Ο μύθος της συγγένειας ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ

«To ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συνεργαστούν και να ενωθούν. Είναι στον ίδιο χώρο. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το νέο ΠΑΣΟΚ, η συνέχειά του». Αυτή είναι η ρητορική που απορρέει από  το –εκ του πονηρού- ιδεολόγημα που μοναδικό στόχο έχει την πλήρη απορρόφηση του ΠΑΣΟΚ από τον ΣΥΡΙΖΑ υπό την αρχηγία του Τσίπρα.

Έχουν κοινές ιδεολογικές ρίζες τα δύο αυτά κόμματα; Ξεκάθαρα ΟΧΙ. Το ΠΑΣΟΚ είναι η συνέχεια αυτού που σχηματικά αποκαλούμε «Δημοκρατική Παράταξη» και έχει τις απαρχές του στον Ελευθέριο Βενιζέλο (ίσως κι από τον Τρικούπη αλλά μην πάμε τόσο πίσω) περιλαμβάνει τον Αλέξ. Παπαναστασίου, που ήταν στην αριστερή πτέρυγα του βενιζελισμού, συνεχίζεται με τον Θεμ.Σοφούλη, τον Νικ. Πλαστήρα, τον Γεώρ. Παπανδρέου και μεταπολιτευτικά εκφράζεται από τον Ανδρ. Παπανδρέου και τον Κώστα Σημίτη.

Όλοι οι προαναφερθέντες εκκινούσαν από το κέντρο. Ήταν το κέντρο δημοκρατικό και προοδευτικό, τηρουμένων των αναλογιών της εποχής; Ανάλογα με τον αρχηγό του ήταν. Ήταν το κέντρο αντικομμουνιστικό; Και πάλι ανάλογα με τον αρχηγό του ήταν. Κατά διαστήματα προφανώς και υπήρξαν φυγόκεντρες τάσεις ένθεν κι ένθεν, ειδικά στο βενιζελικό στρατόπεδο (άλλη πορεία ο Σαράφης και ο Σβώλος, άλλη ο Ζέρβας κι ο Ψαρρός), συνεργασίες με τη Δεξιά (υποψηφιότητα Παπανδρέου με Παπάγο 1952), ακόμα και συνεννοήσεις με το ΚΚΕ (Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα 1936).

Για να μην πλατειάζω, οι ηγέτες της Δημοκρατικής Παράταξης έβαζαν όρια και έθεταν διαχωριστικά διλήμματα ανάλογα με την ιστορική συγκυρία και το τι διακυβέβευεται. Ο Βενιζέλος συγκρούστηκε με τη Δεξιά το 1917, αλλά το 1929 θέσπισε το ιδιώνυμο για το ΚΚΕ. Ο Γεώργιος Παπανδρέου το 1944 ήταν το «κόκκινο πανί» για το ΕΑΜ, αλλά τη δεκαετία του 1960 ηγήθηκε του Ανένδοτου αγώνα κατά της Δεξιάς.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε η πιο αριστερή -και πιο λαϊκιστική- εκδοχή της Δημοκρατικής Παράταξης, ενσωματώνοντας στο πρώιμο ΠΑΣΟΚ πανσερμία ιδεολογικών ρευμάτων. Δεν έπαυε όμως να είναι γέννημα-θρέμμα της παράταξης του κέντρου -κατά τον Σωτηρέλη, που υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, οι ιδεολογικές συγγένειες του Ανδρέα είναι μεταξύ άλλων ο Γ. Καρτάλης, ο Παπαναστασίου και ο Σβώλος- για αυτό και παρά τις πατριωτικές και λαϊκιστικές κορόνες του τη δεκαετία του ΄70 (ήταν εποχή του Βιετνάμ, της Κούβας, της Χιλής και του πολιτικού ριζοσπαστισμού του Αμίν και του Μπετελέμ) οι κυβερνήσεις του ήταν γεμάτες κεντρώους (Μαγκάκης, Αυγερινός, Πεπονής, Βερυβάκης, κ.ά.) και με αδιαμφισβήτητο ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Ο Ανδρέας συγκρούστηκε και με την Αριστερά και με τη Δεξιά, ενώ τη διετία 1993-95 έβαλε τις βάσεις για τη σοσιαλδημοκρατική πορεία του ΠΑΣΟΚ.

