Αρθρογραφία

Τέχνη: Πηγή έμπνευσης δημιουργίας και απεικόνισης του ωραίου

Ακούστε το άρθρο

Γενικά τέχνη ονομάζεται κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που αποβλέπει σε ένα ορισμένο σκοπό με τη χρησιμοποίηση των γνώσεων που έχουν αποκτηθεί με την πείρα και την μελέτη. Ειδικότερα, τέχνη είναι η δημιουργία που εκφράζει το ιδανικό του καλού και του ωραίου, αποκρυστάλλωση των ανθρώπινων συναισθημάτων σε καλλιτεχνικές δημιουργίες. Επειδή μάλιστα υπάρχει μεγάλη ποικιλία ανθρώπινων συναισθημάτων, έπεται ότι και οι μορφές της τέχνης είναι πολλές. Με λίγα λόγια η έκφραση του καλού και η πραγματοποίησή του αποτελούν την κύρια αποστολή της τέχνης, χωρίς να αποκλείσουμε και τους άλλους εξωαισθητικούς και εξωκαλλιτεχνικούς σκοπούς που επιδιώκει με τη διαφορά ότι οι σκοποί αυτοί δεν πρέπει να αποτελούν το θεμελιακό κριτήριο για την κατάταξη και την αξιολόγηση ενός καλλιτεχνήματος. Kάθε έργο τέχνης επειδή γεννιέται μέσα στην κοινωνία και καθρεπτίζει τις κοινωνικές διαθέσεις, τα κοινά ιδανικά και τις ψυχικές καταστάσεις, εκφράζει ένα πολύ ευρύ φάσμα από πολύμορφες εξωαισθητικές απόψεις. Και σε αυτή την περίπτωση όμως ένα καλλιτέχνημα πρέπει να εκπληρώνει το θεμελιώδη όρο της πραγμάτωσης του ωραίου.

Στο σημείο αυτό μπορούμε με έμφαση να τονίσουμε ότι διοχετεύοντας ο καλλιτέχνης τη δραστηριότητά του στη σμίλη, στο πινέλο, στην πένα, χτυπάει την αδικία, το ψέμα, την υποκρισία, την εκμετάλλευση και τη διαφθορά, διορθώνει τον κόσμο και εξευγενίζει τις ψυχές των ανθρώπων. Με την τέχνη ο άνθρωπος αγωνίζεται ενάντια στη Μοίρα και την Ανάγκη, κερδίζει την ζωή, καταξιώνει την ύπαρξή του. Η τέχνη ψυχαγωγεί, ανακουφίζει, λυτρώνει τον άνθρωπο από την ευτέλεια της ζωής, τέρπει, διδάσκει, μορφώνει, εξευγενίζει και φρονηματίζει, λύνει απορίες και καλλιεργεί την αγάπη και την συνεργασία των λαών. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η τέχνη είναι μια πράξη με πολύπλευρη σκοπιμότητα και ωφελιμότητα που έχει σαν αντικείμενο τον άνθρωπο και την προώθηση των προβλημάτων του. Είναι μια μορφή ψυχαγωγίας, όχι με εκχυδαϊστικό νόημα που της αποδίδουμε σήμερα, της προαγωγής και του επιφανειακού εξαγνισμού χαμαιτυπικών προτύπων ζωής, αλλά με τη μορφή της αγωγής της ψυχής, της πνευματικής ανάτασης και του εξανθρωπισμού του ανθρώπου.

Όπως για όλες τις ανθρώπινες αξίες έτσι και για την καλλιτεχνική δημιουργία έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες σχετικά με το ρόλο και το σκοπό που εξυπηρετεί. Ανάλογα με το πολυσυζητημένο δόγμα ‘η επιστήμη για την επιστήμη’ έχουν διατυπωθεί και για την περίπτωση της τέχνης θεωρίες για την ανεξαρτησία της από κάθε ωφελιμιστική και παιδαγωγική βλέψη. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η τέχνη  αποτελεί αυθύπαρκτη αξία, ξεκομμένη από τα προβλήματα και τις ανησυχίες του λαού τα οποία πρέπει να αντιμετωπίζει με αδιαφορία. Βέβαια η ελιτίστικη αυτή αντίληψη που εμφανίζει το δημιουργό ως βιρτουόζο και τίποτα παραπάνω και που άμεσα ή έμμεσα, συνειδητά ή ασυνείδητα εκφράζει μια στάση υπεροψίας και περιφρόνησης του πλήθους, προδίδει ταυτόχρονα την απόρριψη οποιασδήποτε κοινωνικής ευθύνης του καλλιτέχνη. Είναι παραδεκτό ότι η κοινωνική απενεργοποίηση, η απολιτικοποίηση και η ανευθυνοποίηση έχουν τεράστιες και βαθύτατες αρνητικές πολιτικές προεκτάσεις, πολύ περισσότερο μάλιστα, αν όλα αυτά χαρακτηρίζουν τον καλλιτέχνη. Η περιφρόνηση του πλήθους είναι η μεγαλύτερη και αντιδραστικότερη υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει κάθε δημιουργός.

Ο καλλιτέχνης δηλαδή πρέπει να έχει ηθική πρόθεση, χωρίς βέβαια να κάνει υπεραπλοποιημένη προπαγάνδα, οφείλει να ανυψώνει και να εξευγενίζει την ανθρώπινη ψυχή με σκοπό να την ωφελήσει. Πρέπει να έχει απλώς κοινωνική συνείδηση και η τέχνη του να είναι σαφής και ευκολονόητη από όλους. Είναι δέκτης και δείκτης των μηνυμάτων της εποχής του και προδίδει την πνευματική και καλλιτεχνική του εντιμότητα εφόσον δεν ωραιοποιεί και δεν εξωραΐζει κάθε μορφής καταπίεσης και σαπίλας. Πολύ σωστά επομένως ο Ρομαίν Ρολλάν αντικρούοντας το δόγμα για καθαρή τέχνη βροντοφωνάζει ‘είμαι αντίθετος στον ορισμό ‘η τέχνη για την τέχνη’. Για μένα η τέχνη οφείλει να θεμελιώνεται στην αλήθεια. Απορρίπτω τα ωραία , όταν εκφράζουν το ψέμα’

Συνοψίζοντας αναφέρουμε ότι σήμερα διατίθενται τεράστια ποσά για την προβολή καλλιτεχνικών προτύπων ακίνδυνων για το καθεστώς, το εκάστοτε καθεστώς, που μαζί με τα ναρκωτικά, το χυδαίο θέαμα και τα άλλα υποπροϊόντα, ωθούν τους νέους στην ανευθυνότητα, τη λύτρωση μέσα από την απραξία και την αμφισβήτηση κάθε αναγνωρισμένης αξίας, το μηδενισμό και τον ανορθολογισμό. Αληθινή τέχνη για παράδειγμα ήταν η αρχαία τραγωδία και κωμωδία που στάθηκαν οι πιστότεροι υπηρέτες της δημοκρατίας. Είναι η κλασσική τέχνη, η τέχνη του ωραίου και του αληθινού και όχι η τέχνη της παραποίησης της αλήθειας, που απευθύνεται στο αρχοντολόι και τους χαζοχαρούμενους κουλτουριάρηδες κάθε εποχής. Οι οπαδοί λοιπόν του δόγματος ‘η τέχνη για την τέχνη’ κάνουν πολιτική και μάλιστα αντιδραστική και ύποπτη.

Όλη η επικαιρότητα