Αρθρογραφία

Πώς επικοινωνούμε;

Ο Marshall παρατήρησε ότι κάποιοι άνθρωποι αποκόπτονται από αυτή τη φυσική κατάσταση της ανθρωπιάς και καταλήγουν να συµπεριφέρονται µε βία και εκµετάλλευση απέναντι στους άλλους
Ακούστε το άρθρο

  Η «Μη Βίαιη Επικοινωνία» πρεσβεύει ότι ο άνθρωπος έχει φυσική τάση να προσφέρει και να λειτουργεί µε ανθρωπιά απέναντι στους άλλους και στον εαυτό του.

Στόχος της είναι να προτείνει τρόπους µε τους οποίους να αποκαλύπτεται η φυσική αυτή κατάσταση του ανθρώπου και να µετατρέπεται σε κινητήριο δύναµη των σχέσεων. Ο δηµιουργός της συγκεκριµένης διαδικασίας ήταν ο Marshall Rosenberg, ένας Αµερικανός ψυχολόγος.

Ο Marshall παρατήρησε ότι κάποιοι άνθρωποι αποκόπτονται από αυτή τη φυσική κατάσταση της ανθρωπιάς και καταλήγουν να συµπεριφέρονται µε βία και εκµετάλλευση απέναντι στους άλλους. Παράλληλα, κάποιοι άλλοι άνθρωποι καταφέρνουν να διατηρήσουν την ανθρωπιά τους ακόµη και απέναντι στους ίδιους τους βασανιστές τους. Αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στη διερεύνηση αυτού του φαινοµένου και των αιτιών του και ο καρπός της εργασίας του είναι η “Μη Βίαιη Επικοινωνία”. Ύστερα από πολλές δεκαετίες µελέτης, πειραµατισµού και αλληλεπίδρασης µε ανθρώπους, ο Marshall δηµιούργησε ένα εργαλείο που µας βοηθά να δούµε µε καθαρότητα την εσωτερική µας πραγµατικότητα και να ζήσουµε σε αρµονία µε αυτή.

Η θεµελιώδης ανακάλυψη του Rosenberg ήταν ότι κυρίαρχο ρόλο για το αν θα έχουµε ροπή στη συµπόνια ή στη βία παίζει η γλώσσα που µιλάµε, δηλαδή ο τρόπος που χρησιµοποιούµε τα λόγια. Μελέτησε τη δουλειά ειδικών σε θέµατα γλώσσας και, σε συνδυασµό µε τις διδασκαλίες που δέχτηκε από διάφορες πηγές (Carl Rogers, βουδιστική προσέγγιση, χριστιανική προσέγγιση κ.ά.), δηµιούργησε ένα απλό και πρακτικό εργαλείο, µε το οποίο µπορούµε να αλλάξουµε τον τρόπο που µιλάµε και ταυτόχρονα να αρχίσουµε να αλλάζουµε τη συνειδητότητά µας. Αυτό που υποστηρίζει η Μη Βίαιη Επικοινωνία είναι ότι, όχι µόνο ο νους επηρεάζει τα λόγια µας, αλλά και τα λόγια µας επηρεάζουν τον τρόπο που λειτουργεί ο νους µας και εποµένως την ψυχοσωµατική µας κατάσταση.

Η µαγεία της Μη Βίαιης Επικοινωνίας είναι ότι, παρόλο που αποτελεί µια πολύ απλή διαδικασία, τη στιγµή που αρχίζει κανείς να την εφαρµόζει, κάτι αλλάζει µέσα του. Σε διανοητικό επίπεδο ίσως δυσκολευόµαστε να καταλάβουµε γιατί είναι διαφορετικό να πούµε «Ενοχλούµαι µε αυτό που κάνεις, γιατί θέλω να υπάρχει ακεραιότητα στη δουλειά µου», αντί για το πιο συνηθισµένο «Η συµπεριφορά σου είναι αντιεπαγγελµατική και αναξιόπιστη».

Για κάποιο πολύ σπουδαίο λόγο η αναφορά στην αξία/ανάγκη µας (ακεραιότητα στην προκείµενη περίπτωση) αλλάζει τον τρόπο µε τον οποίο βιώνουµε τη σχέση µας µε το άλλο άτοµο εκείνη τη στιγµή και µας ανοίγει δρόµο για να τιµήσουµε αυτή την αξία και να καλύψουµε αυτή την ανάγκη, σε αντίθεση µε τη δεύτερη φράση που είναι πιθανό να οδηγήσει σε άγονη αντιπαράθεση. Η νευροεπιστήµη αλλά και η λαϊκή παράδοση επιβεβαιώνει τη δύναµη του λόγου και τη σηµασία της λεκτικοποίησης για την αποκατάσταση της εσωτερικής και εξωτερικής ισορροπίας. Η Μη Βίαιη Επικοινωνία επικεντρώνεται κυρίως σε τρεις άξονες.

