Ακρίβεια: «Στενάζουν» τα νοικοκυριά – Αγοράζουν μόνο τα απαραίτητα οι Ηλείοι

Ρεπορτάζ: Γιώργος Μικελόπουλος, Πηγή Γιακουμέλου

Με τον πληθωρισμό στα ύψη και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών να συρρικνώνεται, σε νέο καταναλωτικό trend εξελίσσεται η υπηρεσία «Αγόρασε τώρα – Πλήρωσε αργότερα» (Buy Now Pay Later-BNPL) που επιτρέπει στον καταναλωτή να πραγματοποιεί αγορές με δόσεις από το e-commerce και από φυσικά καταστήματα αλλά να πληρώνει για αυτές σε δεύτερο χρόνο, συχνά άτοκα. Η υπηρεσία BNPL, ανταποκρινόμενη στις νέες αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών, έχει ξεκινήσει να παρέχεται και στην ελληνική αγορά μέσω fintech εταιρειών που υπόσχονται διευκολύνσεις στην αγορά προϊόντων σε συνεργασία με μεγάλους ομίλους λιανικής.

Πώς έχει αλλάξει όμως ο Έλληνας καταναλωτής και οι αγοραστικές του συνήθειες τα δύο τελευταία χρόνια; Όπως εξηγεί μιλώντας στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Θάνος Μαύρος, Εταίρος, Συμβουλευτικές Υπηρεσίες ΕΥ Ελλάδος, Επικεφαλής Τομέα Καταναλωτικών Προϊόντων και Λιανεμπορίου της EY στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, την τελευταία διετία, βιώσαμε, σε ολόκληρο τον κόσμο, δύο αλλεπάλληλα «σοκ».

«Ο Έλληνας καταναλωτής, όπως και οι περισσότεροι καταναλωτές διεθνώς, φαίνεται να υιοθετεί μία συνολική στάση “αναμονής” και “αυτοπεριορισμού”, επιλέγοντας να μειώσει την κατανάλωση, τουλάχιστον προσωρινά, μέχρι να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο και να λήξει η φάση της παγκόσμιας αβεβαιότητας που βιώνει» επισημαίνει ο κ. Μαύρος.

Οι online αγορές ήρθαν για να μείνουν

Εστιάζοντας στο ηλεκτρονικό εμπόριο και τη δυναμική που παρουσιάζει, ο κ. Μαύρος επισημαίνει ότι παρότι υπάρχει μία σταδιακή επιστροφή στα φυσικά καταστήματα (το ποσοστό όσων επισκέπτονται λιγότερο συχνά τα φυσικά καταστήματα μειώθηκε στο 36% από 59% το 2021), είναι σαφές ότι οι online αγορές ήρθαν για να μείνουν. Στη φετινή έρευνα, πάνω από τους μισούς (57%) τοποθετούνται θετικά απέναντι στις διαδικτυακές αγορές, και είναι σημαντικό ότι το ποσοστό αυτό δεν αφορά μόνο τους νέους, αλλά όλες τις ηλικιακές ομάδες και κοινωνικές τάξεις.

Όταν ρωτήθηκαν πως θα κάνουν τις αγορές τους ή θα αναζητήσουν προσφορές κατά το επόμενο μεγάλο εκπτωτικό γεγονός, μόλις 7% απάντησαν «κυρίως ή μόνο σε φυσικά καταστήματα». Ωστόσο, μια ισχυρή μειοψηφία παραμένει επιφυλακτική απέναντι στις διαδικτυακές αγορές, περισσότερο στα τρόφιμα και είδη σουπερμάρκετ και σε μικρότερο βαθμό, στα αγαθά διαρκείας. Είναι θετικό ότι, μετά την απότομη προσαρμογή του 2020-2021, η αγορά φαίνεται να ξεπερνά πολλά από τα αρχικά προβλήματα που προβλημάτιζαν τους καταναλωτές σε σχέση με τις online αγορές. Ιδιαίτερα, οι αργοί χρόνοι παράδοσης και η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων που προβλημάτιζαν πέρσι το 49% και 37% των καταναλωτών αντίστοιχα, ανησυχούν σήμερα μόλις έναν στους πέντε. Εξακολουθούν, όμως, να λειτουργούν αποτρεπτικά το υψηλό κόστος παράδοσης (42%) και η δυσκολία στην αλλαγή προϊόντων (29%). Από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι το 55% των καταναλωτών δηλώνουν ότι περνούν περισσότερο χρόνο στο σπίτι. Τα ζητήματα της υγείας εξακολουθούν να προβληματίζουν τους Έλληνες καταναλωτές, οι ανησυχίες, όμως, έχουν υποχωρήσει σε σχέση με πέρσι, καθώς επισκιάζονται σε μεγάλο βαθμό από τα οικονομικά προβλήματα.

