Στον Πύργο των παιδιών και των θαυμάτων

Το σινεμά και συγκεκριμένα το Φεστιβάλ Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους «διεκδικεί» με σθένος από την αρχαιολογία έναν παθιασμένο επιστήμονά της. Από τα σκάμματα των ανασκαφών και τα υπόγεια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου όπου εργάζεται πολλά χρόνια ως επιμελητής Προϊστορικών, Αιγυπτιακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων, ο Κώστας Πασχαλίδης κάθε χρόνο δραπετεύει για μια εβδομάδα στη μαγεία της μεγάλης οθόνης και στην ομορφιά ενός τόπου που γνωρίζει αλλά και ανακαλύπτει διαρκώς.

«The River of the Kukamas» | 

Εθελοντής, φίλος, σημαντικός υποστηρικτής του φεστιβάλ, συμμετέχει σταθερά 18 χρόνια -από τα 21 της διοργάνωσης- έχοντας την ευθύνη της Κριτικής Επιτροπής, που αποτελείται από διεθνείς προσωπικότητες. Στη συνέντευξη, μας μιλάει για τη διοργάνωση, τους συμμετέχοντες, τον τόπο και τον πολιτισμό, για το εξαιρετικό εγχείρημα που συμβαίνει στον Πύργο αθόρυβα και με μεγάλη επιτυχία.

Συνέντευξη

• Πώς ξεκίνησε αυτή η μακροχρόνια σχέση σας;

Τυχαία, όταν η φίλη μου Κατερίνα Ζαμπέλη, διευθύντρια υποτιτλισμού από το 2000, μου πρότεινε να κατέβω να βοηθήσω. Στην αρχή πήγα από περιέργεια, αλλά γρήγορα αισθάνθηκα τη δεύτερη μεγάλη αποκάλυψη στη ζωή μου, γιατί η πρώτη ήταν η συμμετοχή μου στην πρώτη ανασκαφή μου όπου είπα «εδώ θέλω να ζήσω». Οταν βρέθηκα στο νεοκλασικό θέατρο Απόλλων στον Πύργο, πίσω από την κονσόλα να συντονίζω τους τίτλους, παρά το άγχος να γίνει σωστά, παρακολουθούσα τις αντιδράσεις στην αίθουσα. Μέχρι τότε ήξερα πως όταν πηγαίνεις σινεμά, βλέπεις ήσυχα την ταινία και αποχωρείς.

Εκεί όλα συμβαίνουν την ώρα της προβολής. Τα παιδιά δεν είχαν αυτό που ονομάζουμε κινηματογραφική παιδεία -όπως νόμιζα καθώς προέρχομαι από την Αθήνα, όπου τη δεκαετία του ‘80 μεγαλώναμε στο σινεμά-, οπότε στην αίθουσα θεωρούσαν πως ήταν στο σαλόνι του σπιτιού τους. Πατατάκια, συζητήσεις και μετά από λίγο… μαγεία. Ανάλογα με τη δύναμη της ταινίας, η προβολή εξελίσσεται ή σε θορυβώδη ή με ιερατική ησυχία. Υπαγωγή στην οθόνη, απόλυτη σιωπή. Γιατί όπως λέει ο Δημήτρης Σπύρου, μια ταινία έχει τη δύναμη να κρατήσει τα παιδιά και αν δεν την έχει, είναι κι αυτό μέρος της κινηματογραφικής εκπαίδευσης.

• Παρακολουθώντας σταθερά το φεστιβάλ από το 2000, θεωρείτε ότι έχει αναπτύξει διαδραστική σχέση με τα παιδιά και την τοπική κοινωνία;

Προς τιμήν του καλλιτεχνικού διευθυντή Δημήτρη Σπύρου, επιλέγει ταινίες με καίρια, δύσκολα ζητήματα, που δεν θα έβλεπαν αλλιώς τα παιδιά σε μια περιφερειακή πόλη. Το στοίχημα είναι να δεις μια ταινία και να βγεις διαφορετικός από ό,τι μπήκες. Εχω ακούσει πολλές φορές παρέες παιδιών να λένε «ρε φίλε, τι είδαμε απόψε;» – σήμερα, εδώ, μαζί. Καθώς περνούν τα χρόνια, αντιλαμβάνομαι ότι τα παιδιά του Πύργου και της ευρύτερης περιοχής όπου εξελίσσεται ταυτόχρονα η διοργάνωση έχουν πρόσβαση σ’ έναν διαφορετικό κινηματογράφο που δύσκολα φτάνει στις λιγοστές αίθουσες της περιφέρειας.

