της είναι η προβολή της Φραγκοκρατίας στη μεσαιωνική Ελλάδα με έμφαση στη φράγκικη Ηλεία, μέσω του πλούσιου αρχαιολογικού αποθέματος, που προέρχεται κυρίως από ανασκαφές σε μεσαιωνικές θέσεις της περιοχής.

Το μεσαιωνικό Κάστρο της Γλαρέντζας

Η Γλαρέντζα (Clarentia, Clarence) βρίσκεται, στο βορειοδυτικό άκρο της δυτικότερης χερσονήσου του Μοριά, στη θέση Παλαιόκαστρο, δυτικά της σύγχρονης Κυλλήνης. Ιδρύθηκε από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο, λίγο μετά τα μέσα του 13ου αι. για να αποτελέσει τη βασική σκάλα για τα πλοία του Πριγκιπάτου της Αχαΐας.

Η Γλαρέντζα ήταν το επίνειο της Ανδραβίδας, πρωτεύουσας του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. και απέχει ελάχιστα από το επιβλητικό κάστρο Χλεμούτσι, με το οποίο έχει και οπτική επαφή. | Φωτογραφία: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας

Τάχιστα αναδεικνύεται ως το σημαντικότερο οικονομικό και αστικό κέντρο της σταυροφορικής ηγεμονίας με διεθνή ακτινοβολία.

Κάστρο Γλαρέντζας
Φωτογραφία: kastrochlemoutsi.blogspot

Διέθετε νοσοκομείο, τράπεζες και κτήρια για την εξυπηρέτηση των ναυτιλλομένων, ενώ το νομισματοκοπείο, το οποίο κόβει denier tournois μέχρι το 1353.

Καλές περιηγήσεις σε όλους σας! 

Αφήστε μια απάντηση

Όλη η επικαιρότητα