Ο Κώστας Σημίτης ενσαρκώνει την πιο σύγχρονη σοσιαλδημοκρατική εκδοχή της Δημοκρατικής Παράταξης. Παρότι αφελώς ή και εκ του πονηρού ορισμένοι τον μέμφονται ως «δεξιό», ο Σημίτης είχε διαχρονικά έντονη ρητορική «κατά της Δεξιάς» (διαβάστε τους λόγους του εντός κι εκτός Βουλής) και ενσάρκωσε τις μεταρρυθμίσεις που αποκλήθηκαν «εκσυγχρονισμός». Για τα περί «δεξιού ΠΑΣΟΚ» έχει γράψει σχετικά ο Ν. Χριστοδουλάκης στο άρθρο του «Ο μύθος της δεξιόστροφης πολιτικής Σημίτη».

Με όλα τα παραπάνω ο ΣΥΡΙΖΑ τι κοινές ιστορικές καταβολές έχει; Θεωρεί πχ κάποιος από τον ΣΥΡΙΖΑ τον Ελ. Βενιζέλο ως τον κορυφαίο Έλληνα πολιτικό του 20ού αιώνα; Προφανώς όχι. Είναι κόμμα κομμουνιστικής μήτρας που απλά διαφωνεί με την «ορθοδοξία» του ΚΚΕ, για αυτό και αποθεώνει τον Μπελογιάννη και τον Βελουχιώτη ως «θύματα» του Ζαχαριάδη, οι οπαδοί του έχουν είδωλο τη Ρόζα Λούξεμπουργκ (συγγνώμη αλλά το ΠΑΣΟΚ είναι με τον Μπερστάιν), πριν από χρόνια γοητεύονταν από τον Λούλα της Βραζιλίας και τον Τσάβες της Βενεζουέλας -εσχάτως με τον Μαδούρο- και είναι κατά βάση λαϊκιστικό κόμμα εξ ου και η απόπειρα σφετερισμού της κληρονομιάς του Ανδρέα.

Το τρίπτυχο της Δημοκρατικής Παράταξης

Εύλογα όμως θα αντιτείνει κάποιος ότι δεν ψηφίζουμε ούτε πολιτευόμαστε μόνο με βάση την Ιστορία αλλά με βάση το μέλλον. Ορθά. Ποια είναι λοιπόν τα βασικά γνωρίσματα της Δημοκρατικής Παράταξης;

1. «Μεταρρυθμισμός», δηλαδή αλλαγές-τομές στον κοινωνικό σχηματισμό, με επίγνωση των εκάστοτε συσχετισμών αλλά και «κόντρα στο ρεύμα». Οι περισσότερες αλλαγές σε Υγεία, Παιδεία, Δημόσια Διοίκηση κλπ είναι συνδεδεμένες με προοδευτικούς πολιτικούς – με φωτεινή εξαίρεση τον Κων/νο Καραμανλή. Ο σαφέστατα κεντρώος Κων/νος Μητσοτάκης προσπάθησε να αλλάξει τη φύση της συντηρητικής παράταξης και τον έριξαν.
2. Δυτικός προσανατολισμός, ρεαλισμός και αναζήτηση συμμαχιών στις διεθνείς σχέσεις, μακριά από «ηρωισμούς». Η πλειονότητα των ηγετών της Δημοκρατικής Παράταξης ήταν άριστοι γνώστες εξωτερικής πολιτικής. Ακόμα κι ο Ανδρέας, με το συγκρουσιακό στιλ, στη σχολή του Ρεαλισμού εντάσσεται. Το 1897, το 1922 και το 1974 έχουν στιγματίσει άλλη παράταξη.
3. Θέσπιση κράτους φιλελεύθερης δημοκρατίας, με διάκριση εξουσιών, σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ελευθερία Τύπου, ανεξαρτησία δικαιοσύνης και κομματικό πλουραλισμό.

Τίποτα από αυτά τα τρία δεν υφίσταται στον ιδεολογικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ και της ριζοσπαστικής κομμουνιστογενούς Αριστεράς. Αν το σκεφτείτε λίγο καλύτερα, τις δύο φορές που χρειάστηκε μεταπολιτευτικά να συγκυβερνήσει κόμμα της κομμουνιστογενούς Αριστεράς, και τις δύο ήταν με δεξιό κόμμα (για να μην πάμε στο μακρινό «σφυρί δρεπάνι και ελιά στεφάνι» του 1922).

Η μοναδική φορά που οι δύο χώροι συνέπλευσαν ήταν τη δεκαετία του ’90 με τον διάλογο του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ με την ανανεωτική Αριστερά, ακριβώς στη βάση των τριών στοιχείων που προαναφέρθηκαν. Πλην αυτού, η ελληνική Αριστερά ακόμα δονείται από την αντίληψη του ζαχαριαδικού «Τι Πλαστήρας τι Παπάγος» κι ότι ο «Πλαστήρας είναι πιο επικίνδυνος για το λαό και την Ελλάδα (…) γιατί έχει τη μάσκα του δημοκράτη».