Περιβάλλον

Ίχνη δεινοσαύρων και βόμβες: Όσα ήρθαν στο φως από την τρομερή ξηρασία στην Ευρώπη

Τη χειρότερη ξηρασία σε βάθος 500 ετών έζησε η Ευρώπη, βλέποντας τη στάθμη του νερού να κάνει απότομη βουτιά. Μαζί με το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, αποκαλύφθηκαν ευρήματα από τον πόλεμο, τον Μεσαίωνα και την προϊστορία.
Ακούστε το άρθρο

Εάν αφαιρέσεις από τη συζήτηση τη θλιβερή κατάσταση με τις πυρκαγιές, που επαναλαμβάνεται πλέον με νομοτελειακή ακρίβεια, οι μήνες του θέρους κύλησαν ομαλά και ανώδυνα φέτος για την Ελλάδα, σε πλήρη αντίθεση δηλαδή με τα όσα συνέβησαν στην υπόλοιπη Ευρώπη:

Η Ισπανία βίωσε τον πιο θερμό Ιούλιο από το 1969, η Βρετανία έφτασε ιστορικό υψηλό στον υδράργυρο με 40° C και από το διαστημικό παρατηρητήριο η NASA εντόπισε στα εδάφη μεταξύ Ρουμανίας και Ουγγαρίας επίπεδα ζέστης που έχουν να καταγραφούν από το 2000.

Και όσο οι καύσωνες παρατείνονταν, παράλληλα με τις δασικές πυρκαγιές, τόσο μεγάλωνε το ύψος του αρνητικού ρεκόρ, μέχρι που το Κοινό Κέντρο Ερευνών από την Ευρωπαϊκή Ένωση έβγαλε την ετυμηγορία για αυτό το καλοκαίρι – πρόκειται για τη χειρότερη ξηρασία που έχει βιώσει η Γηραιά Ήπειρος τα τελευταία πεντακόσια χρόνια.

Το ρεκόρ αυτό δεν πορεύεται μόνο του, φυσικά: οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις είναι τα πρώτα θύματα αυτής της ιστορίας, με τη σοδειά του καλαμποκιού στη Γαλλία να κάνει βουτιά στο μείον 18,5% (σε σχέση με το 2021) και την Ουγγαρία να έχει ανακοινώσει αφύσικα πρόωρα το τέλος της συγκομιδής, αφού αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες τους. Αυτός είναι ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ενώ έχει προηγηθεί το φαινόμενο της ακραίας πτώσης στη στάθμη του νερού.

Ούτε αυτό ήρθε μόνο του.

Τα πιο απίθανα ευρήματα

Με το ιστορικό χαμηλό στη στάθμη των ποταμών και των λιμνών, ήρθαν στην επιφάνεια πολλά που έμεναν κρυμμένα για χρόνια ή και αιώνες: ήταν σαν να συνέβη μια τεράστια ανασκαφική αποστολή σε Ευρώπη, Αμερική και Κίνα, σε παράλληλο χρόνο.

Παρακάτω, συγκεντρώσαμε μερικά από αυτά τα ευρήματα των τελευταίων εβδομάδων:

-Λίγες ημέρες αφότου η κυβέρνηση της Ιταλίας κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για τις παράκτιες περιοχές γύρω από τον μεγάλο ποταμό Πάδο, μερικοί ψαράδες εντόπισαν στην όχθη του ποταμού ένα μεγάλο, παράξενο αντικείμενο, του οποίου η εικόνα είχε διαβρωθεί από το νερό: τελικά ήταν μια ενεργή βόμβα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, βάρους 450 κιλών. Στρατιωτικές δυνάμεις την απενεργοποίησαν με ελεγχόμενη έκρηξη.

-Κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Ισπανία, ο Φράνκο αποφάσισε την κατασκευή ενός φράγματος στην Εξτρεμαδούρα. Με τις πρώτες πλημμύρες, η τεχνητή δεξαμενή που δημιουργήθηκε κάλυψε ένα σπουδαίο προϊστορικό μνημείο της περιοχής Κάθερες, το οποίο χρονολογείται από το 5.000 π.Χ.και μοιάζει με τους βράχους του Στόουνχεντζ: τελικά, το Ντολμέν της Γουαδαλπεράλ πραγματοποίησε μία από τις σπάνιες εμφανίσεις του, μετά τη μείωση κατά 28% στο υδάτινο απόθεμα της δεξαμενής. Οι αρχαιολόγοι έσπευσαν να το μελετήσουν.

-Από τον 15ο μέχρι τον 19ο αιώνα, στα μεγάλα ποτάμια της Γερμανίας και της Τσεχίας τοποθετούνταν πέτρες με χαραγμένες φράσεις, με το σκεπτικό να λειτουργούν ως μετρητές της στάθμης, προειδοποιώντας για επικείμενους λιμούς. Το ιστορικό χαμηλό στον ποταμό Έλβα αποκάλυψε την επιγραφή «Αν με δείτε, κλάψτε». Λέγονται πέτρες της πείνας και η συγκεκριμένη χρονολογείται από το 1616, αν και δεν ήταν τώρα η μόνη φορά που ανέβηκε πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας – είχε συμβεί και το 2018.

-Στο εθνικό πάρκο Κοιλάδα των Δεινοσαύρων στο Τέξας, η ξηρασία αποδείχτηκε παραδόξως βοηθητικό εργαλείο: όπως εξήγησαν οι παλαιοντολόγοι του πάρκου, «είναι σύνηθες εδώ να εξαφανίζονται και να αποκαλύπτονται ίχνη δεινοσαύρων», ανάλογα με τις εποχές και τη μετατόπιση των νερών, ενώ με την ξηρασία αποκαλύφθηκαν ίχνη δεινόσαυρου του είδους Acrocanthosaurus. Αυτά τα βήματα χρονολογούνται περί τα 113 εκατομμύρια χρόνια πίσω, ενώ πήγαιναν 20 χρόνια από την τελευταία φορά που ήταν ορατά.

-Ακόμη στον Δούναβη, τα κουφάρια των βυθισμένων πλεούμενων εμποδίζουν τις εμπορικές μετακινήσεις: περισσότερα από 20 γερμανικά πλοία από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αναδύθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, κοντά στην πόλη Πράχοβο στη Σερβία. Συγκεκριμένα, προέρχονται από τη μάχη του 1944, όταν οι δυνάμεις των Ναζί υποχώρησαν στην παρέλαση των Σοβιετικών.

-Ο τουρισμός έχει γρήγορα ανακλαστικά, ακόμη και σε συνθήκες ξηρασίας: στη Γαλικία, με πτώση κατά 39% στα νερά της δεξαμενής Μπαλεσάρ, ήρθαν στο φως τα ερείπια του αρχαίου οικισμού Portomarín, τα οποία παρέμεναν καλυμμένα από τη δεκαετία του ’60. Πλέον, είναι προσεγγίσιμη η ιστορική ζώνη με τα πόδια, οπότε ο δήμαρχος έκανε λόγο για «ευκαιρία επανένωσης με την ιστορία».

© AP Photo/John Locher
Η τεχνητή λίμνη Μιντ αποτελεί το μεγαλύτερο απόθεμα νερού στη Βόρεια Αμερική – και κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ: βιώνοντας πτώση στη στάθμη του νερού περί τα 55 μέτρα, έχει μείνει μόλις το 30% από το αρχικό απόθεμα, ενώ έχουν έρθει στην επιφάνεια αμέτρητα νεκρά ψάρια και βυθισμένα αποβατικά σκάφη από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Όλη η επικαιρότητα