Σαν σήμερα: 11 Δεκεμβρίου – Περλ Χάρμπορ: Η πορεία προς ένα «αναπόφευκτο λάθος»

Η 11η Δεκεμβρίου είναι η 345η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και 346η σε δίσεκτα έτη. Στις 11 Δεκεμβρίου 1941, η Γερμανία και η Ιταλία κηρύσσουν τον πόλεμο στις ΗΠΑ, μετά την κήρυξη του πολέμου από τους Αμερικανούς στην Ιαπωνία στον απόηχο της επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ. Οι ΗΠΑ, με τη σειρά τους, κηρύσσουν τον πόλεμο στη Γερμανία και την Ιταλία. Ο πόλεμος γίνεται και επίσημα παγκόσμιος…

Γενικά οι άνθρωποι κάνουμε λάθη, αυτό κάνουμε κυρίως, και μετά τρέχουμε να τα μαζέψουμε.

Στην καλύτερη περίπτωση, τα λάθη μας έχουν επιπτώσεις μόνο πάνω σε μας τους ίδιους. Στη χειρότερη, όπως στην περίπτωση της Ιαπωνίας και του Περλ Χάρμπορ, σε μια ολόκληρη χώρα και τη μισή υφήλιο.

Μέχρι σήμερα παραμένει ακατανόητο πώς η Ιαπωνία έκανε το κολοσσιαίο λάθος να επιτεθεί στο Περλ Χάρμπορ και να βάλει με τόσο άτσαλο τρόπο τον «κοιμισμένο γίγαντα», όπως αποκάλεσε ο Ναύαρχος Γιαμαμότο τις ΗΠΑ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Γιαμαμότο ήξερε ότι όλο αυτό ήταν λάθος, το είχε πει, αλλά δεν τον άκουσε κανείς. Τι είχε συμβεί στους Ιάπωνες; Ήταν τελικά τόσο μεγάλο λάθος όσο νομίζουμε το Περλ Χάρμπορ ή μήπως ήταν απλώς αναπόφευκτο;

Η αλήθεια είναι ότι όταν το πρώτο αμερικανικό βομβαρδιστικό εμφανίστηκε πάνω από το Περλ Χάρμπορ στις 7 Δεκεμβρίου 1941, η ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες ήταν πλέον σε τέτοιο σημείο που ο πόλεμος φαινόταν αναπόφευκτος. Παρόλα αυτά, ο στρατός των ΗΠΑ ήταν εντελώς απροετοίμαστος για την αιφνιδιαστική επίθεση, η οποία άλλαξε δραματικά την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ειδικά στον Ειρηνικό.

Πριν από την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, οι εντάσεις μεταξύ της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ αυξάνονταν επί πάνω από μια δεκαετία κι αυτό οφειλόταν βασικά στην αλλαγή πολιτικής της πρώτης. Απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο για μεγάλο μέρος της ιστορίας τους, οι Ιάπωνες αποφάσισαν στις αρχές του 20ου αιώνα να βγουν στον έξω κόσμο και βγήκαν με τον μόνο τρόπο που ήξεραν: Επιθετικά.

Δύο επιτυχημένοι πόλεμοι, ένας εναντίον της Κίνας το 1894-95 και ο Ρωσο-Ιαπωνικός το 1904-05, τροφοδότησαν αυτές τις φιλοδοξίες, όπως και η επιτυχημένη συμμετοχή της Ιαπωνίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-18) στο πλευρό των συμμάχων.

Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930, η Ιαπωνία προσπάθησε να λύσει τα οικονομικά και δημογραφικά της προβλήματα επίσης με τον μόνο τρόπο που ήξερε: Εισβάλοντας στην Κίνα. Η αρχή έγινε από τη Μαντζουρία το 1931. Όταν η Κοινωνία των Εθνών καταδίκασε την εισβολή, η Ιαπωνία αποχώρησε από τον διεθνή οργανισμό και η Μαντζουρία παρέμεινε ιαπωνική μέχρι το 1945.

Τον Ιούλιο του 1937, ξεκινά ένας ακόμη σινο-ιαπωνικός πόλεμος. Το Δεκέμβριο οι ιαπωνικές δυνάμεις κατέλαβαν τη Νάνκινγκ, την πρωτεύουσα του Κινεζικού Εθνικιστικού Κόμματος και προχώρησαν σε έξι εβδομάδες μαζικών δολοφονιών και βιασμών που είναι πλέον διαβόητες ως η «σφαγή της Νανκίνγκ».

Όσο κι αν ήθελαν, οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν να κάνουν ότι δεν έβλεπαν όλες αυτές τις φρικαλεότητες και άρχισαν να επιβάλλουν οικονομικές κυρώσεις κατά της Ιαπωνίας, συμπεριλαμβανομένων εμπορικών εμπάργκο σε εξαγωγές αεροσκαφών και πετρελαίου, μεταξύ άλλων βασικών αγαθών, και παρείχαν οικονομική υποστήριξη στις δυνάμεις της Εθνικιστικής Κυβέρνησης της Κίνας.

Το Σεπτέμβριο του 1940, η Ιαπωνία υπέγραψε το Τριμερές Σύμφωνο με τη Γερμανία και την Ιταλία, τα δύο φασιστικά καθεστώτα που τότε βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Συμμάχους.

