Αρθρογραφία

Αυτογνωσία: Η Βάση της ολοκληρωμένης Προσωπικότητας

Ακούστε το άρθρο

Είναι αναντίρρητη αλήθεια ότι η πορεία του ανθρώπου για την έρευνα του εσωτερικού κόσμου  απαίτησε Ηράκλεια και χρονοβόρα προσπάθεια και η απόκτηση και συσσώρευση των αναγκαίων γνώσεων τη βάση για την πρόοδο και τον πολιτισμό. Αν όμως η φύση κρύβει ζηλότυπα και αποκαλύπτει δύσκολα τα μυστικά της στον άνθρωπο ,μ’ ανάλογη ,αν όχι μεγαλύτερη δυσκολία ,αποκαλύπτει σε αυτόν τα μυστικά της ανθρώπινης ψυχής .Αυτογνωσία είναι η γνώση του εαυτού μας που προέρχεται από την ευσυνειδησία ,είναι δηλαδή η σαφής και ακριβής αντίληψη των προτερημάτων και ελαττωμάτων μας .Στο σημείο αυτό υπογραμμίζουμε ότι η στροφή της φιλοσοφικής έρευνας από τον έξω κόσμο στον ίδιο τον άνθρωπο γίνεται με τους Σοφιστές και τον Σωκράτη που θέτουν στο επίκεντρο της φιλοσοφικής έρευνας το ανθρωπολογικό πρόβλημα Βέβαια τη μεγαλύτερη δυσκολία για τη γνώση του ανθρώπου αποτελεί το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος είναι και μια ξεχωριστή περίπτωση δύσκολη και περίπλοκη στην έρευνά της. Από τη στιγμή που θ’ αρχίσει ο άνθρωπος να ερευνά τον εαυτό του που θα συναισθανθεί ότι αποτελεί αυθύπαρκτη αξία που πρέπει να κατακτήσει τις κορυφές της τελειότητας, πετυχαίνει και πραγματοποιεί τα πρώτα βήματα της αυτογνωσίας. Από το σημείο αυτό και πέρα χρειάζεται όπως είναι φυσικό ,σκληρός και μακροχρόνιος αγώνας για την τελική επίτευξη του στόχου του ,αφού κατά τον Θαλή ‘χαλεπόν εαυτόν γνώναι’. Απαιτείται μακριά και επίπονη πορεία για να γνωρίσει ο άνθρωπος σε βάθος τον εαυτό του ,με στόχο και τη δική του ωφέλεια και των άλλων.

