Η αξία της γλώσσας

Ο πολιτισμός και η γλώσσα είναι δύο αέναα εξελισσόμενα στοιχεία. Η γλώσσα είναι μια από τις ένυλες εκφράσεις του κάθε πολιτισμού. Και τα δύο αυτά δεν είναι στατικές οντότητες αλλά δυναμικές, με λίγες αραιές κορυφαίες αποκρυσταλλώσεις που ακτινοβολούν για περισσότερο καιρό, λόγω της ανώτερης πνευματικής τους και αισθητικής τους ποιότητας και ύστερα χάνονται…. Κάθε λέξη έχει την ιστορία της και σημαίνει την ιστορία της, και είναι πλούσια από την ιστορία της.

Όσο πιο προηγμένος είναι ο πολιτισμός ενός έθνους, τόσο πιο πλούσιες σε προϊστορία και συνεπώς σε ουσία, είναι οι λέξεις της γλώσσας. Αυτό ισχύει και για τις συντακτικές μορφές της γλώσσας. Η γλώσσα αποβλέπει στη συνεννόηση, όχι όμως μόνο για τα καθημερινά της ζωής αλλά και για τη διατύπωση υψηλότερων διανοημάτων, δηλαδή τη διατύπωση αποχρώσεων με αυστηρή ακριβολογία.

Αυτό σημαίνει ότι η γλώσσα χρειάζεται να εκφράζει καθαρά όλες τις λογικές μορφές της σκέψης. Αλλά η γλώσσα πρέπει να εκφράζει και άλογα στοιχεία,να διεγείρει συναισθήματα σε εκείνον που ακούει τα εκφραζόμενα…. Για χάρη αυτών των σκοπών η γλώσσα πρέπει να είναι ανάλογη με τον πολιτισμό του έθνους. Ακριβέστερα πρέπει να είναι ο καθρέφτης του πολιτισμού του. Από αυτό όμως ακολουθεί ότι η γλώσσα, αυτή καθεαυτή, πρέπει να έχει μια άλλη ποιότητα, μια άλλη ιδιότητα, να έχει αισθητική, να έχει ύφος. Και το ύφος είναι πάντα προσωπικό. Η γλώσσα είναι ότι το μάρμαρο ή ο χαλκός για το γλύπτη. Ενώ όμως η γλώσσα είναι κάτι τόσο προσωπικό είναι ταυτόχρονα και κάτι εθνικό. Κάθε λαός έχει τη γλώσσα που του αξίζει.

Στη γλώσσα και στα τραγούδια του εναποθηκεύεται ο πολιτισμός του… Τη γλώσσα αυτό το σπαρταριστό από ζωή, δημιούργημα του ανθρώπινου πνεύματος, δεν τη κατασκευάζουν γλωσσολόγοι ούτε οι δάσκαλοι στα σχολεία. Τη γλώσσα την πλάθει πρώτα ο λαός και με την καθημερινή του ομιλία, αλλά και με τις ευγενέστερες εκδηλώσεις του όπως το δημοτικό τραγούδι. Την πλάθουν όμως και κορυφαίοι στην έκφραση αυστηρά λογικών νοημάτων, νομικών και μαθηματικών αλλά και συναισθηματικών. Την πλάθουν όταν έχουν και αισθητικό κριτήριο, είτε βοηθημένοι από την καθαρότητα της λογικής τους σκέψης είτε από το χάρισμα που τους δόθηκε με λέξεις, που αν και πάντα εκφράζουν και κάτι λογικό ή ακόμα και το άλογο.

Για αυτό όταν θέλουμε να καταλάβουμε το πνεύμα μιας γλώσσας, δεν θα καταφύγουμε στις γραμματικές και στα συντακτικά αλλά στα κείμενα των  μεγάλων συγγραφέων. Αυτοί υπαγορεύουν στους γλωσσολόγους τους νόμους της γλώσσας και όχι οι γλωσσολόγοι στους δημιουργούς της γλώσσας.

Εξάλλου, “δεν έμαθε ο Δάντης τα ιταλικά από τους γραμματικούς, αυτοί μάθανε ιταλικά από το Δάντη”.