Ευρώπη: πρωταγωνιστής ή κομπάρσος;

Και Γηραιά (γριά) και παγωμένη ήπειρος

Γράφει ο Γιάννης Μήτσιος*

Πριν ακόμα φτάσει ο χειμώνας στην Ευρώπη, από την Πορτογαλία μέχρι την Πολωνία οι ευρωπαϊκοί λαοί αισθάνονται ήδη παγωμένοι με αυτά που βλέπουν καθημερινά και με αυτά που έρχονται.

Η Ευρώπη είναι στα πρόθυρα νευρικής κρίσης, ηγεσιών και λαών, που πρέπει να διαχειριστούν τώρα λάθος αποφάσεις, νέες γεωπολιτικές πραγματικότητες και να δώσουν λύσεις σε ζητήματα που έχουν να κάνουν άμεσα με τους πολίτες και τη διαβίωσή τους, την οικονομία και την εσωτερική συνοχή.

Έχει ειπωθεί πολλές φορές ότι η Ευρώπη, είναι σαν ένα μεγάλο τάνκερ που αργεί να στρίψει αλλά όταν στρίψει προχωρά μπροστά, ότι σε όλα τα μεγάλα ζητήματα αργεί να πάρει αποφάσεις αλλά στο τέλος τις παίρνει με επιτυχία και ένα σωρό άλλα φθηνά επιχειρήματα.

Όμως, η  Ευρώπη σήμερα αντιμετωπίζει όχι μόνο κρίση ενέργειας, οικονομική και γεωπολιτικών ανταγωνισμών αλλά και υπαρξιακή κρίση. Λες και έχουν «συνωμοτήσει» όλοι εναντίον της εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες. Από πρωταγωνιστής των εξελίξεων κινδυνεύει να γίνει κομπάρσος. Οι άνεμοι της ιστορίας δεν είναι με το μέρος της. Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες η ΕΕ έρχεται να αντιμετωπίσει ένα βουνό ζητημάτων και να πάρει σκληρές αποφάσεις που θα πονέσουν τους λαούς, και είναι αυτοί που στο τέλος θα την πληρώσουν ή θα ξεσηκωθούν.

Η κρίση είναι πολύπλευρη και πολυεπίπεδη  με όλες τις επακόλουθες συνέπειές  της και περιλαμβάνει κυρίως:

• Την επάρκεια(;) και ακρίβεια της ενέργειας για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά
• Την αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό
• Την οικονομική ύφεση που εισέρχεται με ανεργία, φτωχοποίηση κλπ
• Τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία και την σταδιακή  αδυναμία της  ΕΕ να στηρίξει την κυβέρνηση Ζελένσκι με στρατιωτικό εξοπλισμό και χρήματα (ήδη ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε πρόσφατα ότι τα στρατιωτικά αποθέματα της Ευρώπης είναι στα όριά τους)
• Την σχεδόν εκκωφαντική απουσία των ΗΠΑ στην έμπρακτη στήριξη της Ευρώπης (εκτός από το πανάκριβο υγροποιημένο φυσικό αέριο LNGπου δεν φτάνει κιόλας). Δεύτερο Σχέδιο Μάρσαλ δεν υπάρχει και θα κινδυνεύσει η ενότητα της Δύσης και του ΝΑΤΟ υπό το βάρος τόσων προκλήσεων. Οι Αμερικανοί έχουν το δικό τους πολιτικό διχασμό να διαχειριστούν ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου και δεν είναι άμοιροι ευθυνών και για την ευρωπαϊκή κρίση.
• Το ενδεχόμενο μιας θερμής ελληνοτουρκικής κρίσης
• Τις σχέσεις με την Κίνα
• Και τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στις χώρες μέλη.

Τι όμως συνετέλεσε για να μετατραπεί η ΕΕ από πρωταγωνιστή σε κομπάρσο;

Η απάντηση είναι ξεκάθαρα πολιτική. Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης φέρουν οι ηγεσίες της ΕΕ, η γραφειοκρατία των Βρυξελλών, η δύναμη πανίσχυρων οικονομικών συμφερόντων και επιχειρήσεων αλλά και συμφερόντων λίγων και δυνατών μελών κρατών, η έλλειψη οράματος και η σχέση με τις ΗΠΑ. Πως να συντονιστούν 27 κράτη σε ένα τέτοιο σύνθετο περιβάλλον που απειλεί την ίδια την ομαλή εσωτερική και πολιτική συνοχή τους; Ήδη στη Γαλλία ο πρόεδρος Μακρόν στερείται πλειοψηφίας στη Βουλή και στη Γερμανία οι αποφάσεις παίρνονται από την τρικομματική συμμαχία (χωρίς ιδεολογική συνοχή) σοσιαλδημοκρατών, φιλελευθέρων και πρασίνων. Χώρες όπως η Ουγγαρία,  Τσεχία, Γερμανία (;) και άλλες απειλούν με βέτο για το πλαφόν σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία και πάει λέγοντας.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο όταν και αν θα βγουν οι λαοί στους ευρωπαϊκούς δρόμους, τις πλατείες αλλά  και στις κάλπες. Σε λίγες μέρες έχει εκλογές η Σουηδία, τέλος του μήνα η Ιταλία (τοπ 3 στην ΕΕ), αρχές Οκτωβρίου η Βουλγαρία, αργότερα η Ελλάδα κλπ

Πολύ φοβούμαι ότι η Γηραιά ήπειρος στο τέλος θα κινδυνεύσει με «πνευμονία» αν ο χειμώνας έρθει βαρύς.

*πολιτικός επιστήμων-διεθνολόγος