Η κινηματογραφική παιδεία που αποκτούν είναι εφόδιο για τη ζωή τους. Σε μια κοινωνία δομημένη επάνω στο πρότυπο να μοιάσεις στους γονείς σου και όταν δεν τους μοιάζεις είναι κακό, βλέπουν ταινίες, συζητούν, επικοινωνούν στα αγγλικά με παιδιά από άλλες χώρες, αποκτούν αυτοπεποίθηση, μαθαίνουν ότι υπάρχει και κάτι άλλο εκτός από αυτό που λένε τα στερεότυπα, η τηλεόραση, η οικογένεια.

«My Grandpa is Hiding» | 

Αντέχουν να είναι διαφορετικοί. Αν έχουν μέσα τους την περιέργεια να ακολουθήσουν τον δρόμο της ζωής τους, υπάρχει κάτι μπροστά τους που φωτίζει. Αυτή είναι η τεράστια επιτυχία και η απάντηση στο ερώτημα γιατί το φεστιβάλ δεν είναι στην Αθήνα και είναι στον Πύργο. Δεν είναι για τους δημιουργούς αλλά για το κοινό. Για τα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς που μαθαίνουν κι εκείνοι. Γιατί κακά τα ψέματα, λίγα εργαλεία υπάρχουν στη χώρα. Αν υπήρχε μια τέτοια δομή σε κάθε πόλη, θα ήταν παράλληλη εκπαίδευση.

• Από γενιά σε γενιά τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά στη διοργάνωση και την περιμένουν κάθε χρόνο.

Υπάρχει μεγάλη ανυπομονησία, η πόλη ζωντανεύει, γι’ αυτό υπάρχει τόση συμμετοχή σε εθελοντικά πόστα και δράσεις. Το φεστιβάλ λειτουργεί στο κοινό του με τρόπο πολύ πετυχημένο. Οι παράλληλες δράσεις έχουν τρομερή επιτυχία. Υπάρχουν κινηματογραφικά εργαστήρια εδώ και 20 χρόνια για παιδιά όλων των ηλικιών. Η Camera Zizanio επιτρέπει στα παιδιά να συμμετέχουν σαν θεατές και δημιουργοί, να τιμώνται και με τους δύο ρόλους.

Τα παιδιά του Πύργου και άλλων πόλεων εγγράφονται σε εργαστήρια και κινηματογραφικά προγράμματα και συμμετέχουν όλο τον χρόνο. Επικοινωνούν με συνομήλικους από προγράμματα οπτικοακουστικών μέσων και αποκτούν άλλη γνώση. Κάθε χρόνο επιστρέφουν, καλλιτέχνες ή επιστήμονες πλέον οι οποίοι συμμετείχαν ως παιδιά, δουλεύουν εθελοντικά, θυμούνται τη δική τους πορεία και ενθαρρύνουν τους νεότερους. Η προσέλευση στον «Απόλλωνα», αυτό το σύγχρονο μνημείο που θεωρούμε σπίτι μας, είναι από την αρχή ασφυκτική, οι έφηβοι ενθουσιάζονται και προβληματίζονται.

• Πού θεωρείτε ότι οφείλεται η επιτυχία της διοργάνωσης;

Η αγαπητική και δημιουργική κατάσταση δεν είναι μόνο των συμμετεχόντων, των εθελοντών και των εργαζόμενων, είναι θέμα των διοργανωτών. Οι τρεις βασικοί συντελεστές, ο Δημήτρης Σπύρου, ο Νίκος Θεοδοσίου και ο Χρήστος Κωνσταντόπουλος, συνεργάζονται τόσα χρόνια χωρίς να έχουν σπάσει τη συμφωνία τους. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλο και δεν είναι τυχαίο.

