Αρθρογραφία

Ο ρόλος των μεγάλων προσωπικοτήτων στην ιστορία της ανθρωπότητας

Ακούστε το άρθρο

Είναι αλήθεια ότι στην ιστορία της ανθρωπότητας παρουσιάστηκαν ορισμένες προσωπικότητες, ορισμένες κορυφαίες περιπτώσεις ανθρώπων, που έσπασαν κάθε τοπικό και χρονικό φραγμό και σημάδεψαν με την παρουσία τους ολόκληρες εποχές και εξακολουθούν να θεωρούνται οι Μεγάλοι της ιστορίας.

Αυτοί πέτυχαν ίσως αυτό που λέει ένας φιλόσοφος ‘ ο ολοκληρωμένος άνθρωπος πραγματοποιείται ιστορικά δια μέσου μιας σειράς διαχωρισμών, αντιθέσεων, συγκρούσεων, αντιφάσεων, που πρέπει να ξεπεραστούν ή να υπερπηδηθούν.

Και τούτο όχι μόνο με σκέψεις, αλλά με πράξεις που θα είναι όχι πάντοτε, αλλά συχνά πράξεις επαναστατικές, ηθικές, ανθρώπινες…’. Δεν είμαστε προσωπολάτρες και δεν πιστεύουμε ότι οι μεγάλες προσωπικότητες ήταν ουρανοκατέβατα και υπερκοσμικά όντα. Όσοι κατέκτησαν τον επίζηλο τίτλο του Μεγάλου, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο Μέγας Αθανάσιος, ο Μέγας Ναπολέων αλλά και όλοι οι άλλοι που κατέκτησαν τις απρόσιτες για το κοινό κορυφές της σκέψης, της επιστήμης και της πολιτικής, οι μεγάλοι στοχαστές και οι μεγάλοι επαναστάτες, ο πανεπιστήμονας Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Περικλής, ο δίκαιος Αριστείδης, ο Αϊνστάιν, ο Καποδίστριας, ο Βενιζέλος, για να αναφερθούμε σε ορισμένα χτυπητά παραδείγματα, πέρα από τον αδιαφιλονίκητο ψυχοπνευματικό δυναμισμό τους , είναι δημιουργήματα της εποχής τους, φορείς και εκφραστές του κοινωνικού πνεύματος, της κοινωνικής συνείδησης.

Καταφαίνεται από τα παραπάνω ότι οι μεγάλοι δεν ενεργούν ανεξάρτητα από την κοινωνική θέληση και τις αλλαγές στην υλική παραγωγή.

Στο σημείο αυτό μπορούμε με έμφαση να τονίσουμε ότι στα μεταίχμια των μεγάλων κοινωνικοοικονομικών αλλαγών παρουσιάζονται ισχυρές προσωπικότητες που εκφράζουν κάποιο συσχετισμό των κοινωνικών δυνάμεων, ζουν ανεξάρτητα από τη θέλησή τους μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που προϋπήρχε και είχε τη δική του δυναμική, τη δική του πορεία με την οποία συμπορεύεται και ο μεγάλος της ιστορίας.

Έτσι γίνεται εκφραστής των κοινών προβλημάτων και αιτημάτων, ενσαρκώνει τους πόθους, τις ελπίδες και τα οράματα της εποχής του, αγωνίζεται και υλοποιεί τους κοινωνικούς στόχους. Βρίσκεται στην πρωτοπορία κάθε αγώνα, κάθε κίνησης για τη βελτίωση της κοινωνίας.

Ο Περικλής για παράδειγμα είναι γνήσιο τέκνο της Αθηναϊκής δημοκρατίας, καρπός μιας χρυσής εποχής ανεπανάληπτης που, μολονότι ήταν υποχρεωμένος να δρα μέσα σε πλαίσια προκαθορισμένα, επέδρασε σημαντικά και άφησε ζωηρά τα ίχνη του στην ιστορία, αφού και η δημοκρατία στην Αθήνα ήταν ‘ λόγω μεν δημοκρατία, έργω δε του πρώτου ανδρός αρχή’. Πολλές φορές βέβαια, όποιος στέκεται στις επάλξεις του χρέους ξέρει τι τον περιμένει, προαισθάνεται τις αντιδράσεις, αλλά δεν φυγοδικεί, δεν γίνεται ρίψασπις, μένει ακλόνητος και σαν άλλος Προμηθέας αγωνίζεται και δημιουργεί ιστορία. Η πραγματική προσωπικότητα δεν αποτελεί άθυρμα στα χέρια της Μοίρας, αλλά γίνεται άγρυπνος φρουρός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, καταλύει τα σύνορα και γίνεται πανανθρώπινο σύμβολο. Ο κοινωνικός λοιπόν άνθρωπος, ο αλτρουιστής, ο υπεύθυνος, και συνεπής, ο σταθερός, ο ηθικός και ο καλλιεργημένος, μπορεί να θεωρηθεί τέλεια και ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Εννοείται βέβαια ότι αυτού του είδους ο άνθρωπος διακρίνεται από αδαμάντινο χαρακτήρα, ο δε χαρακτήρας μιας τέλειας προσωπικότητας έχει στενότατη σχέση με την αρετή σε όλες της τις μορφές.

Είναι λοιπόν αντιδραστικό να υποστηρίζουμε ότι τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές πραγματοποιούν οι μεγάλες προσωπικότητες. Στην ιστορία υπάρχει μια νομοτέλεια. Υπάρχει μια ιστορική αναγκαιότητα που υποχρεώνονται να βιώσουν οι λαοί, όταν οι υλικές συνθήκες προετοιμάσουν τα μεγάλα ποιοτικά άλματα. Η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους, τις λαϊκές μάζες, ενώ οι μεγάλοι αποτελούν τη γραφική ύλη πάνω στην οποία χαράσσονται η θέληση, οι πόθοι, οι ελπίδες και οι προσδοκίες, τα όνειρα και οι φιλοδοξίες των μεμονωμένων λαών και ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Όλη η επικαιρότητα