Οι ανησυχίες για την υγεία βρίσκονται πλέον στην τρίτη θέση, μετά το κόστος διαβίωσης και τα οικονομικά, ενώ, είναι ενδιαφέρον, ότι η ψυχική υγεία ανησυχεί εξίσου με τη σωματική. Επίσης, η στάση των Ελλήνων απέναντι στα ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης είναι πιο περίπλοκη. Ένας στους τρεις ερωτώμενους (38%) θεωρεί τη βιώσιμη ανάπτυξη σημαντικό παράγοντα κατά τη λήψη αγοραστικών αποφάσεων σήμερα, ενώ, μακροπρόθεσμα, μέσω των επιλογών τους, δύο στους τρεις (64%) δείχνουν να τους απασχολεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των αγορών τους. Δηλώνουν, επίσης, ότι προσπαθούν να εφαρμόσουν οι ίδιοι έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής, σε αντίστοιχα ποσοστά με το παγκόσμιο δείγμα, αν και αρκετές από τις απαντήσεις τους δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται από τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία. Προβληματίζονται, όμως, για μια σειρά από παράγοντες που τους αποτρέπουν από την αγορά βιώσιμων προϊόντων, όπως – κυρίως – η υψηλή τιμή (74%), αλλά και η αξιοπιστία των πληροφοριών και ισχυρισμών που προβάλλουν σχετικά οι επιχειρήσεις.

«Αδειάζει» το καλάθι της νοικοκυράς

Κανένα σημάδι αποκλιμάκωσης των ανατιμήσεων σε βασικές κατηγορίες τροφίμων, όπως τα γαλακτοκομικά και το κρέας, δεν φαίνεται να υπάρχει στον ορίζοντα, με τα προϊόντα που «γεμίζουν» το καθημερινό τραπέζι, να έχουν πάρει εδώ και πολύ καιρό την ανηφόρα. Από τη μία οι επαγγελματίες του χώρου που προσπαθούν να «απορροφήσουν» τις όποιες αυξήσεις και από την άλλη οι καταναλωτές που μειώνουν όλο και περισσότερο τις ποσότητες που αγοράζουν, φαίνεται πως η ακρίβεια αποτελεί πλέον «αγκάθι» στην οικονομία της χώρας. Η ίδια εικόνα επικρατεί και σε τοπικό επίπεδο, καθώς και στην Ηλεία, το καλάθι της νοικοκυράς ολοένα και μειώνεται καθώς οι καταναλωτές αφενός ψωνίζουν λιγότερα είδη και αφετέρου προσπαθούν να αγοράζουν μόνο τα απολύτως απαραίτητα για το καθημερινό τραπέζι. Αυτή είναι μια κατάσταση που έχει ξεκινήσει εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ και μέσα στο καλοκαίρι οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα συνεχίστηκαν με νέες αυξήσεις να καταγράφονται και τον Σεπτέμβριο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Αύγουστο, ο δείκτης τιμών καταναλωτή στην κατηγορία διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά αυξήθηκε κατά 13,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρσι και κατά 1,3% σε σύγκριση με τον Ιούλιο. Μέσα σε έναν μήνα, από Ιούλιο έως Αύγουστο οι κατηγορίες τροφίμων με τις μεγαλύτερες αυξήσεις ήταν τα παγωτά με 6,2%, σάλτσες και καρυκεύματα με 5%, αλλαντικά με 3,9% και γαλακτομικά – αβγά με 2,5%.

Σε ετήσια βάση, από τον Αύγουστο του 2021 έως τον Αύγουστο του 2022, οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις καταγράφονται σε:

Έλαια και λίπη: 25,5%
Ψωμί και δημητριακά: 18,5%
Γαλακτοκομικά και αυγά: 18%
Κρέατα: 17,1%
Καφές-κακάο-τσάι:12,5%