Ο πρώτος είναι η ειλικρινής έκφραση. Μαθαίνουµε να χρησιµοποιούµε τη γλώσσα για να εκφράσουµε µε όσο το δυνατό µεγαλύτερη ακρίβεια και πληρότητα αυτό που έχουµε µέσα µας, το οποίο κάθε στιγµή διαµορφώνεται µε έναν µοναδικό και ανεπανάληπτο τρόπο. Εκφράζοντας τον  εαυτό µας µε τη βοήθεια της “Μη Βίαιης Επικοινωνίας”, καταφέρνουµε να φέρουµε στο φως αυτό που βιώνουµε και να αποκτήσουµε µια ουσιώδη ανθρώπινη επαφή µε τους άλλους. Οι σχέσεις µας στηρίζονται στην ειλικρίνεια και την εµπιστοσύνη.

Ο δεύτερος άξονας είναι η “ενσυναισθητική ακρόαση”. Αυτό σηµαίνει να αφουγκραζόµαστε βαθιά τους άλλους και έτσι να τους βοηθάµε να εκφράσουν αυτά που κρύβουν µέσα τους. Η ενσυναίσθηση σύµφωνα µε τη Μη Βίαιη Επικοινωνία είναι η πλήρης και αµιγής παρουσία στον πόνο και στη χαρά των άλλων ανθρώπων. Είναι ένας τρόπος να πάµε πίσω από τα λόγια τους και να ακούσουµε αυτό που προσπαθούν να µας πουν. Κάθε φορά που ακούµε πραγµατικά έναν άνθρωπο, αποκτούµε µια ψυχική επαφή µαζί του, η οποία βοηθά τόσο αυτόν όσο και εµάς να αγγίξουµε αυτά που µας απασχολούν και να ξεκινήσουµε τη διαδικασία της αλλαγής. Ο τρίτος άξονας της “Μη Βίαιης Επικοινωνίας” είναι η ενσυναίσθηση προς τον εαυτό µας. Ίσως η πιο σπουδαία πτυχή της διαδικασίας που εµπνεύστηκε ο Marshall Rosenberg είναι ο τρόπος µε τον οποίο συµπεριφερόµαστε στον εαυτό µας.

Ο σκοπός της Μη Βίαιης Επικοινωνίας είναι να µάθουµε να αφουγκραζόµαστε τον εαυτό µας µε όση προσοχή, ανθρωπιά και αγάπη ακούµε τους πιο αγαπηµένους µας ανθρώπους και να δούµε την οµορφιά της ζωής µέσα από τον ίδιο µας τον εαυτό. Ταυτόχρονα, η Μη Βίαιη Επικοινωνία εστιάζει σε τέσσερα στοιχεία: Πρώτον, στην παρατήρηση των γεγονότων έτσι όπως συµβαίνουν σύµφωνα τη µαρτυρία των αισθήσεών µας και όχι όπως αλλοιώνονται από τις κρίσεις, τις αξιολογήσεις και τις διαγνώσεις µας. Η αλληλεπίδραση µε τον περιβάλλον µας και µε τους άλλους περιστρέφεται γύρω από γεγονότα που συµβαίνουν καθηµερινά στη ζωή µας.

Στόχος της Μη Βίαιης Επικοινωνίας είναι να µας µάθει να διαχωρίζουµε αυτά τα γεγονότα από τις κρίσεις που κάνουµε για αυτά. Για παράδειγµα “Ο Γιώργος δεν µου είπε ‘καληµέρα’ σήµερα” είναι ένα γεγονός. Συχνά όµως αναφερόµαστε σε ένα τέτοιο γεγονός χρησιµοποιώντας µια κρίση, όπως “Ο Γιώργος είναι αγενής” ή “Ο Γιώργος είναι αδιάφορος”. Όταν όµως επιλέγουµε να ξετυλίξουµε το κουβάρι των ανθρώπινων σχέσεων µε τη βοήθεια της Μη Βίαιης Επικοινωνίας, χρειάζεται να µάθουµε να αναγνωρίζουµε ποια είναι τα γεγονότα και ποιες είναι οι προσωπικές µας κρίσεις για αυτά τα γεγονότα. Δεύτερον, η “µη βίαιη επικοινωνία” εστιάζει στα συναισθήµατα που πυροδοτούνται από ένα συγκεκριµένο γεγονός.