«Supa Modo» | 

Αγαπούν τη διοργάνωση, τη στηρίζουν και έχουν βάλει μέσα όλη την ουσία του θέματός της. Γίνεται για τα παιδιά και δεν θα σταματήσει να έχει αυτόν τον χαρακτήρα όσο είναι η επιτροπή των διοργανωτών. Αλλά αν σταματήσει, δεν θα είμαστε εμείς εκεί. Είναι σπουδαίοι και ευαίσθητοι άνθρωποι, με υψηλή αίσθηση των αξιών, με την ίδια υπομονή και ανθρωπισμό, γι’ αυτό πέτυχαν αυτό το αποτέλεσμα.

• Μετά το σύντομο πέρασμα από τον υποτιτλισμό, είστε ο άνθρωπος των μελών της Κριτικής Επιτροπής, εκείνος που είναι μαζί τους τις ημέρες της διοργάνωσης. Πώς βλέπουν το φεστιβάλ; Τι λένε;

Είναι οι διεθνείς παρατηρητές μας, είτε είναι δημιουργοί ταινιών, είτε παραγωγοί, διευθυντές αντίστοιχων διεθνών φεστιβάλ, διανομείς σε μεγάλα δίκτυα, ακαδημαϊκοί, εκπαιδευτικοί, συνήθως ευρωπαϊκής προέλευσης, αλλά όχι μόνο. Από τις πρώτες ημέρες έχουν μπει στη γοητεία του προγράμματος, της ανταπόκρισης των παιδιών, που είναι η έκφραση όλου του εγχειρήματος. Παρακολουθούν κινηματογράφο γιατί είναι η δουλειά τους, αλλά μας ενδιαφέρει να δουν την παράδοση και το τοπίο.

Διοργανώνουμε εκδρομές εντός και εκτός της πόλης. Πολύ συχνά βρισκόμαστε στο Κάστρο του Χλεμουτσίου, στα ερείπια του γοτθικού ναού της Αγίας Σοφίας στην Ανδραβίδα, μικρή μεν αλλά μια Νοτρ Νταμ, στον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα, στο πανόραμα της θάλασσας στην παραλία του Καϊάφα, που τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου σχηματίζει μπροστά σου μια υδατογραφία. Ή στο κτήμα Μερκούρη, ένας παράδεισος, μια ουτοπία όπως το έχει διαμορφώσει ο Χρήστος Κανελλακόπουλος. Ανεβαίνουμε στην Ανδρίτσαινα να δουν το παραδοσιακό χωριό και την περίφημη Ιστορική Βιβλιοθήκη Νικολόπουλου με σπανιότατες ευρωπαϊκές εκδόσεις του 18ου-19ου αιώνα.

Από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες του περίφημου Κωνσταντίνου Αγάθωνα Νικολόπουλου, που έζησε στο Παρίσι τα χρόνια του Κοραή και κληροδότησε τη βιβλιοθήκη του, για την αγωγή και την παιδεία του έθνους, στο χωριό του, το οποίο δεν είδε ποτέ. Οι επισκέπτες μας διαμορφώνουν μια συνολική άποψη για την περιοχή. Υπάρχει η φιλοξενία του τραπεζιού.

Μπαίνουν στα εστιατόρια και τις ταβέρνες και εντυπωσιάζονται από τα εδέσματα, από την ποικιλία και την ποιότητα, το τραπέζι που στρώνεται. Προέρχονται από χώρες όπου ο καθένας παραγγέλνει το πιάτο του και τέλος. Ενθουσιάζονται με τις λιακάδες που μας κάνει ο Δεκέμβρης και βέβαια με τη φύση. Εδώ είναι Εδέμ, λένε. Καταλαβαίνουν ότι δεν είναι ένας τόπος με ανθρώπινη νεότητα μόνο, αλλά με τη νεότητα του τοπίου.

