Γαστούνη: Κάηκε ένα παραδοσιακό κτίριο και μαζί του έκλεισε μια εποχή

Έκπληκτοι οι Γαστουναίοι και όχι μόνο, είδαν το απόγευμα του Σαββάτου της 29^ης/12/2018 τις τεράστιες φλόγες πάνω από το παραδοσιακό σπίτι του Κώστα Ρηγάτου, στο κάτω μέρος του οποίου λειτουργούσε εδώ και έναν αιώνα το παραδοσιακό καφενείο της ‘’Μουριάς’’.

Δεν πέρασε πολύ και οι δύο πλατείες της περιοχής γέμισαν κόσμο, που έτρεχε από παντού με αγωνία, για να δει τι συμβαίνει. Όλοι είχαν διάθεση να συμβάλουν σε κάτι, για την αποφυγή του κακού, αλλά οι φλόγες πήραν διαστάσεις και ένταση από τα παμπάλαια και σκληρά ξύλα του πατώματος και της στέγης, με αποτέλεσμα να γεμίζει τις ψυχές ο πόνος και ένα μεγάλο ‘’ΓΙΑΤΙ’’ να βγαίνει από τα στόματα όλων.

Η αγωνία όλων των παρευρισκομένων έβγαινε ασυνείδητα, αφού το σημείο αυτό αποτελούσε τόπο αναφοράς για τη Γαστούνη, το επίκεντρο πολλών δραστηριοτήτων και διεργασιών, από παλιά μέχρι και σήμερα. Όλοι δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι το καφενείο, που πριν λίγο ήταν γεμάτο, δεν θα το ξαναζήσουν ποτέ όπως ήταν πριν.

Κάποτε το σημείο αυτό ήταν, μαζί με το σιδηροδρομικό σταθμό ΣΠΑΠ, το επίκεντρο κάθε κοινωνικής δραστηριότητας. Από τις έξι η ώρα το πρωί, που ο Νικολός ο Τσιλίκας, ο άνθρωπος που είχε αφήσει το στίγμα του σε μια εποχή και συνέδεσε το όνομά του με αυτό το καφενείο, άνοιγε την πόρτα, ένα μελίσσι ανθρώπων περνούσε από εκεί για τον καφέ του και ταυτόχρονα να συναντήσει συνεργάτες του, να βρει εργάτες, να συναντήσει εμπόρους και μεσίτες, να συζητήσει, να μάθει νέα, να παίξει χαρτιά, να ξεκουραστεί, να…, να…

Εκεί έδινε κάποια εποχή παραστάσεις  ο περίφημος καραγκιοζοπαίχτης Βασίλαρος και από εκεί παρήλαυναν οι κάθε μορφής διασκεδαστές του κοινού και οι ποικίλης μορφής τύποι. Από εκεί περνούσαν οι διάφοροι πολιτευόμενοι για να εκθέσουν τα ‘’ψέματά’’ τους και να αποσπάσουν ψήφους. Εκεί ήταν το κεντρικό πρακτορείο του ΚΤΕΛ Ηλείας και η πιάτσα των ΤΑΞΙ. Εκεί εκτυλίχθηκαν απείρου κάλλους φάρσες, που έμειναν ιστορικές και σήμερα τις διηγούνται όλοι διασκεδάζοντας ακόμα.

Σε αυτό συνέβαλε και ο τύπος του ιδιοκτήτη Κώστα Ρηγάτου, ο οποίος στη ζωή του έδειξε δύο πρόσωπα. Ένα αμφιλεγόμενο στα δύσκολα χρόνια και ένα τελείως διαφορετικό μεταπολεμικά.

Για την ιστορία ο ΡΗΓΑΤΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του Παναγιώτη και της Ελένης, γεννήθηκε στη Γαστούνη στις 16/6/1913 και πέθανε στις 5/11/1997. Είχε αδελφό το Γρηγόριο Ρηγάτο (1909-1952). Η καταγωγή της οικογένειας είναι από το Διγαλέτο και Κατάραχο Κεφαλονιάς.