Μπορούμε με έμφαση να τονίσουμε ότι ανασχετικοί παράγοντες στη γνώση του εαυτού μας είναι ο υπερφίαλος εγωισμός και η παθολογική φιλαυτία. Ο εγωισμός συσκοτίζει την αλήθεια, κρίνει τα σφάλματα με ασυγχώρητη επιείκεια ,συγκατανεύει στις ηθικές παλινδρομήσεις και παρέχει στον άνθρωπο το ‘συγχωροχάρτι’ της απαλλαγής του από κάθε ευθύνη για τις έκνομες πράξεις του. Τυφλωμένος από το πάθος του εγωισμού του ο άνθρωπος βλέπει στον εαυτό του αρετές και προτερήματα, τη στιγμή που φορτώνει στους άλλους κάθε ελάττωμα και κακία.  Ένας τέτοιος άνθρωπος παίρνει οριστικό διαζύγιο από την αυτογνωσία ,που απαιτεί ειλικρίνεια σοβαρότητα ,ταπεινοφροσύνη ,τιμιότητα και αναγνώριση των σφαλμάτων μας .Προσθέτουμε ακόμα πως το σύμπλεγμα της ανωτερότητας αποτελεί φραγμό στην ανθρώπινη ενδοσκόπηση ,υπεραπλουστεύει τη σοβαρότητα των προβλημάτων και ζημιώνει άτομα και κοινωνικά σύνολα .Η υπερεκτίμηση των  σωματικών και πνευματικών μας δυνάμεων ωθεί στην ανάληψη έργων που ξεπερνούν κάθε δυνατότητα πραγματοποίησης ,οδηγώντας έτσι σε παταγώδη αποτυχία. Τα ίδια όμως δυσάρεστα αποτελέσματα μπορεί να έχει και η υποτίμηση των δυνάμεών μας. Βάζει με αυτόν τον τρόπο στο περιθώριο τον εαυτό του από έλλειψη εμπιστοσύνης προς τις δυνάμεις του. Η επιμονή και η αδιάλειπτη άσκηση, η ανάπτυξη των αρετών, η απολύτρωση από την άγνοια και η ηθικοπνευματική καθαρότητα αποτελούν τις ασφαλέστερες βάσεις και τα δραστικότερα μέσα για την ολοκλήρωση του ανθρώπου .Ο εφησυχασμός και η ηθική απάθεια ζημιώνουν αφάνταστα τον άνθρωπο και τον στερούν από τις ιδιότητες του έλλογου όντος. Γι’αυτό το λόγο η προσπάθεια για την συγκάλυψη των σφαλμάτων μας  είναι όχι μόνο αδύνατη αλλά και ηθικά ανεπίτρεπτη αφού  η μελλοντική τους αποκάλυψη θα μας υποβιβάσει και θα μας γελοιοποιήσει. Παρόλα αυτά όμως  η προσπάθεια για συγκάλυψη των σφαλμάτων μας αποτελεί ένα συνηθισμένο φαινόμενο της εποχής μας, αφού οι άνθρωποι δε διαθέτουν το ψυχικό σθένος να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και να κρίνουν αντικειμενικά τον εαυτό τους .Στο σημείο αυτό αναφέρουμε ότι η ευθύνη βαρύνει και τους ανθρώπους του περιβάλλοντός μας που για να φανούν αρεστοί  βάζουν φραγμό στον αυτοέλεγχο, κολακεύοντας τις αδυναμίες μας .Η ‘υπερβολική αγάπη των γονιών και συγγενών, ο φόβος διατάραξης των φιλικών σχέσεων από την άσκηση δίκαιης κριτικής, η κολακεία, η υποκρισία και το προσωπικό συμφέρον τορπιλίζουν και ναρκοθετούν κάθε επιθυμία για αυτογνωσία. Η κακή οικογενειακή αγωγή και η μηδαμινή σχεδόν προσφορά  του σχολείου στον τομέα της αληθινής ενδοσκόπησης του νέου, τον πληγώνουν αφάνταστα αφού καλλιεργούνται ο φιλοτομαρισμός, η επιπολαιότητα, ο εγωισμός,  ο ατομικισμός ,η δειλία, ο φόβος και η αστάθεια του χαρακτήρα. Αποτελεί χρέος επιτακτικό κάθε ατόμου να λέει την αλήθεια, που είναι σε θέση να απελευθερώσει τον άνθρωπο. Κάθε άνθρωπος πρέπει αρχικά να γνωρίσει τον εαυτό του ,την αντοχή του ,την εμβέλεια της μνήμης του ,της κρίσης και της αντίληψής του και στη συνέχεια  σταθμίζοντας τα πράγματα με αντικειμενικότητα να προχωρά στην πρακτική δραστηριότητα. Η επιτυχία στον επαγγελματικό τομέα επιβάλλει τα παραπάνω αν δε θέλει ο άνθρωπος να οδηγηθεί σε παταγώδη αποτυχία, να ζήσει με άγχος και να γελοιοποιηθεί .Η σημερινή κοινωνία είναι αδιάψευστος μάρτυρας μεγάλου πλήθους γελοίων τύπων που είτε από εύνοια της τύχης είτε από άλλους παράγοντες έχουν καταλάβει πόστα αξιοζήλευτα με αποτέλεσμα να καταταλαιπωρούν και να βασανίζουν όλους αυτούς με τους οποίους έρχονται σε άμεση επαφή και επικοινωνία .Καταφαίνεται λοιπόν ότι η αυτογνωσία αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της προόδου και είναι πάντα καρπός της αυτοκριτικής και του αυτοελέγχου .Στην αυτογνωσία οφείλεται κάθε πολιτιστικό επίτευγμα και κάθε λαμπρό έργο .Ας έχουμε υπόψη μας ότι η επιτυχία στον επαγγελματικό τομέα, η αναγνώριση της αξίας μας και η ευτυχία στη ζωή μας, εξαρτώνται από το μέγεθος της αυτογνωσίας και του εναρμονισμού της δράσης με τις υπάρχουσες δυνάμεις. Ο αγώνας για την κατάκτησή της είναι αγώνας ηθικής τελείωσης και συνεπάγεται απειράριθμες δυσκολίες.

Όλη η επικαιρότητα