Ηλεία

Γενικά Αρχεία του Κράτους: Θεματοφύλακες της εθνικής μας κληρονομιάς

Ακούστε το άρθρο

Αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελούν οι αρχειακές συλλογές που φυλάσσονται στην υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, καθώς σ’ αυτές αποτυπώνεται ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται, κράτος και πολίτες, όλα τα μικρά και μεγάλα ζητήματα ιδιωτικού ή δημόσιου ενδιαφέροντος…

Οι πληροφορίες που περιέχονται είναι εντυπωσιακές γιατί μας δίνουν στοιχεία για την κοινωνική, πολιτική, οικονομική, επιστημονική, πολιτιστική και τεχνολογική εξέλιξη του έθνους.

Ως οργανωμένη υπηρεσία που ασχολείται αποκλειστικά  με τη συγκέντρωση, διαφύλαξη, ταξινόμηση και έκδοση των αρχείων λειτουργεί από  το 1914, με το νόμο 380 της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου με τον οποίο ιδρύεται η «Υπηρεσία των Αρχείων του Κράτους», νόμος που τροποποιήθηκε το 1991.

Στο νομό Ηλείας λειτουργούν από το 2003 μετά από μεγάλη προσπάθεια που έκανε η Χλόη Ψυχογιού. Το φυσικό αντικείμενο του έργου αποτελείται από αρχειακό υλικό πού προέρχεται από την Κεντρική Περιφερειακές και τις Περιφερειακές Υπηρεσίες.

Στο τμήμα του νομού Ηλείας υπάρχουν αρχεία δημοσίων υπηρεσιών, εγγράφων, και χειρογράφων που αναφέρονται στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου από το 1840 μέχρι και σήμερα όπως συμβόλαια, σχολικά αρχεία, αρχεία από σώματα ασφαλείας, από το Ινστιτούτο Σταφίδας καθώς και ιδιωτών όπως του Τάκη Δόξα, του Βύρωνα Δάββου κ.ά.

Αυτό που κρίνεται εξαιρετικά σημαντικό να επισημανθεί είναι ότι οι δημόσιες υπηρεσίες στην αρχή του κάθε έτους είναι υποχρεωμένες να εκκαθαρίζουν το υλικό τους.

Έτσι μετά απ’αυτή τη διαδικασία για τα έγγραφα που δεν έχουν υπηρεσιακή αξία οφείλουν να προσκαλέσουν τα Γ.Α.Κ για να επιλέξουν ότι τους είναι χρήσιμο να το αξιολογηθεί και να το προσθέσουν στα αρχεία με απώτερο σκοπό να διατηρηθεί η εθνική μνήμη ενός τόπου.

Πολύπλευρη και εξαιρετικά σημαντική η προσφορά τους

Με τη διατήρηση και διαφύλαξη των αρχείων συντηρούνται και διασώζονται σπάνια τεκμήρια, πολύτιμα για την ιστορία του τόπου και επιπλέον το αρχειακό υλικό συμβάλλει στην ανάπτυξη της ιστορικής έρευνας γιατί εξυπηρετεί  τους φοιτητές, που ενδιαφέρονται για εκπόνηση διπλωματικών εργασιών, τους ιστορικούς, τους δικηγόρους, τους συμβολαιογράφους, αλλά και πολλές υπηρεσίες και πολίτες  που αναζητούν συμβόλαια, ληξιαρχικές πράξεις και άλλα δημόσια έγγραφα.

Έτσι η λειτουργία των Γ.Α.Κ συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση της τοπικής ιστορίας της κάθε περιοχής ,ακόμη και του πιο απομακρυσμένου οικισμού.

Επιπλέον τις περιφερειακές υπηρεσίες των Γ.Α.Κ μπορούν να τις επισκεφθούν και να ενημερωθούν για τα τεκμήρια μαθητές και καθηγητές μέσα από εκπαιδευτικές επισκέψεις, φέρνοντας σε επαφή τους μαθητές με τις  πηγές της τοπικής ιστορίας τους.

Σκοπός της υπηρεσίας των Γενικών Αρχείων είναι να επισημαίνουν, να καταγράφουν, να ταξινομούν και να καταλογογραφούν αρχεία δημόσια και ιδιωτικά και παράλληλα να δημοσιεύουν τους καταλόγους σε ειδικές αρχειακές εκδόσεις ή σε ηλεκτρονική μορφή.

