Τέταρτη σε νεοφυείς επιχειρήσεις η Δυτική Ελλάδα αλλά χωρίς την… Ηλεία!

Στη σημερινή συγκυρία των πολλαπλών κρίσεων, η καινοτομία και η καινοτόμα επιχειρηματικότητα βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης της διεθνούς κοινότητας για την επίτευξη του απόλυτα αναγκαίου στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η καινοτόμος επιχειρηματικότητα είναι μία ευρεία κατηγορία που εμπεριέχει διαφόρων ειδών επιχειρήσεις. Γι’ αυτό και η εργασία της ομότιμης καθηγήτριας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιωάννας Σαπφώς Πεπελάση που δημοσιεύτηκε στο Παρατηρητήριο Περιφερειακών Πολιτικών σχετικά με το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων σε εθνικό επίπεδο και για το πως χαρτογραφούνται οι start ups στις περιφέρειες αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν αναλογιστεί κανείς πως η Δυτική Ελλάδα είναι τέταρτη σε όλη τη χώρα σε νεοφυείς επιχειρήσεις πίσω μόνο από Αττική, Κεντρική Μακεδονία και Κρήτη.

Ως προς τη γεωγραφική κατανομή του θεσμού των νεοφυών επιχειρήσεων στην Ελλάδα παρατηρούμε ότι βασικά γεννήθηκε στην Αθήνα/Αττική και αρχικά η συμμετοχή της περιφέρειας σε αυτόν ήταν ελάχιστη. Αθροιστικά, από το 2010 έως και το 2016, κάπου 80% των νεοφυών επιχειρήσεων που έλαβαν υποστήριξη από εκκολαπτήρια (incubators) είχαν έδρα την Αθήνα, και στην περιφέρεια αναλογούσε ένα ποσοστό λίγο κάτω από το 7%. Το υπόλοιπο αντιστοιχούσε σε startups με έδρα εκτός Ελλάδας.

Το 2021, το ποσοστό των επιχειρήσεων που είχαν ως έδρα την Αθήνα είχε μειωθεί στο 51,7% και της περιφέρειας είχε αυξηθεί σε περίπου 30%. Το υπόλοιπο αντιστοιχούσε σε startups που ίδρυσαν Έλληνες με έδρα εκτός Ελλάδας. Σήμερα, παρά τη συνεχιζόμενη ύπερ-συσσώρευση των startups στην Αθήνα, η συμμετοχή των περιφερειών είναι πλέον πιο σημαντική.

Στις 12 Δεκεμβρίου 2022, οι εγγεγραμμένες επιχειρήσεις ήταν 690. Έκτοτε, η εικόνα δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει, ειδικά για την περιφέρεια, καθώς μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου μόνο επτά startups ιδρύθηκαν εκτός Αττικής. Έτσι, σε πανελλαδικό επίπεδο, στις 16 Νοεμβρίου 2022 εμφανίζονται 664 εγγεγραμμένες επιχειρήσεις.

Στον πίνακα φαίνεται η υπερ-συγκέντρωση νεοφυών επιχειρήσεων στην Αττική (Αθήνα). Για την ακρίβεια, η Αττική είναι η έδρα του 68% των νεοφυών επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Δεύτερη σε σπουδαιότητα έρχεται η Κεντρική Μακεδονία με 14%, τρίτη η Κρήτη με 6% και τέταρτη η Δυτική Ελλάδα με 3% του συνόλου των νεοφυών επιχειρήσεων της χώρας. Συνολικά οι τρείς τελευταίες περιφέρειες αντιπροσωπεύουν το 21% των εγγεγραμμένων startups στη χώρα και σχεδόν μονοπωλούν τις μεταποιητικές startups εκτός Αττικής ωστόσο σε ό,τι αφορά την δική μας περιφέρεια, τη μερίδα του λέοντος στις νεοφυείς επιχειρήσεις λαμβάνει όπως είναι λογικό η Πάτρα και όχι η Ηλεία – η οποία πήγε πολύ πίσω με την απομάκρυνση των σχολών που θα μπορούσαν να συμβάλλουν προς αυτή τη κατεύθυνση – αλλά και η Αιτωλοακαρνανία.