Το να αναγνωρίζουµε και να ονοµατίζουµε τα συναισθήµατά µας είναι ένα ολόκληρο πεδίο µόρφωσης από µόνο του. Η “Μη Βίαιη Επικοινωνία” µας ζητά να αποκτούµε σταδιακά όλο και µεγαλύτερη επίγνωση των συναισθηµάτων που βιώνουµε σε µια δεδοµένη στιγµή, γιατί το κάθε συναίσθηµα αποτελεί ένα µήνυµα από τον εαυτό µας. Αν λοιπόν θέλουµε να αποκτήσουµε ουσιαστικότερη επαφή µε τον εαυτό µας και να αναδείξουµε µε καθαρότητα την ανθρωπιά µας και ενώπιον των άλλων, είναι πολύ σπουδαίο να εξελίξουµε τη συναισθηµατική µας συνειδητότητα.

Τρίτον, η µη βίαιη επικοινωνία εστιάζει στις βαθιές, πανανθρώπινες ανάγκες που αποτελούν τα κίνητρα των πράξεών µας. Σύµφωνα µε τη “Μη Βίαιη Επικοινωνία”, οτιδήποτε κάνουµε το κάνουµε γιατί προσπαθούµε να καλύψουµε κάποια ή κάποιες ανάγκες µας. Όλοι οι άνθρωποι µοιραζόµαστε τις ίδιες ανάγκες, αλλά σε µία δεδοµένη στιγµή µία συγκεκριµένη ανάγκη αναδύεται στην επιφάνεια και µας ειδοποιεί για την παρουσία της µέσω των συναισθηµάτων που παράγει.

Έτσι, είτε το συνειδητοποιούµε είτε όχι, οι πράξεις στις οποίες θα προβούµε θα σχετίζονται µε αυτή την ανάγκη. Για τη “Μη Βίαιη Επικοινωνία” οι ανάγκες είναι η πιο κεντρική και σπουδαία έννοια, µιας και αυτές αποτελούν την έκφραση της ζωής µέσα µας και, όταν αυξάνουµε την επίγνωση των αναγκών µας, γνωρίζουµε καλύτερα τον εαυτό µας και τη ζωή που θέλουµε να κάνουµε. Τέλος, η “µη βίαιη επικοινωνία” εστιάζει στα αιτήµατα που θα διατυπώσουµε στους άλλους ή στον εαυτό µας προκειµένου να καλύψουµε τις ανάγκες µας και υπηρετήσουµε τη ζωή που εκφράζεται µέσα από αυτές τις ανάγκες.

Τα αιτήµατα είναι ρητές, συγκεκριµένες και πραγµατοποιήσιµες προτάσεις, οι οποίες ζητούν τη δράση που είναι απαραίτητη για την κάλυψη των αναγκών. Διατυπώνονται σε θετική γλώσσα δράσης και διακρίνονται από την ανοιχτότητα της Μη Βίας, σε αντίθεση µε την ακαµψία των βίαιων απαιτήσεων.

Στη Μη Βίαιη Επικοινωνία η προσοχή µας βρίσκεται στο τώρα, στον τρόπο που εκδηλώνεται η ζωή στην παρούσα στιγµή. Εστιάζοντας στα συναισθήµατα που αναδύονται αυτή τη στιγµή και συνδέοντάς τα µε τις ανάγκες από τις οποίες πηγάζουν, καταφέρνουµε να είµαστε πραγµατικά παρόντες σε αυτό που συµβαίνει µέσα µας   Παράλληλα, η πρόθεσή µας είναι η ψυχική επαφή, η σύνδεση είτε µε τον εαυτό µας είτε µε κάποιον άλλο άνθρωπο. Στη Μη Βίαιη Επικοινωνία δεν εστιάζουµε στις λύσεις των προβληµάτων, αλλά στην επαφή ανάµεσα σε δύο ανθρώπους ή και ανάµεσα σε δύο διαφορετικές πλευρές του εαυτού µας.

Με αυτό τον τρόπο, συχνά προκύπτει µια αλλαγή στη διάσταση των πραγµάτων που κάνει τα προβλήµατα να µην είναι πια προβλήµατα.   Και τότε οι σχέσεις με τους γύρω μας μα και η σχέση με τον εαυτό μας αποκτά νόημα και ζωή!

Κυριακοπούλου Άννα

Όλη η επικαιρότητα