Αρθρογραφία

Σημεία σύγκλισης συμπεριληπτικής και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

diapolitismikis_ekpaideysis.jpg
Ακούστε το άρθρο

Ο απώτερος στόχος τόσο της συμπεριληπτικής  όσο και της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι να προωθήσουν την ισότητα των μαθητών, μέσα από την αποδοχή της διαφορετικότητας,  και να αντιταχθούν σε κάθε πρακτική διαχωρισμού και ρατσισμού.  Σε ένα «σχολείο για όλους»,  όπου  η συμπερίληψη κυριαρχεί, συνυπάρχουν μαθητές με διαφορετικές κοινωνικές κουλτούρες, με διαφορετική εθνική καταγωγή, με διαφορετική θρησκεία, με διαφορετική νοημοσύνη, με διαφορετικές ικανότητες, δεξιότητες και  προσανατολισμούς. Όλα τούτα δεν μπορεί παρά να εμπεριέχουν και τη διαπολιτισμικότητα, αφού η ποικιλομορφία της συνύπαρξης,  εκ των πραγμάτων, οδηγεί σε πολιτισμική ποικιλότητα.

Για τους ειδικούς η συμπερίληψη καθιστά εντός του διαπολιτισμικού σχολείου τη διαφορετικότητα και την ανομοιογένεια των παιδιών ως πηγή μάθησης και δημιουργικότητας παρά ως πρόβλημα που αναζητά λύση. Αφού λοιπόν η συμπερίληψη αφορά όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, το φύλλο, το κοινωνικό υπόβαθρο, την αναπηρία και τις επιδόσεις τους, η ταύτιση της διαπολιτισμικής και της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης θεωρείται δεδομένη. Ο σκοπός της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης δεν είναι απλά η ύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών στα ίδια σχολεία, αλλά κυρίως η αλληλεπίδρασή τους με στόχο την ίση αντιμετώπιση και την παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους μαθητές. Από την άλλη πάλι η συμπερίληψη στοχεύει στην άρση των εμποδίων που δυσκολεύουν τη μάθηση και τη συμμετοχή όλων ανεξαιρέτως  των μαθητών και όχι μόνο εκείνων που αντιμετωπίζουν κάποια ειδικά προβλήματα ή μαθησιακές δυσκολίες, εξαλείφοντας έτσι τις αιτίες οποιασδήποτε περιθωριοποίησης. Πρόκειται δηλαδή για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, για παράλληλους δρόμους και για παρόμοια φιλοσοφία.

Μέσα από τη σύμπραξη συμπεριληπτικής και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης θα γίνει σαφές ότι η επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων δεν είναι ένα χωνευτήρι που εξομοιώνει διαφορετικές πεποιθήσεις και καταργεί πιστεύω, παραδόσεις και εμπειρίες, αλλά είναι μια διακριτή πολιτισμικότητα μέσα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Με τη συνάντηση των επιμέρους πολιτιστικών κληρονομιών δημιουργείται αλληλεπίδραση και οι συμβαλλόμενοι μαθητές λειτουργούν με στόχο την ποιότητα των σχέσεων τους. Άλλωστε με το σκεπτικό ότι ο κάθε άνθρωπος δικαιούται την αναγνώριση  της μοναδικότητάς του, είτε πρόκειται για άτομο με ειδικές ανάγκες,  είτε είναι μέλος μιας άλλης πολιτισμικής ομάδας, είτε διαφορετικής νοημοσύνης, φύλου κ.λ.π., αυτό  το δικαίωμα πρέπει να γίνεται σεβαστό  από όλους και για όλους.

Αλλά πέρα από τις αντιλήψεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την παροχή ίσων ευκαιριών, την ισότητα, την αποδοχή  της διαφορετικότητας και όλα τούτα, η σύγχρονη Παιδαγωγική Επιστήμη και Ψυχολογία επιτάσσουν τη συνύπαρξη και την καθιέρωση  της συμπεριληπτικής και της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στα εκπαιδευτικά συστήματα. Όλο και περισσότεροι παιδαγωγοί αποδέχονται, για παράδειγμα, την πολιτισμική-ιστορική θεωρία του Vygotsky, ο οποίος ισχυρίζεται ότι οι ανώτερες ψυχικές λειτουργίες του παιδιού εμφανίζονται αρχικά ως μορφές συλλογικής συμπεριφοράς, ως μορφές συνεργασίας με τους άλλους ανθρώπους, για να γίνουν στη συνέχεια εσωτερικές, ατομικές λειτουργίες του παιδιού. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος αποκόπτεται από την αλληλεπίδρασή του με το κοινωνικό γίγνεσθαι, αυτό οδηγεί στην υπανάπτυξη των ψυχικών λειτουργιών και της ίδιας της προσωπικότητας γενικά.

Σημαντικό όμως ρόλο, στην υλοποίηση κάθε εκπαιδευτικής προσπάθειας, παίζει ο ίδιος ο εκπαιδευτικός. Είναι το άτομο που καλείται να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες απατήσεις παρακάμπτοντας  πολλές φορές ελλείψεις, παραλείψεις, δυσκαμψίες και λάθη της πολιτείας. Επομένως η αποδοχή της όποιας εκπαιδευτικής πολιτικής πρέπει να γίνει πρώτα από τους εκπαιδευτικούς, γιατί είναι τα άτομα που θα την εφαρμόσουν στην πράξη  με ή χωρίς επιτυχία. Η επιμόρφωσή τους λοιπόν, πάνω στις εκπαιδευτικές προσεγγίσεις της συμπεριληπτικής και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης,  είναι μείζονος σημασίας για την επιτυχημένη εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής.  Εν κατακλείδι η σύγκλιση και κοινή πορεία της συμπεριληπτικής και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης μέσα στο ενιαίο σχολείο είναι επιτακτική ανάγκη στις μέρες μας, γιατί μόνο έτσι γίνεται αποδεκτή η διαφορετικότητα του κάθε μαθητή. Το σχολείο της γειτονιάς, μέσα στα πλαίσια μιας τέτοιας εκπαίδευσης, είναι εκείνο που θα ενισχύσει και θα κάνει πράξη την «εκπαίδευση για όλους»                                                                            

Στασινοπούλου Τζωρτζίνα

Όλη η επικαιρότητα