Χριστούγεννα

Κάλαντα, το αγαπημένο έθιμο των παιδιών

Κύριος σκοπός των τραγουδιών αυτών είναι μετά τις ευχές στον νοικοκύρη, το φιλοδώρημα είτε σε χρήματα, είτε σε προϊόντα παλαιότερα.
Ακούστε το άρθρο

Τα Κάλαντα είναι δημοτικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων.

Σε κάποια μέρη της Ελλάδας τα συναντάμε και των Βαΐων ή του Λαζάρου. Κύρια παραδοσιακά μουσικά όργανα που τα συνοδεύουν είναι το τρίγωνο, το λαούτο, το νταούλι, η τσαμπούνα, η φλογέρα κ.ά.

Κύριος σκοπός των τραγουδιών αυτών είναι μετά τις ευχές στον νοικοκύρη, το φιλοδώρημα είτε σε χρήματα, είτε σε προϊόντα παλαιότερα.

Σχετική μ’ αυτό είναι και η παρασκευή «κουλούρας» ονομαζόμενη
«κολλίκι» στη Βέροια, «κουλιαντίνα» στα Σιάτιστα και εξ αυτών οι φέροντες αυτά ονομάζονται «Κουλουράδες». Ο κάθε τόπος έχει τα δικά του παραδοσιακά κάλαντα και έτσι συναντάμε πολλές παραλλαγές αυτού του εθίμου
σε ολόκληρη τη χώρα.

Κάλαντα Χριστουγέννων:

Στίχοι που συνηθίζουν να λένε τα παιδιά είναι οι εξής:

«Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας Χριστού τη Θείαν Γέννησιν να πω στ’ αρχοντικό σας. Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει, οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη των αλόγων ο Βασιλεύς των ουρανών και Ποιητής των όλων».

Μωραΐτικα κάλαντα Χριστουγέννων

«Χριστούγεννα- Πρωτούγεννα πρώτη γιορτή του χρόνου, για βγάτε διέτε μάθετε πως ο Χριστός γεννιέται, γεννιέται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα. Το μέλι τρων’ οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες και το μελισσοβότανο το
λούζονται οι κυράδες.

Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά γαϊτανοφρύδα, κυρά μου, όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου. Βάζεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη, και τον καθάριο Αυγερινό τον βάζεις δαχτυλίδι.

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε, μα αφού σας αγαπούσαμε ήρθαμε να σας δούμε. Δώστε μας και τον κόκορα, δώστε μας και την κότα, δώστε μας και πεντ’ έξι αυγά να πάμε σ’ άλλη πόρτα».

Όμως υπάρχει και συνέχεια..

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το “Δόξα εν Υψίστοις” και τούτο Άξιον εστί η των
ποιμένων πίστις. Εκ της Περσίας έρχονται τρεις Μάγοι με τα δώρα άστρο λαμπρό τους οδηγεί χωρίς να λείψει ώρα.

Φθάσαντες εις Ιερουσαλήμ, με πόθον ερωτώσι, που εγεννήθη ο Χριστός, να
παν να Τον ευρώσι. Διά Χριστόν ως ήκουσεν ο βασιλεύς Ηρώδης, αμέσως εταράχθηκε κι έγινε θηριώδης, ότι πολλά φοβήθηκε διά την βασιλείαν, μη του την πάρη ο Χριστός και χάση την αξίαν.

Κράζει τους Μάγους κι ερωτά:  -Πού ο Χριστός γεννάται; -Εν Βηθλεέμ ηξεύρωμεν, ως η Γραφή διηγάται. Τους είπε να υπάγωσι και όπου Τον ευρώσι, να Τονε προσκυνύσωσιν, κι ευθύς να του το ειπώσι, οπώς υπάγη και αυτός για να Τον προσκυνήση, με δόλον ο μισόθεος για να τον αφανίση. Βγαίνουν οι Μάγοι τρέχοντες και τον Αστέρα βλέπουν, φως θεϊκό κατέβαινε και με χαρά προστρέχουν. Στην Βηθλεέμ εφθάσανε, βρίσκουν την Θεοτόκον.

Κρατούσε εις τας αγκάλας της τον Aγιόν της Τόκον. Γονατιστοί Τον προσκυνούν και δώρα Του χαρίζουν: Σμύρναν, Χρυσόν και Λίβανον, Θεόν τον ευφημίζουν. Την σμύρναν μεν ως άνθρωπον, χρυσόν ως βασιλέα, τον λίβανον δε ως Θεόν σ’
όλη την ατμοσφαίραν. Αφού Τον επροσκύνησαν, ευθύς πάλι μισεύουν και τον Ηρώδη μελετούν να πάνε να τον εύρουν. Πλην άγγελος εξ ουρανού βγαίνει, τους εμποδίζει, άλλην οδόν να πορευτούν, αυτός τους διορίζει.

Και πάλιν άλλος άγγελος τον Ιωσήφ προστάζει εις Αίγυπτον να πορευθή κι εκεί να ησυχάση, να πάρη και την Μαριάμ ομού με τον Υιόν της, ότι ο Ηρώδης εζητεί τον Τόκον τον δικόν της. Μη βλέπων δε ο βασιλεύς τους Μάγους να γυρίζουν, στην Βηθλεέμ επρόσταξεν παιδιά να μην αφήσουν.

Όσα παιδία εύρισκον δύο χρονών και κάτω όλα να τα περάσωσι ευθύς απ’ τα
σπαθιά των. Χιλιάδες δεκατέσσαρες σφάζουν σε μίαν ημέραν, θρήνον, κλαυθμόν και οδυρμόν είχε κάθε μητέρα. Κι εξεπληρώθη το ρηθέν προφήτου
Ησαΐου μετά των άλλων προφητών και του Ιερεμίου: «Φωνή ηκούσθη εκ Ραμά, Ραχήλ τα τέκνα κλαίει, παραμυθία ουκ ήθελε, ότι αυτά ουκ έχει».
Ιδού ότι σας είπαμεν όλην την υμνωδίαν του Ιησού μας του Χριστού Γέννησιν την
Αγίαν. Και σας καληνυχτίζουμε, πέσετε, κοιμηθείτε, ολίγον ύπνον πάρετε κι ευθύς να σηκωθείτε.

Στην Εκκλησίαν τρέξατε με θείαν προθυμίαν και με πολλήν ευλάβειαν στην Θείαν Λειτουργίαν. Κι ευθύς άμα γυρίσετε εις το αρχοντικό σας, ευθύς τραπέζι στρώσετε, βάλτε το φαγητό σας και τον σταυρό σας κάνετε, γευτείτε, ευφρανθείτε, δώστε και κανενός φτωχού όστις να υστερείται. Δώστε κι εμάς τον κόπο μας, ό,τι είναι ορισμός σας, και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι βοηθός σας. Χρόνους πολλούς να χαίρεστε, πάντα ευτυχισμένοι, σωματικά και ψυχικά να είστε πλουτισμένοι».

Όλη η επικαιρότητα