Διάλογος

Διάλογος είναι η συζήτηση, η συνομιλία μεταξύ δυο ή περισσοτέρων ατόμων κατά την οποία το καθένα εκθέτει τις απόψεις του σχετικά με ένα συγκεκριμένο θέμα. Στη σημερινή όμως εποχή, που γίνεται τόσο συχνή χρήση της έννοιας και είναι παραδεκτό από όλους, η μεγάλη του χρησιμότητα, δεν αποδίδεται σε αυτόν απλώς μια τυπική και επιφανειακή, αλλά μια οπωσδήποτε βαθύτερη, αξιολογότερη και σημαντικότερη σημασία. Σήμερα, λέγοντας διάλογο εννοούμε μια προσπάθεια προσέγγισης δυο ή περισσοτέρων ανθρώπων  με μόνο μέσο την ειλικρινή, καλόπιστη, και ανυστερόβουλη ανταλλαγή σκέψεων, απόψεων και γνωμών. Εννοούμε δηλαδή μια προσπάθεια επικοινωνίας των ανθρώπων με μοναδικό στόχο την αναζήτηση και προσέγγιση της αλήθειας που γίνεται με την αλληλογνωριμία , την αλληλοκατανόηση  και την αλληλοπροσέγγιση μέσω της ανθρώπινης λογικής. Αναντίρρητα ο διάλογος αποτελεί την ψυχή της κοινωνικής ζωής και στην εποχή μας λείπει περισσότερο παρά ποτέ από τις ανθρώπινες σχέσεις. Το φαινόμενο βέβαια δεν είναι δυσεξήγητο, αφού σήμερα η απομόνωση του ανθρώπου έγινε περισσότερο αισθητή από κάθε άλλη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας. Η χρησιμοθηρία της εποχής μας, η ανατροπή του πίνακα των αξιών, η αύξηση των προβλημάτων επιβίωσης, η μηχανοποίηση των πάντων, η έλλειψη εμπιστοσύνης, η αδιαφορία, η ανηθικότητα, ο έντονος οπορτουνισμός και ο ωμός ρεαλισμός έκαναν τον άνθρωπο ένα απλό εξάρτημα της κοινωνικής μηχανής με κλειστό στόμα από φόβο ή από αδιαφορία. Όσο λοιπόν πιο πολύ αποξενώνονται οι άνθρωποι μεταξύ τους, τόσο εντονότερη παρουσιάζεται η αναγκαιότητα του διαλόγου,  η ανάγκη της συνύπαρξης για την ανεύρεση της αλήθειας, για την έκφραση της σωστότερης γνώμης και απόφασης προς αντιμετώπιση των προβλημάτων. Θα ήταν όμως λάθος να χαρακτηρίσουμε το διάλογο μονάχα σαν μέσο επικοινωνίας και να αρνηθούμε σε αυτόν τον αδιαφιλονίκητο παιδευτικό του χαρακτήρα. Με το διάλογο ο άνθρωπος γίνεται ταυτόχρονα πομπός και δέκτης, εκπέμπει και δέχεται μηνύματα, παιδεύει και παιδεύεται, καθοδηγεί και καθοδηγείται. Σε αντίθεση με τον μονόλογο που αχρηστεύει το προτσές της αλληλεπίδρασης, της αλληλοσυμπλήρωσης και του αλληλοδιαφωτισμού, ο διάλογος στηρίζεται σε ένα ειλικρινές, απεριόριστο και καρποφόρο ‘ δούναι και λαβείν’, σε ένα ΄ πάρε-δώσε’ λογικών αξιών για τη σωτηρία της αλήθειας που αποτελεί και την τελική επιδίωξη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλα τα οράματα της ζωής και η επιβεβαίωση της ίδιας της ύπαρξης μας, μόνο με το διάλογο μπορούν να πραγματοποιηθούν γιατί ‘Η κοινωνία της αλήθειας προϋποθέτει πάντα το διάλογο. Ο μονόλογος είναι ακοινώνητος. Είναι κατάσταση παρά φύσει. Είναι εκτροπή και διαστροφή. Είναι εκτός θέματος.’

Στο σημείο αυτό αξίζει να υπογραμμίσουμε πως είναι διάχυτη η γνώμη ότι ο διάλογος μέσα στη πολυπλοκότητα των σημερινών σχέσεων των ανθρώπων δεν μπορεί να αποτελέσει την πανάκεια όλων των κακών. Πάντοτε οι άνθρωποι, και πέρα από κάθε λογική, παρακινούμενοι, τόσο από τις εγωιστικές τάσεις τους, όσο και από το στενό υλικό συμφέρον θα παρεκκλίνουν από την οδό κάθε ειρηνικής και μετρημένης συζήτησης των προβλημάτων. Δεν πρέπει να λησμονούμε την ιδιαιτερότητα κάθε ανθρώπινης φύσης, το περιβάλλον, κοινωνικό και φυσικό, μέσα στο οποίο γεννιέται και ανατρέφεται ο άνθρωπος, τη σχολική του αγωγή και τις ποικίλες επιδράσεις που δέχεται από την οικογένεια και την κοινωνία. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει στην προκειμένη περίπτωση, εξυπηρετεί τα άτομα η απομόνωση, η εγωιστική αποξένωση από το συνάνθρωπο, η σύγκρουση και οι ανταγωνισμοί θα μπορούσε εύλογα να διερωτηθεί κάποιος. Ο άνθρωπος όμως, αφού είναι υποχρεωμένος να ζει κοινωνικά , πρέπει να αποδεχτεί τους όρους της κοινωνικής συμβίωσης. Αν ξεκινήσει από αυτήν την παραδοχή, δεν έχει παρά να χρησιμοποιήσει το διάλογο για να προσεγγίσει τον άλλο. Καταφαίνεται λοιπόν ότι ο διάλογος είναι η ασφαλιστική δικλείδα για την ιδανική λύση των ατομικών και των κοινωνικών προβλημάτων και αμβλύνει τις αντιθέσεις και τις πλάνες. Στις διεθνείς σχέσεις διαδραματίζει ακόμα σπουδαιότερο ρόλο και αποσοβεί μεγαλύτερους κινδύνους. Η δημιουργική ανταλλαγή απόψεων και γνωμών, ο καλόπιστος διάλογος μπορούν να συντελέσουν τα μέγιστα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Συμπερασματικά μπορούμε με έμφαση να τονίσουμε ότι η μοναδική λύση του προβλήματος είναι η αμοιβαιότητα των συμφερόντων και όχι η μονόπλευρη ικανοποίησή τους. Επιβάλλεται να ανοίξουμε τις καρδιές μας, να εξοστρακίσουμε τα μίση, την υποκρισία, την καχυποψία και το στενόκαρδο συμφέρον, εφόσον επιθυμούμε τη γεφύρωση του χάσματος που έχει ανοιχτεί ανάμεσα σε εθνότητες και λαούς. Μόνο ο διάλογος και ο συνεχής αγώνας για το δίκαιο, την αλήθεια και την ειρήνη θα αφοπλίσουν τους επίδοξους δήμιους της ανθρωπότητας.