Είχε σύζυγο την Ιωάννα Κυπριώτη (1912-1998) του Παναγιώτη και της Ζανέτας. Ήταν άτεκνος. Ασχολήθηκε με το εμπόριο ανταλλακτικών και πετρελαιοειδών,  πρώτος έφερε χειροκίνητη τότε αντλία υγρών καυσίμων ‘’ΜΟBIL’’ στη Γαστούνη, έκανε την πρώτη αίθουσα κινηματογράφου “ΚΡΟΝΟΣ”, χειμερινό στο απέναντι κτίριο της εκκλησίας και θερινό στο χώρο πίσω από το σπίτι του, μαζί με το Σπύρο Κυπριώτη και έγινε πολλές φορές Πρόεδρος στην Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Γαστούνης (1954, 1958, 1959, 1969, 1982-83), καθώς και Δημοτικός Σύμβουλος (1959 έως 1967) επί των Δημάρχων Λουκά Μαργαρίτη, Παναγιώτη Γκούγκα και Κων/νου Πεπελάση. Με δικές του ενέργειες η Ένωση Γ.Σ. αγόρασε τις αποθήκες της ΚΥΔΕΠ και το Οινοποιείο της Ελληνικής Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων.

Ήταν μια χαρακτηριστική φυσιογνωμία της εποχής του. Ήταν ένας Κεφαλονίτης με έντονη συμμετοχή στα κοινά και σημαντικός οικονομικός παράγοντας. Είχε βοηθήσει με αίτησή του το 1945, να δημιουργηθεί η πλατεία Αγίου Νικολάου.   Μετά το θάνατό του άφησε την περιουσία του σε παιδιά συγγενών του, ένα κατάστημα στην πλατεία Αγίου Νικολάου στο Γηροκομείο και το διπλανό Γραφείο στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Γαστούνης.

Δυστυχώς όμως αυτοί οι άνθρωποι, και μιλώ για όλες τις σημαντικές οικογένειες της Γαστούνης, ενώ είχαν μυαλό, αρχοντιά και επιχειρηματικότητα, ταυτόχρονα έφερναν μαζί τους αγκυλώσεις κάποιας εποχής, με αποτέλεσμα να μείνουν άτεκνοι, οπότε δεν υπήρξε συνέχεια. Το σπουδαιότερο όμως ήταν ότι δεν φρόντισαν σωστά για την υστεροφημία τους, όπως έκανε η οικογένεια Κουρβισιάνου και θα μείνει η μνήμη της αιώνια πραγματικά.

Θα μπορούσε λοιπόν το παραδοσιακό αυτό κτίριο να είχε δοθεί στην διπλανή εκκλησία του Αγίου Νικολάου, αντί του κτίσματος που δόθηκε, έτσι ώστε το ισόγειο καφενείο να εξυπηρετεί τις τοπικές ανάγκες και ο όροφος, με τα σπάνια κειμήλια, να γίνει ένα ΜΟΥΣΕΙΟ εποχής. Αλλά και οι κληρονόμοι, που συνήθως δεν ζουν εδώ, δεν είχαν εκτιμήσει όσο έπρεπε το τι κατείχαν σε ιστορική αξία και το αποτέλεσμα ήταν, από μια κακή στιγμή, να σβήσει άδοξα ένα σημαντικό μέρος της νεότερης ιστορίας της Γαστούνης.

