Αρθρογραφία

Η αυτιστική διαταραχή

i_aytistiki_diatarahi.png
Ακούστε το άρθρο

Η αυτιστική διαταραχή, γνωστή και ως αυτισμός, εντάσσεται στην κατηγορία των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών. Πρόκειται για διαταραχές που χαρακτηρίζονται από σοβαρά ελλείμματα σε πολλούς τομείς της ανάπτυξης γι’ αυτό και ο όρος «διάχυτες». Τα πιο σοβαρά από αυτά εστιάζονται στους τομείς  της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων. Ο αυτισμός αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές ψυχοπαθολογικές διαταραχές που εμφανίζεται κατά τη βρεφική ηλικία με χαρακτηριστικά της τις στερεότυπες μορφές συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων. Ο όρος, ο οποίος χρησιμοποιείται διεθνώς (για πρώτη φορά από έναν Ελβετό ψυχίατρο το 1911), προέρχεται από την ελληνική λέξη «εαυτός» και υποδηλώνει την απομόνωση ενός ανθρώπου στον εαυτό του.  Αν και η αιτιολογία του αυτισμού παραμένει ουσιαστικά άγνωστη, ωστόσο πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως έχει να κάνει με πολλαπλούς βιολογικούς παράγοντες που προκαλούν νευρολογικά προβλήματα στον εγκέφαλο.

Τα αυτιστικά παιδιά πλάθουν γύρω τους ένα δικό τους κόσμο στον οποίο δεν έχει θέση κανένας άλλος, γι’  αυτό και δεν δέχονται παρεμβάσεις και αλλαγές.  Το ενδιαφέρον τους για τους άλλους είναι ελάχιστο, ακόμη και για τα μέλη της οικογένειάς τους, και προτιμούν να μένουν μόνα τους στο μικρόκοσμό τους ασχολούμενα με διάφορα αντικείμενα με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο.  Η γλωσσική τους ανάπτυξη παρουσιάζει και αυτή σημαντικά ελλείμματα. Συνήθως δεν αναπτύσσουν το λόγο ή προφέρουν μεμονωμένες λέξεις ή φράσεις ή αναπτύσσουν μια ιδιαίτερη μορφή λόγου που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή από τους άλλους. Κατά κανόνα ο λόγος δεν αποτελεί μέσο επικοινωνίας για τα αυτιστικά παιδιά, αφού έτσι και αλλιώς δεν έχουν διάθεση επικοινωνίας.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους αποτελούν οι στερεότυπες κινήσεις και μορφές συμπεριφοράς, τις οποίες επαναλαμβάνουν ακούραστα και με μεγάλη εμμονή. Αν μάλιστα προσπαθήσει κάποιος να τις εμποδίσει ή να τις διακόψει μπορεί να αντιμετωπίσει έντονα ξεσπάσματα εκνευρισμού και οργής που ενδέχεται να διαρκέσουν και ώρες. Όσο για το νοητικό τους  επίπεδο αυτό μπορεί να κυμαίνεται από τα ανώτερα μέχρι τα κατώτερα επίπεδα της νοημοσύνης. Μπορεί δηλαδή να είναι από εξαιρετικά έξυπνα ως νοητικά καθυστερημένα παιδιά (το μεγαλύτερο ποσοστό πάντως των αυτιστικών παιδιών τείνουν προς τη νοητική υστέρηση, αφού ο δείκτης νοημοσύνης τους κυμαίνεται κάτω από 70). Έκπληξη αποτελούν πολλές φορές  οι ιδιαίτερες ικανότητες που έχουν μερικά αυτιστικά παιδιά σε τομείς όπως τα μαθηματικά, η μουσική, η ζωγραφική, οι ξένες γλώσσες κ.α.

Η εμμονή τους για διατήρηση της ομοιότητας στις καθημερινές τους συνήθειες τα κάνει να θέλουν οπωσδήποτε το περιβάλλον τους χωρίς μεταβολές, αντιδρώντας βίαια σε κάθε προσπάθεια αλλαγής, έτσι γίνονται φανατικοί οπαδοί της ρουτίνας. Είναι ικανά να θέλουν να φορούν τα ίδια ρούχα, να χρησιμοποιούν το ίδιο πιάτο ή ποτήρι, τα αντικείμενα στο τραπέζι, στο θρανίο ή στο δωμάτιό τους θα πρέπει να είναι πάντα τα ίδια και στην ίδια ακριβώς θέση.  Δεν έχουν δημιουργικότητα, δημιουργική φαντασία, αίσθηση του χιούμορ και δεν μπορούν να αναλάβουν ρόλους στα παιχνίδια ή να ακολουθήσουν τους κανόνες του παιχνιδιού.   Μπορεί ακόμα να έχουν παράξενη επιλογή φαγητού, φοβίες, υπερευαισθησία στο φωτισμό, τους ήχους, το σωματικό άγγιγμα ή να βγάζουν κραυγές. Γενικά κάποια χαρακτηριστικά των αυτιστικών παιδιών έχουν αυστηρό προσωπικό χαρακτήρα.

Η αυτιστική συμπεριφορά εκδηλώνεται τους πρώτους 30 μήνες της ηλικίας του παιδιού (στη νηπιακή δηλαδή ηλικία), ωστόσο η ασφαλής διάγνωση του αυτισμού γίνεται στα 2,5 – 3 έτη της ζωής του παιδιού. Οι υποψιασμένοι πάντως και ενημερωμένοι γονείς, καθώς και οι έμπειροι και ευαισθητοποιημένοι παιδίατροι μπορούν να παρατηρήσουν τα συμπτώματα της διαταραχής αρκετά νωρίτερα.

Η αντιμετώπιση του αυτισμού εστιάζεται στη χρήση μεθόδων τροποποίησης της συμπεριφοράς και εκπαίδευσης στην ομιλία και την επικοινωνία. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια η παρουσία εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής στα γενικά σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, με τα προγράμματα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης που ακολουθούν, έχει βοηθήσει σημαντικά στην παρεχόμενη εκπαίδευση  των αυτιστικών μαθητικών.

Στασινοπούλου Τζωρτζίνα

Όλη η επικαιρότητα