Κερδήθηκε η μάχη, χάθηκε ο πόλεμος

Το Τόκιο και η Ουάσιγκτον διαπραγματεύτηκαν για μήνες πριν από την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, χωρίς επιτυχία. Ενώ οι ΗΠΑ ήλπιζαν ότι τα εμπάργκο σε πετρέλαιο και άλλα βασικά αγαθά θα οδηγούσαν την Ιαπωνία να σταματήσει τον επεκτατισμό της, οι κυρώσεις στην πραγματικότητα ώθησαν την Ιαπωνία να εντείνει τη θέση της και προκάλεσαν την οργή του λαού της ενάντια στη συνεχιζόμενη δυτική παρέμβαση στις ασιατικές υποθέσεις.

Για την Ιαπωνία, ο πόλεμος με τις ΗΠΑ φαινόταν αναπόφευκτος, προκειμένου να υπερασπιστεί το στάτους της ως μεγάλης παγκόσμιας δύναμης. Επειδή όμως, οι αριθμοί ήταν εναντίον της, η μόνη της ευκαιρία ήταν το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Το Μάιο του 1940, οι ΗΠΑ είχαν ήδη μετατρέψει το Περλ Χάρμπορ σε κύρια βάση για τον στόλο τους στον Ειρηνικό. Καθώς οι Αμερικανοί δεν περίμεναν ότι οι Ιάπωνες θα επιτεθούν στη Χαβάη, περίπου 4.000 μίλια μακριά από την Ιαπωνία, η βάση στο Περλ Χάρμπορ ήταν σχετικά απροστάτευτη, καθιστώντας την έναν εύκολο στόχο.

Ο ναύαρχος Ισορόκου Γιαμαμότο πέρασε μήνες σχεδιάζοντας μια επίθεση που είχε ως στόχο να καταστρέψει τον αμερικανικό στόλο του Ειρηνικού και να διαλύσει το ηθικό στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, έτσι ώστε να μην μπορεί να αντεπιτεθεί όσο οι ιαπωνικές δυνάμεις θα άρχιζαν να προελαύνουν στο Νότιο Ειρηνικό.

Ο Γιαμαμότο είπε αργότερα ότι δεν ήθελε την επίθεση στις ΗΠΑ, θεωρούσε ότι η Ιαπωνία «θα ξυπνούσε έναν κοιμισμένο γίγαντα». Ούτε ο ίδιος βέβαια ούτε και κανένας άνθρωπος στον πλανήτη δεν μπορούσε τότε να φανταστεί την εξέλιξη των πραγμάτων.

Η αιφνιδιαστική επίθεση της Ιαπωνίας στο Περλ Χάρμπορ θα έβγαζε τελικά τις ΗΠΑ από την απομόνωση και θα τις έβαζε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια σύγκρουση που θα τελείωνε με την παράδοση της Ιαπωνίας μετά ττις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945.

Αρχικά, ωστόσο, η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ έμοιαζε με μια τεράστια στρατιωτική επιτυχία για την Ιαπωνία. Τα βομβαρδιστικά της έπληξαν και τα οκτώ θωρηκτά των ΗΠΑ, βυθίζοντας τέσσερα και προκαλώντας ζημιές σε άλλα τέσσερα, κατέστρεψαν περισσότερα από 300 αεροσκάφη και σκότωσαν περίπου 2.400 Αμερικανούς.

Οι ιαπωνικές δυνάμεις συνέχισαν να καταλαμβάνουν μια σειρά από δυτικές αποικιακές κτήσεις μέχρι τις αρχές του 1942, συμπεριλαμβανομένης της Βιρμανίας (σημερινής Μιανμάρ), της Βρετανικής Μαλαισίας (σημερινή Μαλαισία και Σιγκαπούρη), των Ολλανδικών Ανατολικών Ινδιών (σημερινή Ινδονησία) και των Φιλιππίνων, αποκτώντας πρόσβαση στους άφθονους φυσικούς πόρους τους, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του καουτσούκ.

Όμως, ακόμη και στρατηγικά, η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ είχε θέματα, καθώς είχε αποτύχει να καταστρέψει εντελώς το Στόλο του Ειρηνικού. Τα ιαπωνικά βομβαρδιστικά στόχευσαν στα θωρηκτά και άλλα πλοία και αγνόησαν δεξαμενές πετρελαίου, χώρους πυρομαχικών και εγκαταστάσεις επισκευής, ενώ ούτε ένα αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ δεν ήταν στη βάση κατά τη διάρκεια της επίθεσης.

Τον Ιούνιο του 1942, αυτή η αποτυχία επιστρέφει και εκδικείται τους Ιάπωνες, καθώς οι ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ σημειώνουν σημαντική νίκη στη Ναυμαχία του Μίντγουεϊ, ανατρέποντας αποφασιστικά τις ισορροπίες στον Ειρηνικό.

Το Περλ Χάρμπορ ήταν μια νίκη τακτικής για τους Ιάπωνες, αλλά στρατηγικά μια μεγάλη αποτυχία. Τα θωρηκτά, στα οποία στόχευσαν, δεν ήταν πλέον σημαντικά στις ναυμαχίες, ενώ τα μεγάλα αεροπλανοφόρα επρόκειτο να γίνουν η νέα κυρίαρχη δύναμη στην ανοιχτή θάλασσα. Κυρίως, όμως, όπως ακριβώς πρόβλεψε ο Γιαμαμότο, ξύπνησαν τον κοιμισμένο γίγαντα, που δεν ήταν οι ίδιες οι ΗΠΑ ως στρατιωτική δύναμη, αλλά η κοινή γνώμη σε αυτές.

Πηγή: cnn.gr