Η βραβευμένη τελευταία από τον Φιλολογικό Σύλλογο ‘’Παρνασσός’’ ποιήτρια και ανεψιά του Κ. Ρηγάτου Φιλίτσα Κυπριώτη-Ιωαννίδη μας περιγράφει: Το σπίτι ανεβαίνοντας την σκάλα είχε μια σκεπαστή υπαίθρια βεράντα γεμάτη λουλούδια και δύο εισόδους. Η μία για την κουζίνα, καθιστικό – τραπεζαρία, μπάνιο και την κυρία είσοδο, που οδηγούσε σε τέσσερα υπνοδωμάτια και στο σαλόνι. Επιπλωμένο με κλασικά χειροποίητα έπιπλα, τραπεζαρία, κρεβάτια, ντουλάπες, πορσελάνες σε σκεύη, φωτιστικά λάμπες, βάζα, βελούδινα τραπεζομάντιλα, κλπ κλπ Συγκινούμαι στη σκέψη ενός υπέροχου μαύρου μεγάλου διπλού σιδερένιου κρεβατιού, με μπρούτζινες λεπτομέρειες και καθρέφτες στο πάνω μέρος και στα πόδια. Μόνο σε μαγαζί με αντίκες ίσως υπάρχει σήμερα. Ένα σπίτι που το έζησα κι εγώ και τα αδέλφια μου, που μας χόρταινε και σε φαγητό μα πιο πολύ σε αγάπη. 

Δυστυχώς η φωτιά έμελλε να κάνει στάχτη όλα τα πολύτιμα αυτά πράγματα και κυρίως φωτογραφίες και έγγραφα, τα οποία θα μπορούσαν να ξεδιαλύνουν πολλά γεγονότα της κοινωνίας, ιδιαίτερα της τοπικής, σε εποχές που οι ιστορικοί γράφουν πράγματα από εικασίες. Ο πόνος ο δικός μας είναι για ό,τι χάθηκε στον όροφο, χωρίς να παραγνωρίζουμε και τη συμφορά που βρήκε τον νέο επιχειρηματία του καφενείου, ο οποίος είχε πετύχει να κρατά το κατάστημα γεμάτο και ζωντανό. Ελπίζουμε ότι θα ξεπεραστούν οι δυσκολίες με καλή διάθεση από παντού και ότι το σημείο αυτό θα ξαναζωντανέψει και θα συνεχίσει την παρουσία του στο χρόνο.

Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με τα αίτια της φωτιάς. Αυτό είναι δουλειά άλλων ειδικών. Ούτε θα κρίνουμε το γιατί τα πυροσβεστικά οχήματα που έχει δωρίσει η ΕΘΝΙΚΗ Τράπεζα στο Δήμο, χρησιμοποιούνται για ‘’βόλτες’’ των Αντιδημάρχων και δεν βρίσκονται σε συνεχή επιφυλακή για τέτοια ενδεχόμενα. Αυτό είναι δουλειά της δωρήτριας ΕΘΝΙΚΗΣ Τράπεζας και του Εισαγγελέα. Δεν θα κρίνουμε επίσης την αποτελεσματικότητα  της αρμόδιας Πυροσβεστικής. Αυτό ξεφεύγει του σκοπού αυτού του σημειώματος.

Εκείνο όμως που μπορούμε να πούμε ως πολίτες είναι ότι, με τούτα μας και με τ’ άλλα μας έγινε στάχτη, ισοπεδώθηκε, ακόμα ένα παραδοσιακό κτίριο, που ανήκε στην ιστορία του τόπου μας και μια επιχείρηση ενός νέου ανθρώπου, που επίσης ανήκε στο παρόν και μέλλον της πόλης μας. Τώρα δεν έχει νόημα να ‘’κλαίμε’’ επί των ερειπίων. Με την αδιαφορία μας και το έλλειμμα παιδείας που μας διακρίνει, αλλά και τα ελλιπή έως ανύπαρκτα συστήματα παρέμβασης σε αυτές τις περιπτώσεις, φροντίσαμε όλοι να χάνονται οι μνήμες και η φωνή του Νικολού να πλανάται στον αέρα της μνήμης μας: ‘’Ο Θεός το καλό…’’.

ΝΤΡΟΠΗ ΜΑΣ!!! ΓΙΝΑΜΕ ΜΥΛΟΠΕΤΡΕΣ ΣΥΝΤΡΙΒΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΣ…

Τουλάχιστον θα βάλουμε μυαλό να προσέχουμε ώστε ό,τι απέμεινε να μην έχει την ίδια τύχη; Τα δεδομένα δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας…

Του Κώστα Λούρμπα

Πρώην Δήμαρχος
Γαστούνης
και Πρόεδρος
της ΤΕΔΚ