Ηλεία

Αυτοκτονίες: Μία μάστιγα της σύγχρονης εποχής;

Από την αρχή της χρονιάς έχουν καταγραφεί αρκετές αυτοκτονίες στην Ηλεία - Αύξηση 25% στην Ελλάδα από το 2020-2022
Ακούστε το άρθρο

Από την αρχή του έτους, έχουμε δυστυχώς αρκετές αυτοκτονίες στην Ηλεία, ένα γεγονός το οποίο σίγουρα έχει προκαλέσει σκεπτικισμό, αλλά και ανησυχία, για το πώς δηλαδή ένας άνθρωπος αποφασίζει να βάλει τέλος στη ζωή του, μη αντέχοντας τις δυσκολίες της ζωής και … υποκύπτοντας σε μια στιγμή ακραίας συναισθηματικής κατάστασης, σε ένα… αδιέξοδο που του παρουσιάζεται κάποια στιγμή της ζωής του.

Ανησυχητικά είναι όμως και τα στοιχεία για τις αυτοκτονίες σε όλη την Ελλάδα, καθώς προκύπτει πως από το 2020 έως το 2022 (αλλά και τις πρώτες ημέρες του 2023) υπήρξε αυξητική τάση, της τάξεως σχεδόν του 25%.

Μία αύξηση πάρα πολύ μεγάλη, που δείχνει ότι η ψυχολογία των Ελλήνων και των Ελληνίδων έχει «διαταραχθεί» και λόγω της οικονομικής, αλλά και της υγειονομικής κατάστασης που επικρατεί τα τελευταία χρόνια.

Γιατί συμβαίνει όμως αυτό;

Αυτά τα δύο χρόνια εγκλεισμού λόγω του κορωνοϊού μας έχουν επηρεάσει τόσο πολύ ψυχολογικά;
Οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σχεδόν όλοι οι Έλληνες είναι τόσο μεγάλες που δεν μπορούν να ξεπεραστούν;

Καθημερινά δύο το 2022

Το 2022 ο αριθμός των αυτοχειριών που καταγράφηκαν άγγιξε τους 600 θανάτους, κάτι το οποίο αντιστοιχεί σε περίπου δύο καθημερινά, επισημαίνει το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών, το ερευνητικό δίκτυο καταγραφής του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της οργάνωσης «ΚΛΙΜΑΚΑ».
Όμως, το Παρατηρητήριο επισημαίνει πως ο αριθμός των αυτοκτονιών που καταγράφονται αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου και ότι δεν αντικατοπτρίζει σε καμία περίπτωση τη συνολική διάσταση του προβλήματος.
«Η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών είναι δεδομένη σε παγκόσμιο επίπεδο σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας λόγω διάφορων ζητημάτων όπως η ανομοιομορφία στην καταγραφή ανά χώρα, το στίγμα γύρω από την αυτοκτονία και τις ψυχικές ασθένειες, τα ιδιαίτερα κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά κάθε χώρας καθώς και λόγω της δυσκολίας να εξακριβωθεί η πρότερη ύπαρξη αυτοκτονικής πρόθεσης», επισημαίνει σχετικά.

Στην Κρήτη οι περισσότερες αυτοκτονίες, αύξηση και σε Δ. Ελλάδα & Πελοπόννησο

Με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε το Παρατηρητήριο, το 78% των αυτοχείρων ήταν άνδρες και το 22% γυναίκες.

Οι περισσότερες αυτοκτονίες καταγράφηκαν σε άτομα άνω των 60 ετών. Στους άντρες οι περισσότεροι θάνατοι διαπιστώθηκαν στις ηλικίες 60- 64, αλλά στις γυναίκες ήταν στην ηλικιακή ομάδα 35- 39 ετών. Αυξητικές τάσεις παρουσιάζει δυστυχώς και ο αριθμός των αυτοκτονιών στις νεαρές ηλικίες- άνω των 20 ετών- σε σύγκριση με το 2021.

Ο υψηλότερος αριθμός αυτοκτονιών πέρυσι καταγράφηκε στην περιφέρεια Κρήτης- το 17% του συνόλου- και ακολούθησε η Κεντρική Μακεδονίας. Η Κρήτη αποτελεί μία περιφέρεια με διαχρονικά υψηλούς δείκτες αυτοκτονίας πάνω από μία δεκαετία, επισημαίνει το Παρατηρητήριο.

Οι περισσότερες αυτοκτονίες σημειώθηκαν τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ η Δευτέρα και η Τρίτη είναι οι ημέρες που καταγράφεται ο υψηλότερος αριθμός θανάτων.

Η Ελλάδα, επισημαίνει το Παρατηρητήριο, «παραμένει μία από τις λίγες χώρες που δεν έχει λάβει καμία θεσμική πρωτοβουλία για την προστασία των αυτοκαταστροφικών ατόμων». «Το 95% των θανάτων θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί εάν είχαν εφαρμοστεί έγκαιρες και ουσιαστικές παρεμβάσεις», υπογραμμίζει ακόμη.