Για να συμβεί αυτό θα πρέπει οι δημόσιες υπηρεσίες και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης να καλούν τα Γ.Α.Κ να επιλέγουν υλικό κάθε νέο έτος..

Να καλλιεργηθεί
η αρχειακή συνείδηση

Στη σπουδαιότητα της συνεργασίας των ΓΑ.Κ με τις δημόσιες υπηρεσίες και τους Ο.Τ.Α αναφέρθηκε η προ’ι’σταμένη του τμήματος Ηλείας Πτυχιούχος Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας κ. Παναγιώτα Κωστοπούλου τονίζοντας ότι οι δημόσιες υπηρεσίες και οι  οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να παρακινηθούν για να εκκαθαρίσουν τα αρχεία τους τώρα που είναι αρχή της χρονιάς και να μας προσκαλέσουν για να επιλέξουμε αρχειακό υλικό το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υλικό για  διδασκαλία στα σχολεία.

Σχετικά με τους ερευνητές που λαμβάνουν αρχειακό υλικό από τα Γ.Α.Κ.πρόσθεσε «Αποτελεί υποχρέωση του ερευνητή να καταθέσει την εργασία για την οποία χρησιμοποίησε υλικό από την Υπηρεσία μας καθώς και να λάβει τα μέτρα του για την εμπιστευτικότητα των προσωπικών δεδομένων. Σκοπός μας είναι να εμπλουτίζουμε την συλλογή μας με υλικό που διευκολύνει την έρευνα της τοπικής ιστορίας όπως είναι η επετειακή έκδοση της εφημερίδας “Πατρίς” που ταυτόχρονα αποτελεί βοήθημα για την διδασκαλία. Άλλο ένα νέο απόκτημά μας είναι η μελέτη για τη Βερβίτσα, του Ηλείου συγγραφέα Γ. Μανουσόπουλου. »

Η  κ. Κωστοπούλου επίσης πρόσθεσε ότι «ιδιαίτερο ενδιαφέρον για κοινωνιολογική έρευνα παρουσιάζουν τα αρχεία σχολείων και τα συμβολαιογραφικά και οποιοσδήποτε ερευνητής, εκπαιδευτικός, πολίτης θέλει να βοηθηθεί στην ερευνά του με τις εκδόσεις των Γ.Α.Κ και άλλων εκδοτών που υπάρχουν στην βιβλιοθήκη του Αναγνωστηρίου» .

Ιστορία των Γενικών Αρχείων
του Κράτους..

Λίγο μετά την Επανάσταση και συγκεκριμένα το 1829 δημιουργείται η ειδική υπηρεσία συγκέντρωσης των τεκμηρίων που δημιουργούσαν οι Γραμματείες, τα σημερινά δηλαδή υπουργεία.

Η Υπηρεσία αυτή ονομάστηκε “Αρχειοφυλακείον της Επικρατείας”, αλλά διαλύθηκε το 1833 και κάθε Γραμματεία πήρε πίσω τα τεκμήρια (αρχεία) που είχε εναποθέσει σε αυτήν.

Έτσι κάθε Γραμματεία τηρεί δικό της αρχείο μέχρι το 1836. Το έτος αυτό το Ελεγκτικό Συνέδριο οργανώνει το δικό του αρχείο και οι Γραμματείες εναποθέτουν εκεί τα αρχεία τους.

Το 1846 η Ελληνική Βουλή αποφασίζει να συγκεντρώσει σε ειδικό χώρο και να ταξινομήσει τα αρχεία των Εθνοσυνελεύσεων, ενώ το 1855 εκδίδει τα “Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας”.

Το 1991 ψηφίζεται ο ν.1946 που απαγορεύει την εξαγωγή από τη χώρα αρχείων που έχουν χαρακτηριστεί ως “εθνικής σημασίας”, οργανώνει την Υπηρεσία σε τμήματα και δημιουργεί παραρτήματά της στις έδρες όλων των νομών που ως τότε δεν υπήρχαν και το 2003 δημιουργήθηκαν στον Πύργο και στεγάζονται στην οδό Θεμιστοκλέους.

Όλη η επικαιρότητα