Συνεχείς ανατιμήσεις στα σούπερ μάρκετ

Τα τιμολόγια που παραλαμβάνουν τα καταστήματα τροφίμων και τα σούπερ μάρκετ από τους προμηθευτές τους, περιλαμβάνουν διαρκώς αυξημένες τιμές σε διάφορους κωδικούς προϊόντων, ενώ μεγάλος προβληματισμός επικρατεί για τις ανατιμήσεις σε κατηγορίες όπως τα γαλακτοκομικά και τα κρέατα. Μάλιστα όπως εξηγούν επαγγελματίες στην εφ. Πατρίς, οι ανατιμήσεις έχουν ξεκινήσει με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία με το 80% περίπου των τροφίμων που πωλούνται στην αγορά να βρίσκονται στη «μαύρη λίστα» των αυξήσεων.
Όπως επεσήμαναν οι ίδιοι επαγγελματίες του χώρου, οι αυξήσεις των τιμών στα τρόφιμα κυμαίνονται από 8% έως και 12%, σύμφωνα με τα όσα διαμορφώνονται στο «χάρτη» της ακρίβειας με τα γαλακτοκομικά και το κρέας τελευταία να έχουν πάρει την ανιούσα.

Λιγότερα είδη

Από την άλλη οι καταναλωτές έχουν ήδη μειώσει τις ποσότητες των τροφίμων που αγόραζαν, ενώ συνήθως οι αγορές τους, αφορούν μόνο το τραπέζι της ημέρας ή της εβδομάδας. Το κύμα ακρίβειας έχει προκαλέσει και προκαλεί ήδη προβλήματα στην καθημερινότητα ενώ όπως αναφέρεται ο χειμώνας θα είναι αρκετά δύσκολος αν δεν σταματήσει το «μπαράζ» των ανατιμήσεων στα είδη πρώτης ανάγκης.

Τάκης Ρουμπίνης, ιδιοκτήτης μίνι μάρκετ

«Οι αυξήσεις δεν έχουν σταματήσει καθόλου. Από τον καιρό του πολέμου της Ουκρανίας έχουν ξεκινήσει αυξήσεις και σταματημό δεν έχουν. Στο τυρί την φέτα υπάρχει κάθε είκοσι μέρες και αύξηση. Στα ηλιέλαια το ίδιο και γενικότερα στο 70% με 80% των τροφίμων έχουμε αυξήσεις. Ο κόσμος από την άλλη εκ των πραγμάτων έχει περιορίσει τις ποσότητες στις αγορές του. Είναι δύσκολα τα πράγματα κάνουμε κι εμείς αγώνα να μπορέσουμε να σταθούμε στα πόδια μας, κι εμείς και ο κόσμος και όλοι μας».

Γιάννης Τοπιντζής, κατεψυγμένα Τοπιντζής

«Τους τελευταίους μήνες, από πέρυσι έχει ξεκινήσει μια γενικότερη ανατίμηση των προϊόντων. Δυστυχώς ακόμα είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται και οι προβλέψεις δυστυχώς δεν είναι τόσο αισιόδοξες. Είναι η ενέργεια, είναι ένα σύνολο πραγμάτων τα οποία επιβαρύνουν τα προϊόντα από τον παραγωγό μέχρι το τελικό σημείο κατανάλωσης που είμαστε εμείς. Εμείς αυτό που έχουμε κάνει είναι να απορροφήσουμε ένα πολύ μεγάλο μέρος και ήδη και στις τελευταίες αυξήσεις που έχουν έρθει έχουμε απορροφήσει. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι έχουν μειωθεί οι ποσότητες που ψωνίζει ο κόσμος, ψωνίζει καθημερινά αυτό που χρειάζεται έρχεται πιο πολλές φορές στο κατάστημα για να αγοράσει το καθημερινό του τραπέζι».

Νίκος Βασιλόπουλος, υπεύθυνος καταστήματος Τερζής Ρήγα φεραίου

«Ο χειμώνας θα είναι δύσκολος τα πράγματα ανεβαίνουν, ξέρουμε ότι θα ανέβουν κάποιες κατηγορίες ακόμα. Ο κόσμος ζορίζεται οικονομικά, παίρνει τα απολύτως απαραίτητα να βγάλει την εβδομάδα του αν όχι την ημέρα του. Σε όλες τις κατηγορίες των προϊόντων υπάρχουν ανατιμήσεις, τα τρόφιμα είναι ο καθημερινός γολγοθάς και εκεί φαίνεται πως αγγίζει περισσότερο τον κόσμο η ακρίβεια. Επίσης αυξήσεις υπάρχουν στα γαλακτοκομικά, στο κρέας, στα μακαρόνια, τα όσπρια στους χυμούς τομάτας. Κάθε φορά που παραλαμβάνουμε από τους προμηθευτές μας βλέπουμε πως υπάρχουν αυξήσεις από 8% έως 12%».