Ακόμα και τον χειμώνα είναι ζωντανό, γενναιόδωρο, όπως οι άνθρωποι. Ο πλούτος του τοπίου και του πολιτισμού είναι αστείρευτα. Είναι η συνολική εικόνα της Ελλάδας που παίρνουν μαζί τους από προορισμούς υψηλής ποιότητας και εμπειρίας αλλά χαμηλών τόνων. Δεν φωνάζουν, πρέπει κανείς να τους αναζητήσει για να τους ανακαλύψει. Θέλουν να γίνει ο καθένας και λίγο αρχαιολόγος της ζωής του.

• Επιστρέφουν για διακοπές με τους δικούς τους;

Συχνά. Για παράδειγμα, o περίφημος Βέλγος διανομέας και παραγωγός Felix Vanginderhuysen, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ενωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), είχε πρωτοέρθει ως μέλος της Κριτικής Επιτροπής. Εχει στηρίξει το Φεστιβάλ, είναι προσωπικός φίλος τους Δημήτρη Σπύρου και μας επισκέπτεται τακτικά για να συναντήσει τους ανθρώπους της οικογένειάς του από το ευρωπαϊκό σινεμά. Μια χρονιά που το γραφείο του έπιασε υψηλούς στόχους, διοργάνωσε για τους 20 υπαλλήλους του εκδρομή στον Πύργο κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ. Το δώρο έκλεινε με επίσκεψη στον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα. Θα πρέπει να πω ότι ενθουσιάστηκαν, όπως όλοι βέβαια. Εχουν την ωραιότερη εικόνα για την Ελλάδα από τον Πύργο.

• Στην Ολυμπία, όπου αναλαμβάνετε την ξενάγηση, έχουν μια άλλη εμπειρία οι συμμετέχοντες.

Κατ’ αρχήν έχουμε πάντα την αγωνία: Θα ξυπνήσουν; Και κάθε φορά είναι γεμάτα τα πούλμαν. Η επίσκεψη οργανώνεται κάθε χρόνο το Σάββατο πριν από την Τελετή Λήξης και περιλαμβάνει όλους τους μαθητές, τους δημιουργούς από την Ευρώπη και την Κριτική Επιτροπή, τρία-τέσσερα πούλμαν. Γίνεται με την παροχή ελεύθερης εισόδου και να πω ως εργαζόμενος στην Αρχαιολογική Υπηρεσία πως είμαι περήφανος για το υπουργείο Πολιτισμού. Είναι ουσιαστικός αρωγός του Φεστιβάλ από την πρώτη στιγμή, αλλά και σε ορισμένα πράγματα το ΥΠΠΟΑ και η Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι όχι απλώς συνεπείς, αλλά γενναιόδωροι. Βέβαια, οι περισσότεροι θα είχαν ελευθέρας γιατί είναι ανήλικοι, αλλά το ΥΠΠΟΑ δίνει πρόσβαση σε όλους.

Οι φύλακες έχουν το καλύτερο πρόσωπο και το χαίρομαι γιατί είναι συνάδελφοί μου. Οταν λοιπόν φτάνουμε στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας, είναι η «χαριστική βολή». Δίνουμε την πιο ισχυρή εικόνα των θαυμάτων που συνέβησαν σ’ αυτή την περιοχή όπου στοιχειοθετήθηκε η ευγενής άμιλλα, που είναι και ο πυρήνας του φεστιβάλ.

Στο μουσείο βλέπουμε τα αετώματα των θεών από τον Ναό του Δία, τον Ερμή του Πραξιτέλη με το κάλλος του εφήβου να παίρνει την εικόνα του θεού, τον άνθρωπο να απεικονίζεται στην ύψιστη στιγμή της ζωής του. Παρακολουθούμε μικρές ιστορίες μέσα από τα εκθέματα στις προθήκες και οι επισκέπτες μας αντιλαμβάνονται τη διαχρονία του τόπου. Οτι εδώ κατοικούσαν ενθουσιώδεις, νέοι, γενναιόδωροι, χαρούμενοι, φιλόξενοι άνθρωποι.

