Πειθαρχία στη σχολική τάξη: μύθος ή αναγκαιότητα;

Κάθε δάσκαλος, στην καθημερινή του εργασία, για να πετύχει τους σκοπούς και  τους στόχους της διδασκαλίας του πρέπει να εξασφαλίσει ορισμένες προϋποθέσεις που θα συμβάλλουν θετικά και υποστηρικτικά στη διεξαγωγή της σχολικής εργασίας. Θα πρέπει για παράδειγμα να φροντίσει για την πειθαρχία στην τάξη, να διατηρήσει τον έλεγχο των διαδικασιών και των δραστηριοτήτων, να δημιουργήσει κίνητρα και θετική στάση στους μαθητές του για τη μάθηση κ.α. 

Γενικά η διαχείριση μιας σχολικής τάξης είναι μια πολύπλοκη διαδικασία εφαρμογής στρατηγικών και μέτρων από πλευράς του δασκάλου που θα οδηγήσουν  στη δημιουργία ενός παιδαγωγικού κλίματος συμβίωσης, συνεργασίας και μάθησης μέσα στην τάξη.  Πόσο όμως σημαντικό ρόλο παίζει η πειθαρχία στη διαχείριση της σχολικής τάξης και με ποιο τρόπο επιτυγχάνεται;  

Καταρχήν θα πρέπει να  ξεκαθαρίσουμε  ότι η πειθαρχία δεν θα πρέπει να είναι αυτοσκοπός για ένα δάσκαλο, αλλά μέρος της διαχείρισης της τάξης του. Και τούτο διότι μπορεί πράγματι με την πειθαρχία να αντιμετωπίζεις τα  προβλήματα μιας τάξης, με τη σωστή όμως διαχείρισή τους τα προλαμβάνεις.

Η διδασκαλία είναι μια σχεδιαστική δραστηριότητα στην οποία ο εκπαιδευτικός διαπραγματεύεται το εκπαιδευτικό υλικό εστιάζοντας στις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών του και επιδιώκοντας την καλλιέργεια της συμμετοχής των μαθητών στη διαχείριση της μάθησης τους.  Κάνει επιλογές, αναλύει, ερμηνεύει και αξιοποιεί τις διαθέσιμες πηγές, αξιολογεί τις δυνατότητες και τους περιορισμούς για την εφαρμογή τους στη τάξη του και επινοεί στρατηγικές με στόχο την εξυπηρέτηση των διδακτικών στόχων.

Όταν λοιπόν ο δάσκαλος εξασφαλίζει τη συμμετοχή των μαθητών του σε καλά προσχεδιασμένες, μελετημένες και δομημένες δραστηριότητες, οι οποίες ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντά τους και όταν οι μαθητές επικεντρώνονται στην επεξεργασία των «προκλητικών» για αυτούς εργασιών και των προβληματισμών  τους, τότε συνήθως δεν υπάρχουν σοβαρά προβλήματα πειθαρχίας μέσα στην τάξη. 

Με λίγα λόγια η πειθαρχία εξασφαλίζεται από ένα δάσκαλο ο οποίος κάνει «καλό» μάθημα, δίνει δημιουργική διέξοδο στη φαντασία και την ενεργητικότητα των μαθητών, διαχειρίζεται σωστά το χρόνο διδασκαλίας και εξηγεί στους μαθητές του τους σκοπούς και τους στόχους της συγκεκριμένης διδασκαλίας, ώστε να γνωρίζουν από την αρχή τι θα μάθουν και γιατί. Θα εξασφαλίσει δηλαδή την πειθαρχία όχι ως δάσκαλος μπαμπούλας, αλλά ως δάσκαλος εμψυχωτής και καθοδηγητής, που θα εμπνέει τους μαθητές του με τον ενθουσιασμό, τη φαντασία, την πρωτοτυπία και την όρεξή του για δουλειά.

Από τα παραπάνω γίνεται, νομίζω, σαφές ότι «καλός» δάσκαλος είναι αυτός που έχει την ικανότητα να κατευθύνει τις δραστηριότητες της τάξης του αλλά και να  διαχειρίζεται τα προβλήματα που προκύπτουν μέσα ή έξω από αυτή.  Θα ήταν όμως πραγματικά άδικο για τους δασκάλους,  αν δεν τονίζαμε το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια τα προβλήματα πειθαρχίας στο σχολείο έχουν ενταθεί σημαντικά με μία από τις βασικές τους αιτίες την αύξηση της βίας και της επιθετικότητας των μαθητών.  Και είναι το ίδιο άδικο να κατηγορείται το σχολείο ως το αίτιο αυτών των συμπεριφορών.

Ας μη ξεχνάμε ότι το σχολείο είναι ουσιαστικά ο αποδέκτης  των συμπεριφορών που «κουβαλάνε» οι μαθητές από το σπίτι και το οικογενειακό τους περιβάλλον. Κι αν σκεφτούμε τη μεγάλη ποικιλομορφία στη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού, όσον αφορά την κοινωνική και οικονομική  προέλευση, το οικογενειακό περιβάλλον, τα κίνητρα μάθησης, τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις, τις νοητικές ικανότητες κ.λ.π., θα μπορέσουμε ίσως να δικαιολογήσουμε και την ποικιλία στη συμπεριφορά των μαθητών μέσα και έξω από την τάξη. Πρόκειται πάντως για έναν πλουραλισμό συμπεριφορών  ο οποίος στις μέρες μας έχει εξελιχθεί σε ένα από τα κύρια και πιο σοβαρά επαγγελματικά προβλήματα των εκπαιδευτικών. 

Στασινοπούλου  Τζωρτζίνα