Οι πιο κάτω επτά περιφέρειες έχουν η καθεμία λιγότερες από δέκα startups: Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Ήπειρος, Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο, Δυτική Μακεδονία, Ιόνια Νησιά, Πελοπόννησος.

Oι τρεις πιο ελκυστικοί κλάδοι

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει όχι μόνο ο αριθμός αλλά και η κλαδική σύνθεση του σώματος των νεοφυών επιχειρήσεων (όπως και άλλα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων στα οποία θα αναφερθούμε παρακάτω). Η βάση δεδομένων της Elevate Greece κατατάσσει τις νεοφυείς επιχειρήσεις σε 21 ξεχωριστούς κλάδους.

Σε εθνικό επίπεδο, οι τρεις πιο σημαντικοί κλάδοι ως προς τον αριθμό των εγγεγραμμένων νεοφυών επιχειρήσεων είναι οι εξής: Οι επιστήμες της ζωής (Med Tech, Health Tech, Bio Tech), το περιβάλλον (Environment, Energy-Green Tech, Clean Tech) και Travel, Hospitality, Leisure. Μάλιστα, αυτοί οι τρεις κλάδοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 30% των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων όλου του δείγματος.

Όσο για τη μεταποίηση, την οποία οι χώρες της Δύσης επαναφέρουν ως σημαντικό στοιχείο στην ατζέντα τους για το νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, καταγράφονται στο startup οικοσύστημα μόνο 35 επιχειρήσεις συνολικά σε όλη τη χώρα, δηλ. μόνο το 5% περίπου του συνολικού πληθυσμού τους. Τέλος, να σημειωθεί ότι, σε επίπεδο επικράτειας, το κύριο μέσο που χρησιμοποιούν οι startuppers για να ιδρύσουν μια επιχείρηση είναι η αυτοχρηματοδότηση, ενώ η (εξωτερική) χρηματοδότηση αφορά λιγότερες από τις μισές startups.

Το υποστηρικτικό θεσμικό πλαίσιο

Το θεσμικό πλαίσιο που στηρίζει το ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων είναι σύνθετο και αποτελείται από δύο βασικούς πυλώνες:

Πρώτον, τo νομικό πλαίσιο που διέπει τους όρους για την ίδρυση επιχειρήσεων και ειδικότερα των νεοφυών (για παράδειγμα τα φορολογικά κίνητρα για την ίδρυση νεοφυών επιχειρήσεων στο πλαίσιο του Νόμου 4712/2020, και τον Νόμο 4864/2021 για τους τεχνοβλαστούς).

Δεύτερον, τους ποικίλους οργανισμούς στήριξης της γέννησης και εξέλιξης του οικοσυστήματος των startups. Mε ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα τον καταλύτη καινοτομίας/ερευνητικό κέντρο Corallia (που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 2005) οι οργανισμοί στήριξης του οικοσυστήματος ακολούθησαν και δεν προηγήθηκαν της γέννησης του οικοσυστήματος αυτού.

Με βάση δεδομένα της πρόσφατης μελέτης της διαΝΕΟσις, οι οργανισμοί αυτοί είναι επικεντρωμένοι στην Αττική.

Κώστας Νικολούτσος, πρόεδρος Επιμελητηρίου Ηλείας

«Σε φάση μελέτης για να καλύψουμε το μειονέκτημα»

«Το πλήθος των νεοφυών επιχειρήσεων εξαρτάται από το γνωστικό επίπεδο των ιδρυτών τους και σαφώς πλεονέκτημα σε αυτό έχουν οι περιοχές με πανεπιστήμια όπως η Πάτρα. Δυστυχώς για εμάς, ήταν ήττα η απομάκρυνση των σχολών γιατί μέσα από την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη γνώση μπορούν να ενισχυθούν τέτοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Γι’ αυτό και εξαρχής, η θέση μας σαν Επιμελητήριο Ηλείας ήταν πως αυτή η εξέλιξη μας αποκλείει από ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον που ευνοούνται τέτοιες δράσεις. Πάντως, συνεχίζει να μας ενδιαφέρει η νεοφυής επιχειρηματικότητα και αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε φάση μελέτης προκειμένου να καλύψουμε αυτό το μειονέκτημα και να αναπτύξουμε μια δραστηριότητα υποκατάστασης αλλά και τις συνθήκες παραγωγής νεοφυών επιχειρήσεων».