Οτι εδώ χωράνε όλοι όπως στους Ολυμπιακούς Αγώνες στην αρχαιότητα ή στη λατρεία των θεών στην Ολυμπία. Και σήμερα, αν υπάρχει σύνδεση, δεν είναι πολιτισμική ή γενετική, είναι η συνέχεια της ανθρώπινης φύσης που παραμένει αναλλοίωτη και στον βαθμό που είναι ευγενής, θα συνεχίσει να υπάρχει το είδος.

Το φετινό πρόγραμμα ξεκινά απόψε

Είκοσι ένα χρόνια συμπληρώνει το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους που ξεκινάει απόψε με επίκεντρο τον Πύργο. Μόνο όσοι συμμετέχουν, παρακολουθούν και επισκέπτονται τη διοργάνωση γνωρίζουν και αντιλαμβάνονται τον παλμό, τη δυναμική και την αληθινή διάστασή της. Οι εκδηλώσεις του εξακτινώνονται (μέχρι το Σάββατο 8 Δεκεμβρίου) στις πόλεις της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου: Aμαλιάδα, Αγρίνιο, Αίγιο, Καλαμάτα, Κόρινθο, Μεσολόγγι, Λεχαινά, Ζαχάρω, Γαστούνη, Σπάρτη, Στυμφαλία, Δημητσάνα.

Το πρώτο και μεγαλύτερο κινηματογραφικό φεστιβάλ στην Ελλάδα με αποδέκτες παιδιά και νέους έχει κάθε λόγο να ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον του. Στις αρχές του χρόνου υπογράφτηκε τριετής προγραμματική σύμβαση με το υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και λίγες εβδομάδες αργότερα ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την εγκατάσταση του φεστιβάλ στις αποθήκες του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, για τις απαραίτητες υποδομές και τον εξοπλισμό του οποίου θα διατεθούν 8 εκατομμύρια ευρώ από το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης στο ΥΠΠΟΑ.

Το Φεστιβάλ Ολυμπίας μυεί το νέο κοινό στο σινεμά, δείχνοντάς τις σημαντικότερες, βραβευμένες ταινίες για παιδιά και εφήβους απ’ όλον τον κόσμο και ταυτόχρονα, τους ενθαρρύνει να γυρίσουν τις δικές τους. Καθ’ όλη τη διάρκειά του, οι δρόμοι του Πύργου μετατρέπονται σε ένα απέραντο κινηματογραφικό πλατό, ενώ την ίδια στιγμή στην Camera Zizanio που κλείνει 18 έτη, προβάλλονται εκατοντάδες ταινίες παιδιών και εφήβων από την Ελλάδα, την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Να σημειώσουμε ότι όλες οι εκδηλώσεις και οι προβολές είναι με δωρεάν είσοδο για το κοινό.

Η διοργάνωση ξεκινάει με τη νέα ταινία του Γιάνικ Χάστρουπ «Η Σιρκλίν, η Κοκό και ο άγριος ρινόκερος», μια ιστορία για τη φιλία και τις δυσκολίες τού να είσαι μικρός. Η πρεμιέρα της έγινε στο πρόγραμμα Generation του Φεστιβάλ Βερολίνου. Στο διαγωνιστικό συμμετέχουν 50 χώρες με 76 ταινίες, μυθοπλασίας μεγάλου μήκους (12) και μικρού (20), animation (23) και ντοκιμαντέρ (21), ενώ η διοργάνωση πλαισιώνεται από πλήθος εκδηλώσεων.

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, υποδειγματική περίπτωση πολιτιστικής αποκέντρωσης, έχει καθιερωθεί διεθνώς ως ένα από τα σημαντικότερα στο είδος του, χάρη στην επιμονή των τριών βασικών συντελεστών του, Δημήτρη Σπύρου, Νίκου Θεοδοσίου και Χρήστου Κωνσταντόπουλου.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών