Συνεξάρτηση: Όταν βοηθάς τους άλλους αλλά βλάπτεις τον εαυτό σου

Η Συνεξάρτηση (‘codependence’) είναι όρος που εισήχθη στην αμερικανική κυρίως βιβλιογραφία, πριν από δύο περίπου δεκαετίες σχετικά με τη δυσκολία στην οριοθέτηση του εαυτού μας και των άλλων. Είναι πολύ συνηθισμένη και σχεδόν όλοι οι άνθρωποι μπορούμε να πούμε ότι έχουν μια μορφή συνεξάρτησης, έστω και πολύ ελαφριά.

Τι είναι η Συνεξάρτηση;

Συνεξάρτηση είναι όταν αναλαμβάνεις τα προβλήματα των άλλων, τις ανάγκες, τα συναισθήματά, τις προτιμήσεις, τους στόχους, τη ζωή τους, σα να είναι δικά σου, παραμελώντας ή ακόμη και χάνοντας επαφή με τα πραγματικά δικά σου. Ο όρος αρχικά αναφερόταν στη νοσηρή «δυναμική» που παρατηρούνταν στους συντρόφους αλκοολικών, που χωρίς να το θέλουν, υπέθαλπαν τα προβλήματα του εθισμένου ατόμου, μέσα από υποθετικά βοηθητικές συμπεριφορές. Η συνεξάρτηση τώρα πλέον αναφέρεται σε οποιονδήποτε εμπλέκεται σε παρόμοια νοσηρή «δυναμική». Λέμε «νοσηρή» γιατί το να καλύπτει τις ανάγκες του άλλου, δεν είναι υγιές για τον συνεξαρτημένο αλλά ούτε και για τον παραλήπτη.

Πως αναπτύσσεται η συνεξάρτηση;

Η συνεξάρτηση αναπτύσσεται όταν ένα παιδί είναι σε ανισότιμη σχέση με τους γονείς του, όπου μαθαίνει να βάζει στην άκρη τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τα θέλω των γονιών του, προκειμένου να πάρει τη φροντίδα τους, την προσοχή ή την έγκρισή τους. Έτσι το παιδί μεγαλώνοντας, αποκτά την τάση να ξαναδημιουργεί και να έλκεται απ’ αυτή τη «δυναμική» σε όλες του τις σχέσεις. Συνήθως χρειάζεται να αλλάξει αρκετές σχέσεις ή θέσεις εργασίας, πριν συνειδητοποιήσει ότι τα προβλήματά του δεν οφείλονται στον λάθος σύντροφο ή στη λάθος δουλειά, αλλά σε νοσηρές συνήθειες. Επειδή οι συνήθειες στις σχέσεις αποκτώνται κατά την πρώιμη ανάπτυξη, είναι βαθιά ριζωμένες και φαίνονται φυσιολογικές, κάνοντάς το πιο δύσκολο να συνειδητοποιήσεις ότι υπάρχουν εναλλακτικές.

Οι κίνδυνοι της συνεξάρτησης

Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν για να φροντίζουν τους άλλους, που κυριολεκτικά κρεμιούνται από πάνω τους και δεν έχουν προσωπική ζωή παρά να προσφέρουν με καταναγκαστικό τρόπο, ακόμα και αν ο άλλος δε χρειάζεται ή δε θέλει την προσφορά τους! Τα άτομα αυτά συνήθως μένουν σε δύσκολες σχέσεις και στρεσογόνες εργασίες και δε λαμβάνουν κατάλληλη βοήθεια. Έτσι όμως σαμποτάρουν τον εαυτό τους αλλά και τους γύρω τους.  Συχνά τα άτομα με συνεξάρτηση αποκτούν σοβαρή κοινωνική φοβία, υπερβολική δειλία, έχουν κρίσεις πανικού και κατάθλιψη.

Τα συμπτώματα της συνεξάρτησης:

1. Aναγνωρίζοντας τις επιβλαβείς συμπεριφορές του συντρόφου ή του αγαπημένου προσώπου σας, δεν κάνετε τίποτα για δείξετε τον προβληματισμό και την ενόχληση σας, αντίθετα τον/την βοηθάτε με έναν τρόπο να συνεχίσει με αυτό.
2. Το να μένετε σε μια «άρρωστη» σχέση δημιουργεί πρόβλημα στην υγείας σας ψυχολογικά και σωματικά.
3. Η αίσθηση του θυμού και της αγανάκτησης που νιώθετε στη σχέση συνδυάζεται με έναν περίεργο τρόπο με τον φόβο που αισθάνεστε εάν σταματήσετε να παρέχετε «διάσωση» και φροντίδα για τον/την σύντροφο σας.
4. Έχετε δυσκολία στο να καθορίζετε τα κατάλληλα όρια στη σχέση σας
5. Έχετε συνηθίσει να ικανοποιείτε πρώτα τις ανάγκες των άλλων συγκριτικά με τη δική σας
6. Γίνεστε υπερβολικά προστατευτικοί, αναλαμβάνοντας κάθε ευθύνη για τον/την σύντροφο σας
7. Έχετε την τάση να ελαχιστοποιείτε σοβαρά προβλήματα στη σχέση, στοιχείο το οποίο δείχνει ότι ουσιαστικά αρνείστε να τα αντιμετωπίσετε.
8. Έχετε «φτωχές» δεξιότητες επικοινωνίας, ιδίως όσον αφορά το πρόβλημα ή / και τα συναισθήματά σας.

Αλλάζει αυτή η κατάσταση;

Τα συνεξαρτημένα άτομα λένε συχνά: «Έτσι είμαι. Δεν μπορώ να αλλάξω». Συνήθως χωρίς να το συνειδητοποιούν, το να υποφέρουν τους δίνει μια ικανοποίηση και μια αίσθηση περηφάνιας επειδή τα καταφέρνουν. Όμως αν δεν ζήσεις εσύ τη ζωή σου, δεν θα το κάνει κανείς άλλος για σένα.

Ωστόσο, θα πρέπει να μάθεις να λες «Όχι», πράγμα πολύ δύσκολο για όσους έχουν θέματα συνεξάρτησης. Το να λες «Όχι» δεν σε κάνει κακό άνθρωπο ούτε σε εμποδίζει να παίρνεις αγάπη και τρυφερότητα.

via