Η «παραλίμνια χώρα της επαρχίας Ολυμπίας» ζωντανεύει μέσα από το βιβλίο του Γιάννη Βίτσα

«Η παραλίμνια χώρα της Επαρχίας Ολυμπίας», είναι το πρώτο βιβλίο στο οποίο καταγράφεται για πρώτη φορά συγκεντρωμένη η ιστορία της περιοχής από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και τον 20ο αιώνα. 

Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο, η αποδεικτική ισχύς του οποίου, στηρίζεται σε αρχαίους συγγραφείς, σε κλασικά έργα, σε  περιηγητές, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, σε ξένους μελετητές και άλλα, με συστηματική καταγραφή υποσημειώσεων και σχολίων, όπως χαρακτηριστικά μας είπε.

Σκοπός της παρούσας μελέτης, είναι  να καλύψει  το κενό της γνώσης που υπάρχει  για τον συγκεκριμένο χώρο και να φωτίσει άγνωστες πτυχές της ιστορίας του και να αποτελέσει μια συγκεντρωτική βάση δεδομένων για τη μελέτη της ιστορίας των οικισμών του, τονίζοντας εκείνα τα στοιχεία που αναδεικνύουν την ιστορική τους ταυτότητα.

Ένα βιβλίο το οποίο αποτελεί  πρόκληση για τους Δήμους και μια μοναδική ευκαιρία για τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι θα μπορούσαν να το αξιοποιήσουν, με σκοπό να φέρουν τους μαθητές τους σε ζωντανή επαφή με  την άγνωστη ιστορία του τόπου.

Ποια ήταν η αφορμή για να γράψετε το βιβλίο «Η παραλίμνια χώρα της Επαρχίας Ολυμπίας» ;

 Η συγκεκριμένη περιφέρεια παρότι ήταν ένα ζωτικότατο και ιδιαίτερο τμήμα της επαρχίας Ολυμπίας και μάλιστα το ευπορότερο, δεν αποτέλεσε ποτέ αντικείμενο συνολικής εστιασμένης έρευνας από μελετητές ή ιστορικούς, οι οποίοι ασχολήθηκαν μάλλον περιστασιακά και σε  συσχέτιση με τη μελέτη άλλων ιστορικών κέντρων της Ηλείας. 

 Μια άλλη συγκυρία, η τεράστια ακτινοβολία του μεγάλου πανελλήνιου ιερού της Ολυμπίας παγκοσμίως και η γειτνίασή του με τον ερευνώμενο χώρο συνέτεινε στο να επισκιάζεται ή να υποτιμάται ενίοτε η ιστορική αξία και σημασία του.

Πόσο χρόνο διήρκησε η έρευνά σας ; Ήταν εύκολη;

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισα ήταν η έλλειψη  χρόνου, γεγονός που με ανάγκασε να εργάζομαι τις μεταμεσονύχτιες ώρες.                           

Η έρευνα διήρκησε πέντε χρόνια. Το εγχείρημα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο διότι συνέγραψα απέραντης χρονικής έκτασης ιστορία, από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα. Η προσέγγιση  διαφορετικών ιστορικών περιόδων απαιτεί  μια πολυσύνθετη ικανότητα και ευχέρεια για να προσεγγίσει κάποιος με την ίδια  επιτυχία διαφορετικές ιστορικές περιόδους εκ των οποίων κάποιες είναι ελλιπώς προσεγγίσιμες ιστορικά, όπως ο Μεσαίωνας και η Φραγκοκρατία. Από την άλλη δεν υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες που να πραγματεύονται ειδικά θέματα για τη φυσιογνωμία μιας περιοχής σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο όπως π.χ. η οικονομία, θρησκεία κ.ά., στις οποίες θα μπορούσα να στηριχτώ  για να συνθέσω πτυχές της ιστορικής πραγματικότητας. Στα προβλήματα μελέτης της ιστορίας προστίθεται και τούτο, το  ότι οι παλαιότεροι τοπικοί ιστοριογράφοι δε στηρίζονται πάντα σε έγκυρες πηγές και αρχεία,  διανθίζουν τα έργα τους με λαογραφικές παραδόσεις και διαισθητικές προσεγγίσεις ή χαρακτηρίζονται από την υπερβολή τους, στην προσπάθειά τους να υπερτονίσουν στοιχεία της ιστορίας του τόπου τους. Όλα αυτά με ανάγκασαν να καταβάλλω μια υπερπροσπάθεια προκειμένου να παρουσιάσω την ιστορία του τόπου από πρώτο χέρι, αξιοποιώντας ένα μεγάλο αριθμό έγκυρων πηγών και αδιάσειστων στοιχείων. 

Πόσο σημαντικό είναι οι νέοι να μαθαίνουν την ιστορία του τόπου τους ;  

Γνωρίζοντας την τοπική ιστορία, εκτιμούμε τον τόπο μας, τον αγαπούμε και νοιαζόμαστε περισσότερο για αυτόν. Η τοπική ιστορία μπορεί να αποτελέσει μια γέφυρα ανάμεσα στη σχολική ιστορία και τη συλλογική μνήμη. Μπορεί όμως να είναι ένα ιδιαίτερα καλό μέσο μύησης των μαθητών στις ιστορικές μεθόδους, πράγμα που από πολλούς θεωρείται  ο τελικός στόχος της διδασκαλίας στο σχολείο. Η παραλίμνια χώρα της επαρχίας Ολυμπίας αποτέλεσε ένα ισχυρό πόλο έλξης, «ένα χωνευτήρι πολιτισμών» με τα εδάφη της να έχουν κομβική σημασία για τις μετακινήσεις και εγκαταστάσεις των πληθυσμών από τα προϊστορικά χρόνια έως τον 20ο αιώνα, αφού εκεί υπήρχαν τα μοναδικά περάσματα της Δ. Πελοποννήσου, του Αλφειού και της στενωπού του Κλειδίου. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως σε μια έκταση λίγων τ.χιλιομέτρων άνθησαν τρία σπουδαία ιστορικά κέντρα, Θρύο-Επιτάλιο, Σκιλλούντας, Αρήνη-Σαμία-Σαμικό. Σλάβοι, Φράγκοι, Αλβανοί, Βενετοί και Τούρκοι άφησαν το δικό τους αποτύπωμα, με το πολυπληθέστερο αριθμητικά και πολιτιστικά ελληνικό στοιχείο να τους αφομοιώνει και υποτάσσει. 

Η καταγωγή σας τι ρόλο έπαιξε στη συγγραφή του βιβλίου;

Κατάγομαι από το Σαμικό, το χωριό εκείνο που μετά την Αγουλινίτσα διέθετε τον μεγαλύτερο αριθμό αλιευτικών σκαφών, διβαράδων αλλά και σύλλογο αλιέων. Το φτωχό κάποτε Τσελεπή, ήταν ταυτισμένο με την ύπαρξη της λίμνης αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ζούσαν από το κυνήγι και το ψάρεμα. Μικρός τότε στο καφεπαντοπωλείο του πατέρα μου, με συνέπαιρναν οι ιστορίες των κυνηγών και των ψαράδων που έπιναν τον καφέ τους και με ταξίδευαν σε ένα μαγικό κόσμο  σμιλεύοντας τη φαντασία και τη σκέψη μου, όλος ο κόσμος σε ένα καφενείο.

Τι είναι η Ηλεία για εσάς ; 

Είναι κίνητρο έμπνευσης, διακοπές και ανανέωση. Είναι οι ευπροσήγοροι κάτοικοί της με το ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα, η μαγευτική θέα από τους λόφους των χωριών, το μάζεμα των ελιών, η παραλία του Καϊάφα, τα «άγια χώματα» των αρχαιολογικών χώρων, το δενδρόσπιτο της κουκουναριάς μου, αλλά και η κεντρική πλατεία Πύργου με τα υπέροχα καφέ της. Είναι μέρη που αγαπώ αφού εργάστηκα στα Γυμνάσια, Κρεστένων, Ζαχάρως και το 2ο Πύργου.             Η γενέτειρα αποτελεί σημείο αναφοράς και όλη μου η προσπάθεια μέσα από τα βιβλία μου, την αρθογραφία και τις επαφές μου είναι να αναδείξω την πλούσια ιστορία της !