ΖΩΗ ΡΑΠΤΗ,  ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ

Μεγάλο στοίχημα είναι η ενίσχυση των δομών ψυχικής υγείας

Μεγάλο στοίχημα για τη χώρα είναι η ενίσχυση των δομών ψυχικής υγείας, σύμφωνα με την υφυπουργό Υγείας, Ζωή Ράπτη, που τόνισε πως η πανδημία του κορωνοϊού σάρωσε την καθημερινότητά μας, εκτοξεύοντας τα προβλήματα ψυχικής υγείας. Οι περισσότεροι συμπολίτες μας βίωσαν άγχος, φόβο και ανασφάλεια, 1 στους 4 εμφάνισε συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ τα παιδιά, οι νέοι και οι ηλικιωμένοι δέχτηκαν το βαρύτερο πλήγμα.

Μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι αυτοκτονίες, και μέσα στον κορωνοϊό, σε ποσοστό 25%. Η αύξηση αφορά πρώτα επιχειρηματίες μετά αγρότες, σώματα ασφαλείας και ένοπλες δυνάμεις.
Με στόχο την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας που έχουν αφήσει έντονο το αποτύπωμά τους στον πληθυσμό τα τελευταία χρόνια, αναπτύσσονται νέες δομές. Στον γενικότερο προγραμματισμό που υπάρχει, βαρύτητα δίνεται σε τρεις ηλιακές ομάδες: στους, νέους, εφήβους και τους ηλικιωμένους και τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν. Σε ότι αφορά την περιοχή μας ήδη δημιουργήθηκαν παιδοψυχιατρικές κλίνες στο Καραμανδάνειο Νοσοκομείο Πατρών, ενώ δρομολογείται η λειτουργία  ξενώνα για την υποστήριξη ενηλίκων με σοβαρές ψυχικές διαταραχές στη Μεσσηνία και η λειτουργία μονάδας για την έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση στην Τρίπολη. Πρόβλεψη υπάρχει και για την τρίτη ηλικία, καθώς δημιουργείται οικοτροφείο στην Ηλεία.


Ανδρέας Γ. Σταματόπουλος – Ψυχολόγος

Να έχει ο κάθε πολίτης εύκολη πρόσβαση σε ορθές υπηρεσίες ψυχικής υγείας

Οι αυτοκτονίες είναι ένα φαινόμενο το οποίο υπάρχει και μελετάται από τους ειδικούς επί πολλά έτη. Η ιδιαίτερη μελέτη τους όμως ξεκίνησε κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και σαφώς συνεχίζεται αδιαλείπτως μέχρι σήμερα που οι συνθήκες (λόγω συγκυριών) «ευνοούν» την ύπαρξη περιβαλλόντων για κάποιον εν δυνάμει αυτόχειρα.

Σύμφωνα με τους Προϊκάκη και συνεργάτες (2017) βρέθηκε πράγματι θετική συσχέτιση των αυτοκτονιών και της ανεργίας ή της μη δυνατότητας σπουδών/ εκπαίδευσης, ενώ η καμπύλη αυτοκτονιών αυξήθηκε κατά το διάστηκα 2008-2013 και μάλιστα για τις αποκαλούμενες δυναμικές ηλικίες 15-29 ετών.
Στην ίδια κατεύθυνση μελέτη των Μπούρα & Λύκουρα (2011) πιστοποιεί πως 27% των κλήσεων στην γραμμή βοήθειας για την κατάθλιψη του προγράμματος «Αντι-Στίγμα» του ΕΠΙΨΥ, αιτούνταν για παροχή ψυχολογικής υποστήριξης που συνδεόταν με την οικονομική κρίση και την γενικότερη δυσχερή κατάσταση που επικρατούσε στον εργασιακό τομέα.

Ακόμη και η τρίτη ηλικία δεν θα ξέφευγε από αυτό τον βραχνά καθώς κατά την Παπαδημητροπούλου (2022) η κατάθλιψη μαζί με διάφορους κλινικούς, ψυχοκοινωνικούς και δημογραφικούς παράγοντες συσχετίζονται με την αυτοκτονία στις ηλικίες 65+, με μεγαλύτερο ποσοστό μάλιστα στις γυναίκες.

Έτσι λοιπόν ανεργία, οικονομική επισφάλεια και γενικότερα δυσμενείς κοινωνικοί παράμετροι αποτελούν παράγοντες που αναφέρονται με μεγάλη συχνότητα ως επιβαρυντικοί για την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων και συσχετιζόμενοι με τις αυτοκτονίες.

Η ψυχική υγεία έχει μπει στις ζωές των πολιτών πλέον για τα καλά, όχι ως ένας προνομιακός τομέας των λίγων, αλλά ως καθημερινή επιβεβλημένη ανάγκη όλων. Η ιδανική συνθήκη θα ήταν να εντοπιζόταν αυτή η ανάγκη από την πολιτεία προκαταβολικά και όχι αφού παρουσιαζόταν η ανάγκη, είτε γενικά για τις διάφορες ψυχικές διαταραχές που είναι σε έξαρση, είτε ειδικά για την αυξητική τάση των αυτοκτονιών.

Σε ένα πρώτο επίπεδο λοιπόν καθίσταται αναγκαίο να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις αυτές που ο κλάδος θα υποδείξει στην πολιτεία, εφόσον του ζητηθεί, για να έχει ο κάθε πολίτης εύκολη πρόσβαση σε ορθές υπηρεσίες ψυχικής υγείας μέσω σωστής καθοδήγησης και στον δέοντα χρόνο. Σε ένα δεύτερο, ο κάθε πολίτης οφείλει να έχει υπόψη του ότι δεν μιλάμε πλέον για ταμπού στον χώρο της ψυχικής υγείας, αλλά αποδεδειγμένα πλέον μιλάμε για ζωτικής σημασίας ανάγκη που σώζει ζωές και φέρνει την ευτυχία στους ανθρώπους και τις οικογένειες τους.

Ειρήνη Μεσσήνη –Ψυχολόγος

Οι ψυχικές διαταραχές μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο μέσα από την πρόληψη και τη συστηματική φροντίδα

Παρακολουθώντας την καθημερινότητα, εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος ότι οι Έλληνες έχουν αλλάξει ως άνθρωποι και έχουν μετατραπεί σε ένα σκυθρωπό και απαισιόδοξο λαό. Τα ποσοστά των αγχωδών διαταραχών και της κατάθλιψης αυξάνονται ραγδαία σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, αυτό όμως που είναι ιλιγγιώδης είναι η άνοδος των αυτοκτονιών. Τα στοιχεία συγκλονίζουν, κάθε μέρα τουλάχιστον δύο άνθρωποι στην Ελλάδα αυτοκτονούν. Μέσα σε μια διετία το ποσοστό των ανθρώπων που δίνουν μόνοι τους τέλος στη ζωή τους έχει αυξηθεί πάνω από 25%, με τους άνδρες να κινδυνεύουν περισσότερο, καθώς αποτελούν σχεδόν το 80%.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Οι άνθρωποι αυτοκτονούν όταν θέλουν να ξεφύγουν από κάτι. Συνήθως όταν βιώνουν ένα αδιέξοδο από το οποίο νοιώθουν ότι δε μπορούν να γλιτώσουν. Παρά το ότι η αυτοκτονία θεωρείται αποτέλεσμα μιας χρόνιας μάχης με την κατάθλιψη, πολλές φορές προκαλείται από αίσθημα απελπισίας.
Μερικές φορές οι αυτοκτονίες γίνονται για «λόγους τιμής». Ένα πολύ σοβαρό θέμα δημιουργείται μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία και κάνουν τους ανθρώπους ευάλωτους στη δημόσια ντροπή. Η ντροπή που δημιουργούν σε μαζική κλίμακα συχνά οδηγεί πολλούς σε αυτοκτονία. Επίσης πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι οι αυτοκτονίες συνδέονται με την ανεργία, τη φτώχια και τα οικονομικά αδιέξοδα που δημιουργεί η οικονομική κρίση.

Η συσχέτιση των αυτοκτονιών με την πανδημία αν και κερδίζει χώρο στο δημόσιο διάλογο στην πραγματικότητα είναι μια απλούστευση του φαινομένου. Είναι γεγονός ότι οι στρεσσογόνες καταστάσεις, όπως ο εγκλεισμός, πυροδοτούν συναισθηματικά τους ανθρώπους βγάζοντας στην επιφάνεια υπάρχουσες ψυχικές δυσκολίες και διαταραχές. Σε κάθε περίπτωση η αυτοκτονία αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, το οποίο συνδέεται κατά 90% με κάποια ψυχική διαταραχή όπως κατάθλιψη, σχιζοφρένια, διαταραχές προσωπικότητας, εξάρτηση από αλκοόλ και άλλες ουσίες.

Οι διαταραχές αυτές μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο αν οι άνθρωποι δεχτούν να διαγνωστούν και να δεχτούν την κατάλληλη θεραπεία. Έχει σημασία οι άνθρωποι να μη διστάζουν και να ζητούν έγκαιρα βοήθεια για τον εαυτό τους ή τα άτομα του περιβάλλοντος τους που ξέρουν ότι απειλούνται.

Η υποβάθμιση των συμπτωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε θανάσιμα αποτελέσματα. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν δώσει τέλος στη ζωή τους θα μπορούσαν να έχουν σωθεί και να ζήσουν μια λειτουργική ζωή αν είχαν ζητήσει βοήθεια. Οι ψυχικές διαταραχές μπορούν να τεθούν υπό μεγάλο έλεγχο μέσα από την πρόληψη και τη συστηματική φροντίδα.

Όλη η επικαιρότητα